Osman YALÇIN

7919

Mütareke dönemi Türk askerî havacılığı

Osmanlı Devleti, 30 Ekim 1918 tarihinde Birinci Dünya Savaşından ağır bir yenilgi ile ayrılmıştır. Çanakkale Cephesi ve Kutül Amare dışında hemen hiçbir cephede başarı elde edilememiştir. Osmanlı Devletinin bir hava sanayisi olmadığından savaş süresince ihtiyaç duyulan her türlü silah Almanyadan temin edilmiştir. Ateşkes ile Hava Kuvvetlerine ait silah sistemleri ve teçhizatları sınırların içine alınmıştır. Elde kalan sistemler Elazığ, Konya ve İstanbulda toplanmıştır. İngilizler ve Fransızlar daha Sevr Antlaşması imzalanmadan önce Türk havacılığını ortadan kaldırmak için her türlü çareye başvurmuştur. Osmanlı havacıları, Millî Mücadelenin başladığı tarihe kadar toparlanmaya çalışmışlar, İstanbulda baskı altında kaldıklarından Anadoluda başlayan savaşa katılabilmek için arayışlara girmiştir. Sonuçta havacılar gizli bir plan dâhilinde Anadoluya geçerek Kurtuluş Savaşına katılmıştır.

Turkish military aviation during the armistice period

Ottoman Empire suffered a heavy defeat in the World War I in October 30, 1918. It couldn t have any success in almost every front except for Dardanelle and Kut ül Amare Fronts. Since Ottoman Empire didn t have aviation industry, every kind of weapon that was necessary, was provided from Germany during the war. Air Force weapon systems and equipments were collected within the boundaries after the ceasefire. They were assembled in Elazığ, Konya and İstanbul. The British and French resorted to every possible means to eleminate Turkish aviation even before the Serves was signed. Ottoman airmen tried to recover until the beginning of the struggle for national independence. Due to the fact that they were under pressure in İstanbul, they searched for ways to participate in the war which started in Anatolia. Finally, the airmen joined the Independence War in accordance with the secret plan.
PDF

___

  • ATASE’DE KONU İLE İLGİLİ İSTİFADE EDİLECEK ARŞİV BELGELERİ
  • ATASE, İSH-5A, Sıra 831, Kutu 69, Gömlek 115 Tarih 18.12.1334
  • ATASE, İSH-1, Dosya 14,Kutu 4, Gömlek 5, Fih. 5, Tarih 31.12.1334 ; EK-1 (Osmanlı Devleti’nin son dönem Hava Bölükleri Konuşlanma Yeri Haritası.)
  • ATASE, İSH-5, Dosya 560, Kutu 156, Gömlek 129, Fih. 3, Tarih 04.12.1335 EK-2 (Osmanlı’da Havacılığın gelişmesi için kurulacak kulübe izin verilmemsine dair belge)
  • ATASE, İSH-9A, sıra 6107,Kutu 500, Gömlek 154, Fihrist 30, 30-1, 30-2, Tarih 21.6.1336
  • ATASE, İSH-2, Kutu 41, Gömlek 104, Fihrist 4, Tarih 07.07.1335
  • TELİF VE TETKİK ESERLER
  • ATATÜRK’ün Söylev ve Demeçleri I (1919-1938), Atatürkçülük ATATÜRK’ün Görüş ve Direktifleri Birinci Kitap
  • ADIGÜZEL, Bahattin; Türk Havacılığında İz Bırakanlar, THK Kültür Yay. Nu:7, Ankara, 2006.
  • ATATÜRK, Mustafa Kemal; Nutuk, TTC, Ankara, 1927.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, ATASE, 3. Baskı, Ankara, 1999.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi, C 2, Batı Cephesi 1. Kısım, ATASE, Ankara, 1994.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi, C 2, Batı Cephesi 1. Kısım, ATASE, Ankara, 1994.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi, C 2, Batı Cephesi 1. Kısım, ATASE, Ankara, 1994.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi, C 2, Batı Cephesi 2. Kısım, ATASE, 3. Baskı, Ankara, 1999.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi, C 2, Batı Cephesi 1. Kısım, ATASE, Ankara, 1994.
  • ATASE, Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi III, C 6, Ks. (1908-1920), ATASE, 1996, Ankara.
  • ATASE, Türk Tarihi İçinde ATATÜRK ve Cumhuriyet, ATASE, Ankara, 2001.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, ATASE, 3. Baskı, Ankara, 1999.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi, C II, Batı Cephesi 3. Kısım, ATASE, Ankara, 1994.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi C II, Batı Cephesi 3. Kısım, ATASE, Ankara, 1994.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi, C II, Batı Cephesi, 5. Kısım, 2. Kitap,
  • ATASE, Kuruluş, Ankara, 1994.
  • ATASE, Türk Tarihi İçinde ATATÜRK ve Cumhuriyet, ATASE, Ankara, 2001.
  • ATASE, Türk İstiklal Harbi, C II, Batı Cephesi II. Kısım, ATASE, 3. Baskı, Ankara, 1999.
  • AKAD, Mehmet Tanju; 20. Yüzyıl Savaşları ve 21. Yüzyılın Başında Yakın Tarihin Savaşlarına Bakış, Kastaş Yay., İstanbul, 2011.
  • BAYUR, Yusuf Hikmet; Türk İnkılâbı Tarihi C III, Ks. IV, TTK Basımevi, Ankara, 1991.
  • BAYUR, Yusuf Hikmet; Türkiye Devletinin Dış Siyasası, Ankara, 1995. Büyüklerimiz Aramızda, Hv.K.K.lığı Mrk.D.Bşk.lığı Harp Tarihi Şubesi, Yay. Nu: , Ankara, 1982.
  • CANDAŞ, Erden; 1911’den 2000’lere Hava Kuvvetleri, Hv. Basımevi, Ankara, 1993. Cumhuriyetin 60. Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, ATASE, Ankara, 1984.
  • ÇAVDAR, Tevfik; Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, 3. Baskı, İmge Kitapevi, 2004, Ankara.
  • DERVİŞOĞLU, Fatih M.; NURİ DEMİRAĞ Türkiye’nin Havacılık Efsanesi, Ötüken Yay., Ankara, 2007. Havacılık ve Spor, ATATÜRK ve Türk Havacılığı, C IX, Ankara, 1938.
  • HÜRKUŞ, Vecihi; Havada Vecihi ¼ Asır 1915 - 1925, Kanaat Kitapevi, İstanbul, 1942.
  • HÜRKUŞ, Vecihi; Bir Tayyarecinin Anıları, Yapı Kredi Bankası Yay., İstanbul, 2000.
  • Hv.K.K.lığı, Türk Hava Kuvvetlerini Tanıyor musunuz?, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara, 1986.
  • HOBSBAWM, Eric; (çev. Yavuz ALOGAN), 20. Yüzyıl 1914 - 1991 Aşırılıklar Çağı, Everest Yay., İstanbul, 2006.
  • KAYABALI, İsmail – ARSLANOĞLU, Cemender; ”Devlet ve Hükûmet Başkanları ile Türlü Teşekküllerin, Vatan ve Milletin Müdafaası ve Türkiye’de Havacılığın Benimsenmesi Hakkındaki Görüşleri, Türk Kültürü, S 116, Hava Kuvvetleri Sayısı, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, Haziran 1972.
  • KAYMAKLI, Hulusi; Havacılık Tarihinde Türkler 2, Hava Basımevi, Ankara, 1997.
  • KEYÜSK, Mazlum; Türk Havacılık Tarihi (1917 - 1918), II. Kitap C II, Uçuş Okulları Basımevi, 1952, Eskişehir.
  • KURTER, Ajun; Türk Hava Kuvvetleri Tarihi-1, Hv.K. Basımevi, Ankara, Aralık 2002.
  • KURTER, Ajun; Türk Hava Kuvvetleri Tarihi C IV (1918), Hv.K. Basımevi, Ankara, Aralık, 2009.
  • NEDİM, Şükrü Mahmut; (çev. Abdullah ES), Filistin Cephesi (1914 - 1918), ATASE, Gnkur. Basımevi, Ankara, 1995.
  • OKAR, Avni; Türkiye’de Tayyarecilik 1910 - 1924, YKY, İstanbul, 2010.
  • ÖZDEMİR, Yaşar; Şehit Pilot Binbaşı Fazıl Bey, Hv.Bas. ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 1981.
  • ÖZDEMİR, Mehmet; Mütareke ve Kurtuluş Savaşı Başlangıç Dönemlerinde Türk Demir Yolları, Kültür Bakanlığı Yay., Aydınlar Matbaacılık, Ankara, 2001.
  • ÖZDEMİR, Yaşar; ATATÜRK ve Türk Havacılığı, Hv.Bas.ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 1981.
  • SANDERS, Liman Von; çev. Eşref Bengü ÖZBİLEN, Türkiye’de Beş Yıl, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2010.
  • SARP, İrfan; Türk Hava Kuvvetlerinin Doğuş Yılları, Hv.Bas.ve Neş.Md., Ankara, 1986.
  • SONYEL, Salahi R.; Kurtuluş Savaşı Günlerinde İngiliz İstihbarat Servisi’nin Türkiye’deki Eylemleri, Ankara, 1995.
  • SUNATA, İ. Hakkı; İstanbul’da İşgal Hakları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2010.
  • TANMAN, Sıtkı; Türk Havacılık Tarihi İstiklal Harbi (1918 - 1923), C II, II. Kitap, Hava Basımevi, Eskişehir, 1953.
  • TAYHANİ, İhsan; ATATÜRK’ün Bağımsızlık Politikası ve Uçak Sanayii (1923 - 1950),Türk Hava Kurumu Basımevi, Ankara, 2001.
  • YALÇIN ,Osman; Türk Hava Harp Sanayi Tarihi 1913 - 2009, Hava Basımevi, Ankara, 2009.
  • YALÇIN, Osman; Türk Hava Kuvvetleri Teşkilatlanma Tarihi (Cumhuriyet Dönemi), GÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004.
  • YALÇIN, Osman; Hava Kuvvetleri Komutanlığı Filo Tarihçeleri C I, Hava Basımevi, Ankara, 2009.
  • YILMAZ, Veli; Cumhuriyet Tarihi I, Türk Tarihinin Ana Hatları, HHA Basımevi, İstanbul, 2003.
Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 1303-9342
  • Yayın Aralığı: Yıllık
  • Başlangıç: 1976
  • Yayıncı: MSB Arşiv ve Askerî Tarih Daire Başkanlığı
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Birinci Dünya Savaşı'nda Barbaros Hayreddin zırhlı'sının İngiliz denizaltısı E-11 tarafından batırılışı

Gökhan ATMACA

Askerî tarih araştırmaları için kaynaklar - I : Süvari mecmuası

Efdal AS, Hakan BACANLI

Mütareke dönemi Türk askerî havacılığı

Osman YALÇIN

Balkan Harbi'nde Mısır Hilâl-i ahmer Cemiyetinin Türkiye'ye yönelik sağlık ve insani yardım faaliyetleri

Mehmet KORKMAZ

Arşiv belgelerine göre; Balkan Savaşı'nda Osmanlı donanmasının Karadeniz harekâtı

Hüsnü ÖZLÜ