Bu çalışmamıza konu olan eser, Çarlık Rusya’nın 19. yüzyılın ilk yarısında Azerbaycan topraklarında kurduğu idari sistemin aşamaları, idari reformlar, Rusya’nın bölgenin ileri gelen sınıfları ile ilişkileri, söz konusu bölgenin sosyo-ekonomik, mali, dini, idari durumu ve Rusya’nın bu coğrafyada uyguladığı kolonyal siyasete ilişkin Rusça belgelerden oluşan önemli bir külliyattır. Rusya’nın Kafkasya’yı kolonileştirmesi bölgenin etno-sosyolojik yapısının çok çeşitli olması, İmparatorluğa farklı şekillerde ve dönemlerde bağlanması gibi nedenlerden dolayı oluşturulan mülkî idare taksimatı düzenlemeleri, askerî, iktisadî, etnik vb. birçok iç ve dış gelişmelere bağlı olarak uzun bir arayıştan sonra belli bir süreç içerisinde oluşturulabilmiştir. Rusya’nın Kafkasya’yı kolonize etme sürecinin ilk dönemi, 1774 Küçük Kaynarca antlaşması ile Türkmençay (1828) ve Edirne (1829) antlaşmalarına kadar geçen süreyi kapsar. 13 Ekim 1813 tarihinde Karabağ’ın Gülistan şehrinde imzalanan antlaşmaya göre Revan ve Nahçivan hanlıkları dışındaki, Aras nehrinin kuzeyinde olan Azerbaycan topraklarındaki bütün hanlıklar Gence, Karabağ, Nuha, Lenkeran, Şamahı, Kuba, Derbend Rus idaresine dâhil oldu. Bu şekilde 1813 yılında Rusya Güney Kafkasya’nın büyük bir bölümünü ele geçirmiş oldu.