EĞİTİM YÖNETİCİLERİNİN YÖNETSEL ROLLERİ VE KULLANDIKLARI GÜÇ KAYNAKLARI ÜZERİNE KAVRAMSAL BİR İNCELEME

Örgütsel amaçların gerçekleşmesinde ve örgütlerin varlıklarını sürdürmesinde önemli sayılabilecek faktörlerin başında yöneticilerin örgüt içinde sahip oldukları roller ve güç kaynakları yer almaktadır. Örgüt yöneticilerinin üstlendikleri roller ve sergiledikleri güç kaynakları örgüt üyelerinin davranışlarını, örgüte ilişkin yaklaşımlarını ve algılarını doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebilmektedir. Öte yandan örgüt yöneticilerinin yönetsel rolleri ve güç kaynakları, örgütsel süreçlere ilişkin işleyiş hakkında kayda değer ipuçları sağlayabilir. Bu bağlamda kavramsal bir inceleme niteliği taşıyan bu çalışma makro düzeyde tüm örgüt yöneticilerinin, mikro düzeyde ise eğitim yöneticilerinin rollerini, yönetsel yeteneklerini ve güç kaynaklarını irdelemeyi amaçlayan bir çalışma şeklinde tasarlanmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde yönetici rolleri, yönetim kademeleri ve yönetici yetenekleri; ikinci bölümünde ise yöneticilerin güç kaynaklarına ilişkin kavramsal bir analiz yapılmıştır. Bu bağlamda yönetici rolleri Henry Mintzberg’in sınıflandırmasın uygun olarak “kişilerarası roller, bilgiye dayalı roller ve karar almaya yönelik roller” başlıkları altında; güç kaynakları ise literatürde yaygın olarak kabul gören “ödül gücü, ceza gücü, makam gücü, uzmanlık gücü, kişilik gücü (karizmatik güç), ilgi gücü ve güçsüzlük gücü” başlıkları altında sunulmuştur. Ayrıca eğitim yöneticilerinin bilinen rollerinin dışında “eğiticilik, mentorlük, sürekli gelişimci, kolaylaştırıcı ve liderlik” rollerine de dikkat çekilmiştir. Eğitim yöneticilerinin rolleri, yönetsel kademeleri ve güç kaynakları bütünsel bir yaklaşımla açıklanmıştır. Çalışmanın sonucunda eğitim yöneticilerinin yönetsel rollerinin çeşitlilik gösterdiği, uzmanlık ve kişilik gücünün günümüz eğitim örgütleri için de geçerli ve önemli güç kaynakları olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yönetici Rolleri, Güç, Güç Kaynakları, Eğitim Yönetcisi

A CONCEPTUAL INVESTIGATION ON THE MANAGEMENT ROLES OF EDUCATIONAL MANAGERS AND THE POWER RESOURCES THEY USE

Managers’ roles and power sources in the organization can mainly be regarded as one of the most significant factors for realizing organizational goals and the survival of organizations. Roles assumed by the organization managers and the power sources they display can have a direct or indirect impact on the behaviors of the organization members. In this context, as a conceptual review, this study has been designed to examine the roles, the managerial abilities, and the power sources of all the organization managers at the macro level and the education managers at the micro-level. In the first part of the study, a conceptual analysis of the managerial roles, managerial levels and managerial abilities was made. In the second part, an analysis of the power sources of the managers was made. Accordingly, managerial roles were addressed under the headings of “interpersonal roles, knowledge-based roles, and decision-making roles” by Henry Mintzberg’s classification; power sources were addressed under the headings of “reward power, punishment power, authority power, expert power, personality power (charismatic power), interest power, and weakness power” as widely accepted in the literature. Moreover, the education managers’ roles of “training, mentoring, continuous innovation, facilitation, and leadership” were highlighted alongside their well-known roles. Education managers’ roles, managerial levels, and power sources were explained with a holistic approach. As a result of the study, it has been concluded that the managerial roles of the education managers vary and that the expertise and power of personality are valid and essential power sources for today’s training organizations.

Keywords:

Managers’ Roles, Power, Power Sources, Education Manager,

PDF

___

Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2013). Örgütsel güç ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(4),1-17.
Arslan, A. (2003). Eşitsizliğin teorik temelleri. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 115-135.
Arun, K., Türkay, B., Fen, G., Babacan, G., Ateş, N. (2014). Yeni teknolojilerin yönetici rolleri üzerindeki etkisini saptama üzerine bir araştırma. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 113-129.
Aslanargun, E. (2013). Örgütlerde sosyal güç. (Edt.: H. B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz). Yönetimde yeni yaklaşımlar (s. 176-194). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Aslanargun, E. (2013). Eğitim yönetimi teori, araştırma, uygulama. (Edt.: S. Turan). Eğitim örgütlerinde güç ve politika (s. 97-128). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Ataman, G. (2001). İşletme yönetimi, temel kavramlar ve yeni yaklaşımlar. İstanbul: Türkmen Yayınları.
Balcı , A. (2010). Açıklamalı eğitim yönetimi terimleri sözlüğü. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Başaran, İ. E. (2000). Eğitim yönetimi nitelikli okul, Ankara: Feryal Matbaası.
Bayrak, S. (2001). Yönetimde bir ihmal konusu olarak güç ve güç yönetimi II. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 23-42.
Besler, S. (2013). Yönetim ve yönetim bilimi. (Edt.: S. Besler, Ö. Oktal). Yönetim bilimi-I (ss.2-22). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Beycioğlu, K. ve Sincar, M. (2013). Örgütlerde güç ve politika. (Edt.: S. Özdemir). Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama teori, araştırma (ss. 245-260). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Buchanan, D., Huczynski, A. (2004). Organizational behaviour (5th Edition). London: Prentice Hall.
Can, N. (2014). Öğretmen liderliği. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Colquitt, J. A., Lepine, J. A. & Wesson, M. J. (2011). Organizational behavior: ımproving performance and commtment in the workplace (2nd. Edition). New York: McGraw- Hill.
Crow, G. M., Hausman, C. S., Scribner, J. P. (2002). Reshaping the role of the schools principal (Edt.: J. Murphy) The Educational Leadership Challenge: Rdefining.
Çelik, K. (2003). Örgütsel kontrol. (Edt.: C. Elma ve K. Demir). Yönetimde çağdaş yaklaşımlar: uygulamalar ve sorunlar (s. 63-85). Ankara: Anı Yayıncılık.
Daft, R. L. (2003). Management. (6th Edition). South- Western West: Thomson.
Erçetin, Ş. Ş. (1995). Ast üst ilişkileri. Ankara: Şafak Matbaacılık.
Eren, E. (2003). Yönetim ve organizasyon: Çağdaş ve küresel yaklaşımlar ışığında. İstanbul: Beta Yayıncılık.
Gençtan, E. (1990). İnsan olmak. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Gökçe, O. ve Şahin, A. (2003). Yönetimde rol kavramı ve yönetsel roller. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 133-156.
Griffin, R. W. (2002). Management (7th Edition). Boston: Houghton Mifflin Company.
Griffin R. W., Moorhead G. (2014) Organizational behavior: managing people and organizations. Eleventh Edition, South-Western, Cengage Learning.
Güney, S. (2007). Yönetim ve organizasyonun bazı temel kavramları. (Edt.: S. Güney). Yönetim ve organizasyon. (ss. 25-57). Ankara: Nobel Yayınları.
Güney, S. (2015). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Hitt, M. A., Black, J. S., Porter, L. W. (2005). Management (International edition). USA: Pearson Prentice Hall.
Hoy, W. K., Miskel, C. G. (2012). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama. (Çeviri Edt.: S. Turan) Ankara: Nobel Yayıncılık.
Işıl, İ. (2001). Öz-yeterlilik inancı: yönetici rolleri açısından bir inceleme. (Yayımlanmamış doktor tezi). Marmara Üniversitesi, İşletme anabilim Dalı, İstanbul.
Jung D., Sosik J. (2006). Who are the spellbinders? ıdentifiyng personal attributes of charismatic leaders. Journal Of Leadership And Organizational Studies, 12(4), 12-26.
Karaman, A. (2008). Profesyonel yöneticilerde güç yönetimi. Konya: Eğitim Akademi Yayınları.
Kavuncubaşı, Ş. (2000). Hastane ve sağlık kurumları yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Kayalı, M. (2011). Okul müdürlerinin kullandıkları güç kaynakları (Uşak ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Kızanlıklı, M. M., Koç, H., Kılıçlar, A. (2016). Örgütsel güç ve gücün kaynakları üzerine kavramsal bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), 488-504.
Koçel, T. (2010). İşletme yönetimi. Anakara: Nisan Kitabevi.
Koçoğlu E. (2010). İşletmelerde yöneticilerin karar verme süreci ve bu süreçte bilişim sistemlerinin kullanımı: Ankara ili örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Anakara.
Koşar, S. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin yönetimde gücü kullanma stilleri örgüt kültürü arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Lunenburg, F. C., Ornstein, A. C. (2013). Eğitim Yönetimi (Çev.: G. Arastaman). Ankara: Nobel Yayınları.
McCarthy C. (2000). Wiew from the top: henry mintzberg on strategy and management. Academy of Management Executive, 14(3), 31-39.
McShane, S., Von Glinow, M. (2010). Organizational behavior. New York: McGrawHill/Irvin.
Miller, T. W., J. M. Miller (2001). Commentary educational leadership in the new millennium: a vision for 2020. International Jornal of Leadership in Education, 4(2), 181-189.
Milton, K. (2000). Connectect learning spaces. The role of power Dynamics in the social construction of kwowledge. www.public.asa.edu/kmilton/cls. (Erişim Tarihi: 07.04.2022).
Mintzberg, H. (1990). The manager’s job: folklore and fact. Harward Business Review, 49-61.
Robbins, S. P., Coulter, M. (2003). Management (7th ed.). New Jersey: Prentice Hall.
Okutan, M. (2003). Okul müdürlerinin liderlik davranışları. Milli Eğitim Dergisi, Sayı: 157.
Özdemir, M. (2003). Okul yöneticiliğinin hukuksal temelleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 279-300.
Özdemir, M. (2018). Eğitim yönetimi alanın temelleri ve çağdaş yönelimler. Ankara: Anı Yayıncılık.
Özden, Y. (2005). Eğitimde yeni değerler: eğitimde dönüşüm. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Özalp, İ. (2010). İşletme yönetimi. Ankara: Nisan Kitabevi.
Özkalp, E. (2013). Örgütsel davranışa giriş ve yöntem. (Edt.: A. Ç. Kırel ve O. Ağlargöz). Örgütsel davranış (ss.2-26). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2001). Örgütsel davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı, Yayın No:149.
Özyurt, M. (2010). Yönetici rollerinin ve örgütsel öğrenme ortamının eğitim transferlerine etkisi ve bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Peker, Ö., Aytürk, N. (2000). Etkili yönetim becerileri. Ankara: Yargı Yayınevi.
Polat, S. (2010). Okul öncesi yöneticilerinin kullandıkları yönetsel güç kaynaklarına ilişkin öğretmen algıları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ramezani Z. , Khabiri M., Alvani S., Tondnevis V. (2011). Use of mintzberg’s model of managerial roles to evaluate sports federations managers of Iran. Middle-East Journal Of Scientific Research, 10(5), 559-564.
Robbins, S. P. (2001). Organizatonal behavior. New Jersey: Prentice Hall, Inc.
Rüzgar, N., Kurt, M. (2013). Yöneticiler aslında ne yapar? yönetici rolleri hakkında Bursa merkezli işletmelerde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4), 35-49.
Schermerhorn J. R., Hunt, J. G., R. N. Osborn. (1997). Organizational behavior. New York: Wiley.
Seebungkerd P., Phornprapha S. (2007). The positive effect of leadership profile of managers on work environment and business performance. International Journal Of Management And Decision Making, 8(2-4), 190-213.
Sökmen, A. (2010). Yönetim ve organizasyon. Anakara: Detay Yayıncılık.
Storey, J. (2011). Leadership in organizations current issues and key trends. Routledge Taylor & Francis Group.
Şimşek, M. Ş. (2005). Yönetim ve organizasyon. Konya: Günay Ofset Baskı.
Şimşek, Y. (2003). 21. Yüzyıl eğitim örgütlerinde yönetim anlayışı. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 189-196.
Şişman, M. (2012). Eğitimde mükemmellik arayışı (etkili okullar). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Şişman, M. (2006). Okul yönetimi ve öğretim liderliği. Eğitime Bakış: Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 3(8), 3-14.
Tutar, H. (2016). Örgütsel davranış. Ankara: Detay Yayıncılık.
Varoğlu, D. (2013). Örgütlerde güç ve politika. (Edt.: A. Ç. Kırel ve O. Ağlargöz). Örgütsel davranış (ss.168-190). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Wagner, J. A., Hollenbeck, J. R. (2010). Organizational behavior: Securing competitive advantage. New York: Routledge. Weber, M. (2006). Bürokrasi ve otorite. (Çev.: H. B. Akın). Ankara: Adres Yayınları.
Yavuz, M. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinden beklenen roller ve karşılanma düzeyleri. (Yayım-lanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yayla, H. E. (2006). Güç ve yetki ilişkilerinin muhasebe bilgisi kararları üzerindeki etkisi: Türkiye’deki özel hastaneler üzerine yapısal bir model önerisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yılmaz, K., Altınkurt, Y. (2012). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynakları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 385-402.
Yukl, A. G. (2010). Leadership in organization. Prentice Hall, Seventh Edition, New Jersey.
Zalabak-Shockley, P. (1991). Fundemantal of organizational communication. New York.