HARF İNKILABI SONRASI ADANA’DA AÇILAN MİLLET MEKTEPLERİ VE FAALİYETLERİ (1928-1935)

Öz Türkiye Cumhuriyeti, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde verilen ve uzun süren bir bağımsızlık mücadelesinden sonra kurulmuştur. Bu nedenle Atatürk, ülkenin bağımsızlığını kazanmasından sonra yeni rejimin adını da koymuştur. Hatta rejimin değerlerini benimsemiş bireylerin yetişmesi ve bu değerleri özümsemiş bir toplumun meydana gelmesi için de birtakım inkılâplar gerçekleştirmiştir. Bunlardan birisi de “Harf İnkılâbı”dır. Bu inkılâp ile yüzyıllardır kullanılan Arap alfabesinden Latin alfabesine geçilmiştir. Bu geçişle birlikte Osmanlı Devleti’nin son döneminde başlayan alfabe değişikliğine yönelik tartışmalar da sona ermiştir. Bununla birlikte yeni alfabenin bütün vatandaşlara öğretilmesi gerekmiştir. Bu doğrultuda 1 Ocak 1929 tarihinden itibaren “Millet Mektepleri” açılmıştır. Mekteplere devam eden 16-45 yaş arasındaki bireylere de öncelikle yeni alfabe öğretilmeye çalışılmıştır. Bunun yanı sıra bireylerin günlük yaşamlarında ihtiyaç duyabilecekleri konularla ilgili de bilgi verilmiştir. Bu yönüyle mektepler, sadece okuma-yazma öğretmekle kalmamış aynı zamanda cumhuriyet değerlerini benimsemiş ve kendi kendine yetebilen bireyler de yetiştirmeye çalışmıştır. Bu mekteplerin açıldığı şehirlerden birisi de Adana’dır. Bu çalışmada da Adana’da açılmış olan Millet Mektepleri ve faaliyetleri ele alınmıştır.

PDF

___

KAYNAKÇA

RESMİ YAYINLAR

BİGD, Seyhan Vilâyeti 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul 1937.

BİUM, 1928-1933 Millet Mektepleri Faaliyeti İstatistiği, İstanbul 1934.

BİUM, 1928-1934 Millet Mektepleri Faaliyeti İstatistiği, İstanbul 1934.

BİUM, 1928-1935 Millet Mektepleri Faaliyeti İstatistiği, İstanbul 1935.

Millet Mektepleri Talimatnamesi, Ankara 1940.

Resmî Gazete

TBMMZC, C.V, Devre: III, İçtima: II

SÜRELİ YAYINLAR

Türk Sözü

Yeni Adana

KİTAPLAR VE MAKALELER

Bakü Türkoloji Kurultayı, (Çev. Kamil Nerimanoğlu-Mustafa Öner) Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara 2000.

ADIVAR, Halide Edip, Türkün Ateşle İmtihanı, İstanbul bty.

ALBAYRAK, Mustafa, “Millet Mekteplerinin Yapısı ve Çalışmaları (1928-1935)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.X, S.29 (Temmuz 1994), s.471-483.

Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C.II (1906-1938), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 1997.

AVCI, Cemal, III. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Yapısı ve Faaliyetleri (1927-1931), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2000.

BURAN, Ahmet, “Sovyet Türkolojisi ve Birinci Türkoloji Kurultayı”, Turkish Studies, C.4/3 (2009/Bahar), s.430-444.

ÇANKAYA, Necati, Atatürk’ün Hayatı, Konuşmaları ve Yurt Gezileri, İstanbul 1985.

Elifba Komisyonu, Elifba Raporu, Ankara 1928.

DEMİRCİ, Ümit Özgür, “Türk Dünyasında Latin Alfabesine Geçiş Süreci (Geçmişten Günümüze)”, Türk Yurdu, S.287 (Temmuz 2011), S.225-229.

EMRE, Ahmet Cevat, İki Neslin Tarihi, Hilmi Kitabevi, İstanbul 1960.

ERGÜN, Mustafa, Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara Üniversitesi Yayını, Ankara 1982.

GERAY, Cevat, Halk Eğitimi, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını, Ankara 1978.

GEDİKOĞLU, Şevket, Halk Eğitimi, Ankara 1978.

İLGÜREL, Mücteba, “Millet Mektepleri”, Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan, İstanbul 1981, s.25-35.

İsmet İnönü’nün Maarife Ait Direktifleri, Maarif Matbaası, İstanbul 1939.

KANSU, Mazhar Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, C.I, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1997.

KISIKLI, Emine, “Atatürk Döneminde Cumhuriyet Kültürünü Yerleştirme Çabaları Çerçevesinde Halkevleri ve Millet Mektepleri”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, C.1, S.1 (Ocak-Haziran 2012), s.331-340.

LEWIS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çev. Metin Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 2000.

OĞUZKAN, Turhan, Türkiye Cumhuriyetinde Halk Eğitimi, Maarif Vekâleti Yayını, Ankara 1956.

ÖZERDİM, Sami N., Harf Devriminin Öyküsü, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara 1962.

ŞİMŞİR, Bilal N., Türk Yazı Devrimi, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1992.

TONGUÇ, İsmail Hakkı, İlköğretim Kavramı, Pramit Yayıncılık, Ankara 2004.

ÜLKÜTAŞIR, M. Şakir, Atatürk ve Harf Devrimi, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara 2000.

ZÜRCHER, Eric Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Çev. Yasemin Saner Gönen), İletişim Yayını, İstanbul 2000.