ARİF DAMAR’IN ‘ŞAFAK VAKTİ’ ŞİİRİNİ MARKSİST ELEŞTİREL YAKLAŞIMLA İNCELEME DENEMESİ

Temel olarak romantik, eleştirel ve toplumcu olarak üç ana bölümde ele alınan gerçekçilik; nesneleri göründükleri gibi, olayları da olduğu gibi kabullenmek şeklinde değerlendirilir. Toplumdaki değişme evreleri doğrultusunda gösterilen gelişimle düzeni eleştirme ve yeni yöntemler oluşturma gayretlerinin sonucu evrensel bir şeyler söyleme gerekliliği hissedilir. Eserin içeriğindeki fikirlerin değerlendirilmedeki etkisiyle ilgili farklı yaklaşımlar devrimci romantizmle birlikte tez-antitez-sentez düşünceleriyle politikaya daha da yaklaşır. Artık asıl amaç toplumdaki gerçekleri esere yansıtarak sosyal gerçekliğe varmak ve insanları eyleme geçirmektir. Böylece büyük hedeflerin hizmetine girmiş olan sanatın değeri artacaktır. Sınıfsal çatışma ve sömürünün, sömürüye karşı birleşme ve devrimle senteze ulaştığı anlayışla Arif Damar’ın ‘Şafak Vakti’ adlı şiiri incelenirken; romantik, eleştirel ve toplumcu yaklaşımların yanında eleştirilen unsurların eser üzerindeki etkileri de tespit edilmeye çalışılmıştır. Ekonomizm etkisinin kendini hissettirdiği şiiri birleşmeye hizmet eden bütünün parçası şeklinde toplumu devrime götüren fikir ürünü olarak ele almak gerektiği gibi, kendisini oluşturan unsurlardan etkilenmesinin kaçınılmaz olduğu da unutulmamalıdır

Anahtar Kelimeler:

Marksist eleştiri, toplumcu gerçekçilik, ekonomizm, çelişki, devrim

A Review Essay of the Poem ‘Şafak Vakti’ by Arif Damar With the Marxist Critical Approach

Basically, realism handled in three main categories which are romantic, critical and socialist realism is considered as accepting figures and objects as they act or appear in life and the events as they are. It is needed to say something universal as a result of efforts to criticise the social order and to criticise new methods for it with the help of the development in accordance with the stages of social change. Different approaches apperaing, when the ideas in the work appraised, come closes to politics on the effect of revolutionary romanticism and thesis-antitheis-synthesis ideas so the main purpose is to reflect the facts of society to the work and by this way to reach social reality and to activate man. In this way, the value of art in service of big goals will increase. With a view of the fact that class conflict and exploitation come to a synthesis with moving against the exploitation, while reviewing the poem ‘Şafak Vakti’ by Arif Damar, not only critical and socialist approaches but the effects of elements criticised on the work is also tried to be determined. It should be remembered both that, it is necessery to handle the poem,in wich the effect of economizm is felt, as a product of idea that takes the society to the revolution and that serves for integration and it should be remembered also that it is inevitable for it to be affected by elements in itself

Keywords:

Marxist criticism, socialist realizm, economism, conflict, revolution,

PDF

___

Anderson, Perry. Batı Marksizmi Üzerine Düşünceler, Çeviren: Bülent Aksoy, Birikim Yayınları, İstanbul 2004

Büyükkantarcıoğlu, Nalan. Toplumsal Gerçeklik Ve Dil, Multilingual Yayınları, İstanbul 2006

Cengiz, Metin. Toplumcu Gerçekçi Şiir, Tüm Zamanlar Yayıncılık, İstanbul 2000

Collingwood, R. G. Tarih Tasarımı, Çeviren: Kurtuluş Dinçer, Doğu Batı Yayınları, 4. Baskı, Ankara 2010

Collnicos, Alex. Postmodernizme Hayır – Marksist Bir Eleştiri, Çeviren: Şebnem Pala, Ayraç Yayınları, Ankara 2011

Çelik, Yakup. Şubat Yolcusu Attila İlhan’ın Şiiri, Akçağ Yayınları, Ankara 1998

Eagleton, Terry. Edebiyat Kuramı,Ayrıntı Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2011

Gülendam, Ramazan. Marksist(Toplumcu) Edebiyat Eleştirisi, Hece Eleştiri Özel Sayısı, Hece Yayıncılık, Ankara, Mayıs/ Haziran/ Temmuz 2003, Sayı: 77/78/79 S.252-265

İlhan, Attila. Gerçekçilik Savaşı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2004

Jameson, Fredric. Marksizm Ve Biçim, Çeviren: Mehmet H. Doğan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1997

Kahraman, Hasan Bülent. Türk Şiiri Modernizm Şiir, Agora Kitaplığı Yayınları, İstanbul 2004

Korkmaz, Ramazan – Özcan, Tarık. Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara 2006

Lefebvre, Henri. Varoluşçuluğa Karşı Marksçılık, Çeviren:Bertan Onaran, Türk Dili, Yazın Akımları Özel Sayısı, Sayı:349, Ocak 1981, S.330-332

Lukacs, Georgy. Çağdaş Gerçekliğin Anlamı, Çeviren: Cevat Çapan, Payel Yayınevi, 5. Baskı, İstanbul 2000

Moran, Berna. Edebiyat Kuramları Ve Eleştiri, Cem Yayınevi, 7. Baskı, İstanbul

Oktay, Ahmet. Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, Everest Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2003

Pospelov, Gennadiy. Edebiyat Bilimi, Çeviren: Yılmaz Onay, Evrensel Basım Yayın, 2. Baskı, İstanbul 2005

Soğukömeroğulları, Mehmet. Ahmet Ümit’in Kar Kokusu Romanında Toplumcu Gerçekçilik, Turkish Studies, S. 5/1, 2010, S.1310-1327

Soğukömeroğulları, Mehmet. Reşat Enis Aygen’in Romanlarında Toplumcu Gerçekçilik, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep 2016

Tanpınar, Ahmet Hamdi. Edebiyat Üzerine Makaleler, Dergah Yayınları, 6. Baskı, İstanbul 2000

Thompson, George. Marksizm ve Şiir, Adam Yayınları, Çeviren: Cevat Çapan, İstanbul 1996

Tunalı, İsmail. Marksist Estetik, Kaynak Yayınları, 3.Baskı, İstanbul 2003

Voloşinov, V.N. Marksizm ve Dil Felsefesi, Çeviren: Mehmet Küçük, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2001

Zıma, Peter V. Modern Edebiyat Teorilerinin Felsefesi, Çeviren: Mustafa Özsarı, Hece Yayınları, Ankara 2004