Andersen Masallarında Toplumsal Cinsiyet Rolleri

İnsanlar doğdukları andan itibaren içinde bulundukları toplum tarafından çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulurlar. Bu sınıflandırmaların başında cinsiyet bağlamındaki kadın/erkek sınıflandırması gelmekte ve toplum tarafından bireye çeşitli cinsiyet rolleri atfedilmektedir. Bu doğrultuda bireyler cinsiyet özelliklerine ve cinsiyet rollerine dair algılarını çocukluklarından başlayan bir süreç boyunca çevrelerinin etkisi altında edinmekte ve şekillendirmektedirler. Çocukların bin bir çeşit dünyayı ve düşünceyi bünyesinde barındırmasını sağlayan çocuk kitapları, bilgi, düşünce, davranış ve tutum dünyasındaki toplumsal cinsiyet rolleri algısının oluşmasında büyük rol oynamaktadır. Bu çalışmanın amacı da çocuk kitaplarında toplumsal cinsiyet rollerine nasıl yer verildiğini belirlemektir. Araştrma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yapılarak yürütülmüştür. Bu amaçla çalışmada doküman olarak Özyürek Yayıncılık tarafından 2017 tarihinde yayımlanan “Andersen Masalları: Kurşun Asker” kitabı incelenmiştir. Kitaptaki masalların toplumsal cinsiyet rollerinin belirlenmesi için içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Kitaptan elde edilen incelemeler kodlanmış, daha sonra bu kodlar ile birbirine yakınlıkları doğrultusunda “karakter rolleri”, “eylem rolleri”, “kişilik rolleri” olmak üzere 3 kategori oluşturulmuştur. Çalışmada kadın ve erkek karakterlere eşit bir şekilde yer verilmediği, erkeğin kadından yaklaşık üç kat daha fazla yer aldığı analiz edilmiştir. Aynı zamanda kitapta kadın ve erkeğin toplumsal cinsiyet kalıp yargılarıyla yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Cinsiyet, Toplumsal cinsiyet rolleri, çocuk edebiyatı

Gender Roles in Andersen Tales

People are subjected to various classifications by the society they live in from the moment they are first born. At the top of these classifications comes the classification of men / women in the context of gender and various gender roles are attributed to the individual by the society. In this direction, individuals acquire and shape their perceptions of gender characteristics and gender roles under the influence of their environment throughout a process starting from their childhood. In the development of these perceptions, children's literature products have a strong effect on children. The research was carried out by examining the documents, one of the qualitative research methods. For this purpose, the book "Andersen Tales: Lead Soldier" published by Özyürek Publishing in 2017 was examined as a document in the study. Content Analysis method was used to determine the gender roles of the tales in the book. The analyzes obtained from the book were coded, and then three categories were created, namely "character roles", "action roles", and "personality roles", in line with their proximity to each other with these codes. As a result of the research, results pointing to gender inequality have been reached. Women and men are not given equal proportions. There are three times more men than women in the book. Gender stereotypes are attributed to women and men.

Keywords:

Gender, Gender roles, children's literature,

PDF

___

Akkaş, İ. (2019). Cinsiyet ve toplumsal cinsiyet kavramları çerçevesinde ortaya çıkan toplumsal cinsiyet ayrımcılığı. Ekev Akademi Dergisi, Özel Sayı, 97-118.
Alpan, E. D. (2017). Toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının çocuk oyunlarına yansıması. Sanat Dergisi, (31), 80-89. Creany, A. D. (1995). The appearance of gender in Award. Winning Children's Books.
Değirmenci, B. (2020). Masallarda toplumsal cinsiyet rollerinin sunumu üzerine bir analiz: dünya klasikleri (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı.
Gooden, A. M. & Gooden, M. A. (2001). Gender representation in notable children's picture books: 1995–1999. Sex Roles, 45(1), 89-101. https://doi.org/10.1023/A:1013064418674
Kapkıner, E. (2019). Sevim ak’ın çocuk kitaplarında toplumsal cinsiyet rolleri üzerine bir inceleme (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı.
Kaynak, D. (2017). Okul öncesi hikâye ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet rolleri (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel Eğitim Anabilim Dalı.
Kortenhaus, C. M. & Demarest, J. (1993). Gender role stereotyping in children's literature: an update. Sex Roles, 28(3-4), 219-232. https://doi.org/10.1007/BF00299282
Martin, C.L. & Ruble, D. (2004). Çocukların cinsiyet ipucu arayışı: cinsiyet gelişimi üzerine bilişsel bakış açıları. Psikoloji Biliminde Güncel Yönler, 13(2), 67-70.
Mccabe, J., Fairchild, E., Grauerholz, L., Pescosolido, B.A. & Tope, D. (2011). Yirminci yüzyıl çocuk kitaplarında toplumsal cinsiyet: başlıklarda ve ana karakterlerde eşitsizlik kalıpları. Cinsiyet ve Toplum, 25(2), 197-226. Morgan, H. (2009). Çocuk Kitaplarında Cinsiyet, Irk ve Etnik Yanlış Beyan: Karşılaştırmalı Bir Bakış. Çocukluk Eğitimi, 85(3), 187-191.
Narahara, M. M. (1998). Gender stereotypes in children's picture books. ERIC.
Owens, T. (2009). Going to school with madame curie and mr. Einstein: Gender roles in children’s science biographies. Cultural Studies of Science Education, 4(4), 929-943. https://doi.org/10.1007/s11422-009-9177-6
Poarch, R. & Monk-Turner, E. (2001). Gender roles in children's literature: A review of non-award-winning “Easy-to-read” books. Journal of Research in Childhood Education, 16(1), 70-76. https://doi.org/10.1080/02568540109594975
Erdem, Y.T.S. (2019). Resimli çocuk kitaplarındaki toplumsal cinsiyet olgusunun incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel Eğitim Anabilim Dalı. Seçgin, F. & Tural, A. (2011). Sınıf Öğretmenliği Bölümü öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Education Sciences, 6(4), 2446-2458.
Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığı’na genel bir bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(21), 30-39.
Taylor, F. (2003). Content analysis and gender stereotypes in children's books. Teaching Sociology, 31(3), 300-311.
Turhan, O., Turhan, F. K. & Bayram, B. A. Ş. (2020). Türk çocuk edebiyatında meslekler ve toplumsal cinsiyet. Cukurova University Faculty Of Education Journal, 50(1), 1-30.
Ullah, H., Ali, J. & Naz, A. (2014). Gender representation in children’s books: a critical review of empirical studies. World Applied Sciences Journal, 29(1), 134-141.
Yener, T. (2020). Okul öncesi hikâye kitaplarındaki toplumsal cinsiyet rollerinin kitabın metinsel içeriği ve kitabın resimleri açısından incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (4. Basım). Seçkin Yayıncılık.