OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ÖĞRETMENLERİNİN KÖK DEĞERLERE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmada okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kök değerler hakkındaki görüşlerini incelemek amaçlanmıştır. Araştırma, nitel yöntemin olgubilim deseninde tasarlanmıştır. Gümüşhane il merkezinde 44 okul öncesi eğitim öğretmeni ile kök değerlere yönelik görüşmeler yapılmıştır. İçerik analizinin kullanıldığı çalışma sonucuna göre; öğretmenlerin değerlere, en çok Türkçe ve drama etkinliklerinde, en az ise fen etkinliklerinde yer verdiği görülmüştür. Değerleri kazandırmada en önemli faktörlerin aile, model olma ve yaparak yaşayarak öğrenme olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin en çok sevgi, saygı ve sabır kök değerlerine, en az ise yardımseverlik değerine önem verdiği görülmüştür. Sabır, adalet ve öz denetim değerlerini ise öğretmenlerin kazandırmakta zorlandığı tespit edilmiştir. Bazı öğretmenlerin sabır, adalet, vatanseverlik ve sorumluluk değerlerinin, okul öncesi dönem çocuklarına uygun olmadığına yönelik görüşleri bulunmuştur. Çoğu öğretmenin kök değerlere etkinliklerde yer verdiği anlaşılmıştır. Özel gereksinimli çocuklar için en çok sevgi, saygı, sorumluluk ve öz denetim kök değerlerinin önemli olduğu görülmüştür. Kök değerlere yönelik aile katılım çalışması yapmadıkları belirlenmiştir. Çocuklara kök değer kazandırmada somutlaştırma, dikkat süresinin kısalığı, ailede süreklilik sağlama gibi sorunlar yaşadıkları elde edilmiştir. Ayrıca model olma, tutarsız davranışlar, ihmal, ön yargı, ödün verme, teknolojinin yanlış kullanımı, empati kuramama, çocuğun yaşı gibi sorunlar yaşadıkları belirlenmiştir. Okul öncesi öğretmenleri okul aile iş birliğinin artırılması, model olmanın sağlanması, yaparak yaşayarak öğrenme etkinlikleri oluşturulması, dramanın etkin kullanımı, teknolojinin doğru kullanımı, empati becerilerinin geliştirilmesi, yetkinliğin sağlanması ve gelişim özelliklerinin dikkate alınması önerilerinde bulunmuşlardır.

Anahtar Kelimeler:

Kök Değer, Okul Öncesi, Çocuk

INVESTIGATION OF PRESCHOOL EDUCATION TEACHERS' VIEWS ON ROOT VALUES

In this study, it was aimed to examine the views of preschool teachers about root values. The research was designed in the phenomenological pattern of the qualitative method. In the city center of Gümüşhane, interviews were held with 44 preschool teachers about root values. According to the results of the study using content analysis; It was seen that teachers included values mostly in Turkish and drama activities, and least in science activities. It has been determined that the most important factors in gaining values are family, being a model and learning by doing. It was observed that the teachers gave importance to the root values of love, respect and patience the most, and the value of benevolence the least. It has been determined that teachers have difficulties in gaining the values of patience, justice and self-control Some teachers' opinions were found that the values of patience, justice, patriotism and responsibility are not suitable for preschool children. It was understood that most of the teachers included the root values in the activities. It has been seen that the root values of love, respect, responsibility and self-control are most important for children with special needs. It was determined that they did not conduct family participation studies for root values. It has been obtained that children experience problems such as concretization, short attention span, and continuity in the family in gaining root value. In addition, it has been determined that they experience problems such as modeling, inconsistent behaviors, neglect, prejudice, compromise, misuse of technology, inability to empathize, and the age of the child. Preschool teachers made suggestions to increase school-family cooperation, to be a model, to create learning activities by doing, to use drama effectively, to use technology correctly, to develop empathy skills, to provide competence and to consider developmental features.

Keywords:

Root Value, Preschool, Child,

PDF

___

Akay, İ. (2018). Ahmet Yılmaz Boyunağa'nın çocuk romanlarında yer alan kök değerler. Electronic Turkish Studies, 13(28).
Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler eğitimi dergisi, 6(16), 9-27.
Akhan, N. E., Subaşı, E., & Açıl, F. B. (2020). Öğretmen adaylarının kök değerlere ilişkin görüşleri. Eğitim veYeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 115-134.
Akpınar, B. ve Özdaş, F. (2013). İlköğretimde değer eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri: Nitel bir analiz, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 105-113.
Akman, S. (2020). Türkçe Eğitiminde Değerler Eğitimi Üzerine Yapılmış Akademik Çalışmaların Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi), Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan.
Aktepe, V. (2010). İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Yardımseverlik Değerinin Etkinlik Temelli Öğretimi ve Öğrencilerin Tutumlarına Etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Akıtürk, H.K. ve Bağçeli Kahraman, P. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının değerle eğitimine yönelik görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(38), 267-294.
Aral, N. ve Kadan, G. (2018). 2013 Okul öncesi eğitim programının değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 113-131.
Arıkan, A. (2012). “Değerler Eğitiminin Tanımı, Önemi ve Kapsamı”. Ed. A. Arıkan, A. F. Ersoy, T. Çengelci, B. Dinç, H. Z. İnan, M. Şen. Okul Öncesi Dönemde Değerler Eğitimi (ss.1-28). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi Yayını.
Aslan, S. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değerler eğitimi ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. International Journal Of Eurasia Social Sciences,7(25), 203-227.
Aydın, M. Z. (2010). Okulda değerler eğitimi. Eğitime Bakış, 6(18), 16-19.
Baş, M. (2017). 2009 ve 2015 İlkokul matematik dersi öğretim programları ile 2017 ilkokul matematik dersi öğretim programı karşılaştırması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1219-1258.
Balaban Dağal, A. ve Uyanık Balat, G. (2009). Okul öncesi dönemde değerler eğitimi etkinlikleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
Bartan, S. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler ve değerler eğitimi hakkındaki görüşleri ile sınıf içi uygulamalarının incelenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
Batmaz, O., ve Erdoğan, T. (2019). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2681-2692.
Bekdemir, Ü., ve Işkın, P. (2017). Sosyal bilgiler 6. ve 7. sınıf çalışma kitabı etkinliklerinin doğrudan verilmesi istenen değerleri karşılama düzeyinin incelenmesi, Turkish Studies, 71-90.
Berkant, H. G., Efendioğlu, A. ve Sürmeli, Z. (2014). Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi, Turkish Studies, 9(5), 427-440.
Bulut, K. (2021). Ayla Kutlu’nun Merhaba Sevgi adlı çocuk romanının değerler eğitimi ve on kök değer açısında incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (57),248-272.
Can-Aran, Ö. ve Demirel, Ö. (2013). Dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,12(46),151 168.
Cevizci. A. (2002). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
Çağlar, A. (2005). “Okul Öncesi Dönemde Değerler Eğitimi”. Ed. M. Sevinç. Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar (ss. 304-311). İstanbul: Morpa Yayınları.
Çengelci, T.; Hancı, B. ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri, Değerler Eğitimi Dergisi,11(25), 33-56.
Dereli- İman, E. (2014). Değerler eğitimi programının 5-6 yaş çocuklarının sosyal gelişimine etkisi: Sosyal beceri, psiko sosyal gelişim ve sosyal problem çözme becerisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 249-268.
Dinçer, B. ve Gözel, Ü. (2019). İlkokul programlarında (1-4) yer alan ve kazandırılması hedeflenen değerlere ilişkin sınıf öğretmenlerinin ve öğrenci velilerinin görüşlerinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi,17(38), 207-234.
Duran, M., ve Solak, E. (2018). Hayat bilgisi dersi 1. sınıf öğretim programındaki kazanımların değerler açısından incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(19).
Genç, S. (2018). Görsel Sanatlar Eğitiminde Kök Değerler. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 543-560.
Gündüz, M. ve Bağcı, M. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin kök değerler hakkındaki farkındalıkları ve değerleri öğretme yöntemleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 5(2), 184-197.
Gündüz, M.; Aktepe, V.; Uzunoğlu, H. ve Gündüz, D. D. (2017). Okul öncesi dönemdeki çocuklara eğitsel oyunlar yoluyla kazandırılan değerler. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1),62-70.
Gürgil, F., Kılcan, B., Kılıçoğlu, G. ve Kurtoğlu, F. S. (2019). Hünkar Hacı Bektaş Velî Velayetnamesi’nin kök değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(1), 446-461.
Gürültü, E.; Bildik, C.; ve Erişen, Y. (2019). İlkokul öğretim programlarında yer alan ”saygı” kök değerinin öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitimde Elli Yıl (Prof. Dr. Mehmet Ali Kısakürek’e Armağan) içinde (ss.231-258), Ankara: Ankara Üniversitesi.
Güven, F. (2018). Sosyal bilgiler ders kitaplarının milliyetçilik ve yurtseverlik değerleri açısından analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Gönen, M. (2017). Çocuk edebiyatı yazarı ve çizeri olarak Feridun Oral’ın çocuk edebiyatımızdaki yeri ve eğitsel değerler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Gözel, B. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
Hökelekli, H. (2013). Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi, İstanbul: Timaş Yayınları.
Jafarı, K. K., ve Demirel, M. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 4(1), 13-35.
Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Turkish studies ınternational periodical for the languages literatüre and history of Turkish or Turkic, 6(1), 1439-1454.
Karatekin, N.; Ekşi, H.; Durmuş, A.; Otrar, M. ve Işılak Durmuş, H. (2013). Değerler eğitimi öğretmen kitabı: Öz denetim. Edam.
Kart. M. ve Şimşek, H. (2020).Türk eğitim sisteminde değer arayışı: Yenilenen(2017) ilköğretim programları hangi değerleri kazandırıyor? Değerler Eğitimi Dergisi, 18 (40), s.9-44.
Kaya, Y., Günay, R. ve Aydın, H. (2015). Okul öncesi eğitimde drama yöntemi ile işlenen değerler eğitimi derslerinin farkındalık düzeyindeki etkisi. Sakarya Üniversitesi Journal of Education, 6(1), 23-37.
Kılcan, T. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin öğretim programlarında yer alan kök değerlerin önem sırasına ve eğitimine ilişkin görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 134-145.
Kılcan, B. (2016). Ignác Kúnos‟un Kırk Dört Türk Peri Masalı adlı eserinin değerler açısından incelenmesi. Turkish Journal of Education, 5(3), 144-156. Kolukısa, E. A., Oruç, Ş., Akbaba, B. ve Dündar, H. (2008). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Gizem.
Kuru, H., & Ünlü Kuru, B. (2020). İncilâ Çalışkan’ın Babamın Kitap Sandığı adlı çocuk kitabında değerler ve dil zenginliği. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-117.
Kurtdede Fidan, N. (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Geleceğe Yönelik Değerler Eğitimi Tasarıları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 7(22), 161-180.
Kozikoğlu, İ. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin tutum ve görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2698-2720.
MEB (2012). Okul öncesi eğitim programı. Ankara.
MEB, (2017). Türkçe Dersi (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Memduhoğlu, H. B., ve Yüce, T. (2020). Değerler eğitiminde drama yönteminin uygulanmasına ilişkin nitel bir çözümleme. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 51(51), 116-130.
Mindivanlı, E.; Küçük, B. ve Sosyal, E. (2012). Sosyal bilgiler dersinde değerlerin aktarımında atasözleri ve deyimlerin kullanımı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 93-101.
Mutlu, H. H. ve Dinç, S. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan temalardaki metinlerin kök değerlerle ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1048-1062.
Narin, D. (2007). İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programının Vatandaşlık Bilgi, Beceri Ve Değerlerini Kazandırmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Ogelman, H. G., ve Sarıkaya, H. E. (2015). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin değerler eğitimi konusundaki görüşleri: Denizli ili örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 81-100.
Otmar, Ö. (2017). Yalvaç Ural’ın çocuk yapıtlarının evrensel değerler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Öksüz, H. İ.; Keskin, H. K. ve Çetinkaya, F. Ç. (2018). Sosyal medya platformlarında en fazla önerilen 15 resimli çocuk kitabının Hayat Bilgisi Programı’nda yer alan değerler bakımından incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 6(1), 13-31.
Önlen, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan sevgi-saygı ve hoşgörü değerlerinin ulusal gazete haberlerine yansımaları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Tokat.
Özeri, Z. N. (2004). Okul Öncesi Din ve Ahlak Eğitimi. İstanbul: DEM Yayınları.
Özmen, C., Er, H. ve Gürgil, F. (2012). İlköğretim branş öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüDergisi, 9(17), 297-311.
Sapsağlam, Ö. & Ömeroğlu, E. (2016). Examining the effect of social values education program being applied to nursery school students upon acquiring social skills. Educational Research and Reviews, 11(13), 1262-1271.
Sezer, T. (2008). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
TDK. (2020). Türkçe Sözlük. TDK.
Topaç, N.; Bardak, M.; Kirişci, M., & Mertoğlu, E. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının değer kavramlarını tanımlamalarının incelenmesi: Nitel bir çalışma. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39), 447-487.
TDEDÖP (2018). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yay.
TTKB (2017). Müfredat Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Trawick-Smith, J. (2014). Erken çocukluk döneminde gelişim (Çok kültürlü bir bakış açısı) (B. Akman, Ed. ve Çev.). Ankara: Nobel. Topal, Y. (2019). Değerler eğitimi ve on kök değer. Mavi Atlas, 7(1), 245-254.
Türk, İ. (2009). Değerler eğitiminde saygı (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Tokat.
Uçar, F. H., ve Çetinkaya, S. (2021). İlkokul Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında Değerler Eğitimi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 275-291.
Ulusoy, K. ve Dilmaç, B.(2015. Değerler Eğitimi (3.Bas). Ankara: Pegem Akademi. Ülken. H. Z. (2016). Bilgi ve Değer Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
Ulusoy, K. ve Arslan, A. (2014). Değerli Bir kavram Olarak “Değer ve Değerler Eğitimi”. R. Turan ve K. Ulusoy. (Editörler), Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi, (Sayfa. 1-16). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Uzun. M., & Köse. A.(2017). Okul öncesi eğitimde değerler eğitiminin uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 305-338.
Yılmaz, K. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi tarzları ile demokratik değerlere ilişkin görüşleri arasındaki ilişki, Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 147-170.
Yazar, T. ve Erkuş, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 196-211.
Yaşaroğlu, C. (2018). Öğretim programlarında değerler: Hayat bilgisi dersi örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 725–733. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.