Anne Kimliğine Kuramsal Bir Bakış (2000-2020)

Türk edebiyatında, 2000-2020 yılları arasında yazılmış yirmi yedi adet anne başlıklı hikâye ve roman tespit edilmiştir. Bu eserler tematik olarak sınıflandırılmış; aralarından tabakalı örneklemle seçilmiş olanlar psikanalizm (psikanalitik feminizm) ve logoterapi metotlarından uygun olanlarla incelenmiştir. Eserlerdeki anne karakterlerinin ruh çözümlemeleri yapılarak belli sonuçlara ulaşılmıştır. İncelenen eserlerin çoğunda, annelik ve bireysel var oluş bir arada olamayacakmış gibi yansıtılır. İncelenen eserlerin bazılarında hukuki ve özlük haklarını kullanamayan kadınlardan bahsedilir. Az sayıda hikâye, kadınların eğitimli olmalarına karşın toplumsal hayata katılamamalarını ve ev hayatına mahkûm olmalarını eleştirir. Cinsiyet ayrımcılığının zararlarının vurgulandığı eserlerde, kadına “eş ve anne” olmalarından ziyade “önce insan” muamelesi yapılması gerektiğinin altı çizilir. Edebiyatın, kamuoyunu aydınlatma ve yönlendirme hususundaki etkisinin büyüklüğü göz önüne alınırsa kadına doğru bir perspektiften bakışın yaygınlaşması için daha fazla eserde bu vurgunun yapılması gerektiği açıktır. Kadın, yaradılışı gereği neslin devamını sağlayacak canlıyı üretme yetisine sahiptir. Ancak annelik, kadının genetik olarak getirdiği bir durum olmayıp sosyal bir yapılanmadır. Toplumlar çocuğun yaşaması için anneye gereksinim duyma kuralını benimsemekte ve ekonomik üretimin çocuğa verdiği kıymetle birlikte toplumda annelik değer kazanmakta, annelik ideali de bu koşullarda oluşmaya başlamaktadır. Çalışmamız, kitle iletişim araçları ve edebiyatla da bu idealin öneminin vurgulanması konusunda ufuk açıcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

edebiyat, anne, kadın, roman, hikaye

A Theoretical Perspective on Maternal Identity (2000-2020)

In Turkish literature, twenty seven mothers' stories and novels written between the years 2000-2020 were identified. These works are thematically classified; those selected with stratified sampling among them were investigated with the methods of psychoanalysis (psychoanalytic feminism) and logotherapy. In the majority of the works studied, motherhood and individual existence are reflected as if they can not be together. Some of the works studied is mentioned to women who can not use their legal and personal rights. In a small number of stories is criticized women for being not to participate in social life and being condemned to domestic life despite being well educated. In works highlighting the harms of gender discrimination, it is underlined that women should be treated "personally" before they are "spouses and mothers". Given the magnitude of the effect of literature on public lighting and direction, it is clear that this emphasis should be made in more works in order to spread the look at a right perspective to the woman. The woman due to the her creation has the ability to produce living creatures that will provide for the duration of the generation. However, motherhood is not a genetic specification of women but a social structure. Societies adopt the rule of requiring the mother for the life of the child and the motherhood gains value in the society together with the value given by the economic production to the child, and the ideal of motherhood is beginning to occur on these conditions.

Keywords:

Literature, woman, mother, novel, story,

PDF

___

Akat, K. (2010). Annemin Çocukları. İstanbul: YFK Yayınları.
Kaliç, S. (2017). Annemsin Sen Benim. İstanbul: Neden Kitap.
Cilasun, R. (2010). Bir Annenin Feryadı. İstanbul: Ebru Yayınları.
Ertuğrul, H. (2011). Beni Bir Annem Sevmiş. İstanbul: Nesil Yayınları.
Gülseren, H. R. (2011). Annemin Elleri Büyüktü. İstanbul: Gök Kitap.
Güngör, N. (2002). Benim Annem Güzel Annem. İstanbul: Bulut Yayınları.
Kaya, G. (2011). Bir Annenin Kaleminden Mamak Cezaevi'nden Oğula Mektuplar. İstanbul: İlya Yayınları.
Kazancı, A. L. (2011). Üvey Anne. İstanbul: Ensar Neşriyat.
Köseoğlu, H. (2014). Seni Özledim Anne. İstanbul: Şimşek Yayınları.
Mağden, P. (2012). Biz Kimden Kaçıyorduk Anne? İstanbul: Everest Yayınları.
Ongun, İ. (2014) Lütfen Beni Anla Anne. İstanbul: Artemis Yayınları.
Orhan, N. (2014). Üzgünüm Annem. İstanbul: Türdav Yayınları. Su, H. (2015). Ana Üşümesi. İstanbul: Şule Yayınları.
Şirin, U. (2013). Anne Tut Elimi. İstanbul: Kırmızıkedi Yayınları.
Tırıl, Z. (2000). Odalarda Annem Yok. İstanbul: Can Yayınları.
Yamaner, S. (2004). Anne De Bana. İstanbul: Pozitif Yayınları.
Yetim, R. (2009). Küçük Anne. İstanbul: Etki Yayınları.
Altındal, A. (1997). Türkiye’de Kadın. İstanbul: Havass Yayınları.
Budak, S. (2000). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.
Caporal, B. (1987). Kemalizmde ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.
Connel, R. W. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar. (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Doğramacı, E. (1992). Türkiye’de Kadının Dünü ve Bugünü. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.
Ecevit, Y. Ecevit, M. Ayata, A. Gölgelioğlu, Ö. Göğüş Tan, M. Kurdoğlu, A. Karkıner, N. Uygur, G. Çağlar, F. İ. ve Durakbaşa, A. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç: Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi. Y. Ecevit, N. Karkıner (Ed.). 2307, 2-27. İstanbul: Anadolu Üniversitesi.
Eyüboğlu, A. (2000). Kentlerde Yaşayan Kadınların İş Yaşamına Katılım Sorunlarının Sosyoekonomik ve Kültürel Boyutları. Ankara: Başbakanlık Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
Frankl, V. E. (1992). İnsanın Anlam Arayışı. (S. Budak, Çev.). Ankara: Öteki.
Frankl, V. E: (2003). Duyulmayan Anlam Çığlığı. (S. Budak, Çev.). Ankara: Öteki.
Freud, S. (2010). Psikanaliz Üzerine. (A. Öneş, Çev.). İstanbul: Say.
Jung, C. G. (2010). İnsan Ruhuna Yöneliş. (E. Büyükinal, Çev.). İstanbul: Say.
Kale, Ö. (2018). Anne Başlıklı Eserlerde Anne Kimliğine Kuramsal Bir Bakış (2000-2018). Mauritius: Lambert Academic Publishing.
Koçer, H. A. (1972). Türkiye’de Kadın Eğitimi. AÜ-Eğitim Bilimleri Fakültesi, 1 (5), 81-124.