Klasik Arap Şiirinde Göz (Cahiliye – Emevîler - Abbâsîler Dönemi)

Arap Edebiyatının en önemli edebî mirası şiirdir. Arapların daha yazıyla tanışmadıkları dönemde başlayan bu şiir; onların sosyal, kültürel, ekonomik durumları ve yaşam tarzları gibi konularda bizlere geniş ve detaylı bilgi sunmaktadır. Arap edebiyatı sahası ili ilgilenen ve bu alanda araştırma yapanlar için önemli kaynak olan klasik dönem Arap şiiri, o dönemin kadın sevgili tipi hakkında aydınlatıcı ve bir o kadar da önemli bilgiler içermektedir. Klasik Arap şiirinde göz unsuru Cahiliye döneminden itibaren aşk şiirlerinin vazgeçilmez unsuru olmuştur. Eski dönem Arap şiirinde daha ziyade somut anlamıyla işlenen gözün, fiziksel görünüşü, rengi ve büyüleyici etkisi üzerinde durulduğu görülür Bu çalışmada Cahiliye döneminden Abbâsîler dönemine kadar geçen sürede şiir yazmış on ünlü şairin (Şemmâh b. Dırâr, İmruül Kays, Antere, Züheyr bin Ebû Sülma, A’şe, Araci, Ömer B. E Rabi’a, Beşşar b. Bürd, Ebi Nuvâs, Elve’vâ’ El-Dimaşki) şiirlerinden hareketle klasik Arap şiirinde sevgilinin güzellik unsurları arasında önemli bir yere sahip “göz” ile ilgili tespitler yapılmaya çalışılacak, Cahiliye döneminden Abbâsîler dönemine kadar klasik Arap şiirinde gözün benzeyen ve benzetilen ilişkisi açısından kullanımı değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Arap Şiiri, Sevgili, Göz, Güzellik Unsuru

The Eye in Classical Arabic Poetry(Cahiliye - Umayye - Abbasi Period)

The most important literary legacy of Arabic Literature is poem. This poem, which started when the Arabs had not yet met with writing; It provides us with extensive and detailed information on subjects such as their social, cultural, economic situations and lifestyles. Classical Arabic poetry, which is an important source for those interested in the field of Arabic literature and doing research in this field, contains enlightening and important information about the woman lover type of that period. The eye element in classical Arabic poetry has been an indispensable element of love poems since the Ignorance period. It is seen that the physical appearance, color and enchanting effect of the eye, which is processed in the concrete sense of the ancient Arabic poetry, is emphasized. In this study, determinations will be made about the "eye", which has an important place among the beauty elements of the lover in classical Arabic poetry, based on the poems of ten famous poets (Şemmâh b. Dırâr, İmruül Kays, Antere, Züheyr bin Ebû Sülma, A’şe, Araci, Ömer B. E Rabi’a, Beşşar b. Bürd, Ebi Nuvâs, Elve’vâ’ El-Dimaşki) who wrote poetry from the period of Ignorance to the period of the Abbasids, and its use in classical Arabic poetry from the Jahiliyya period to the Abbasid period will be evaluated in terms of the similar and likened relationship of the eye.

Keywords:

Arabic poetry, beloved, eye, beauty element.,

PDF

___

Alyân, E. & Şevâbike, M. Ali. (2000). Divan İmru’l Kays ve Mulhakatihi. Merkez Zayid Li’tturâs ve’t-tarih yayınları. El-Hâdî, S. (1968). Divan Şemmâh b. Dırâr. Daru-l Ma’arif yayınları.
Eltâi, H. & Ubeydi, R. (1965). Divan Araci. Eş-şerike El-İslâmiyye li’ttibâ’eti ve’n neşr.
Fâur, A.Hasan. (1988). Divan Zuheyr bin Ebî Sulma. Darul’l Kutubi’l İlmiyye yayınlar.
İsmâîl, İ. (1994). Fi’ş-Ş‘iri’l-‘Abbâsî el-Ru’yeve’l-Fen. Mektebetu’l-Akâdîmiyye.
Muhiddin Abdülmecit, M. (1952). Şerh Divan Ömer b. Ebî Rebi’a. Matbaatu’s-Sa‘âde.
Şalak, A. (1984). El-Ayn Fi’ş Şi’ri’l-Arabî. Dâru’l-Endelüs.
Yanık, N.H. (2016). Arap Şiirinde Göz İmges. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. Yiğit, İ. (2017). Emeviler. TDV Yay.
Dîdî, A. (1958). İlmu’l Cemâl. Mektebetu Ancello Masriyya.
Es-seâlibi, E.M. (2000) Fıkhu’l-Luga ve Sirru’l Arabiyye. El-Mektebetu’l-‘Asriyye Eldehhân, S. (1991) Divan Elve’vâ’ ed-Dimaşki. Dâru’s-Sadır.
Elgazeli, A. (1953). Divan Ebu Nuvâs Ed-Dehhân Bin Hâni. Matba’ati Mısır.
Hâşimi, Ali. (1960). El-Mer’etüfi-ş Şi’ril Cahili. Matba’etü-l Mârif Hüseyin, M. (2015). Divan El- A’şa Elkebir. Elmektebe Elvakfiyye.
İbn Manzûr, E. (1993). Lisânu’l ‘Arab. Dâru’s-Sadır
Tabbâ’, Ö.F. (1993). Kasâ’idu’l ‘Aşk ve’l Cemâl fiş’şi’ri’l ‘Arabi. Darul Erkam Tâhir, B. Aşur, M. (2007). Divan Beşşâr b. Burd. Vizâretü-s Sekâfe.
Tırâd, M. (1992). Şerh Divan Antara. Daru-l kitabül Arabi.
Yanık, N.Hafis (2016). Arap Şiirinde Göz İmgesi, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı 37, ERZURUM, 114-115
Yedi Askı Arap Edebiyatının Harikaları. (2017). (Ceviz, N. Demirayak, K. & Yanık, Nevzat H. Çev.) Ankara Okulu yayınları.