İZMİR BORNOVA İLÇESİ ÖRNEĞİNDE ARAZİ ÖRTÜSÜ/ ALAN KULLANIMININ MEKANSAL VE ZAMANSAL DEĞİŞİMİNİN ANALİZİ

Dünya nüfusunun hızlı ve sürekli artışı coğrafi mekânda rastlanılan yanlış arazi kullanımlarına sebebiyet vermektedir. Kıt kaynakların başında gelen arazilerin doğal peyzaj potansiyeline uygun olarak kullanılması ve planlanması gerekmektedir. Bu çalışma İzmir ili Bornova ilçesinde yaklaşık 21578 ha alanda yürütülmüştür. Çalışma alanının uydu görüntüsü ve uzaktan algılama sistemi kullanılarak arazi örtüsü/alan kullanımı değişiminin peyzaj yapısına etkilerinin peyzaj metrikleri ile analiz edilerek değerlendirilip mekânsal ve zamansal olarak analiz edilmesi amaçlanmıştır. 1990 yılı ve 2021 yılı uydu görüntüleri kullanılarak hazırlanan arazi örtüsü/alan kullanımı (AÖ/AK) haritaları ERDAS kullanılarak üretilmiş ve zamansal değişimleri incelenip arazi örtüsü/alan kullanım sınıfları kıyaslanmıştır. Kontrollü sınıflandırma sonrası elde edilen alt bilgi sınıfları daha önce kararlaştırılan corine hiyerarşi sınıfında 8 peyzaj metriği (yerleşim alanı, maden-sanayi, orman, tarım, maki, açık alan, su yüzeyi ve yol) birleştirilmiştir. Sınıflandırma işleminin ardından her bir görüntünün sınıflandırma doğruluğu belirlenmiştir. Haritaları üretmek ve AÖ/AK değişimlerini belirlemek amacıyla görsel yorumlama, harita ve tablo hesaplama işlemleri uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, çalışma alanında en büyük değişim yapay yüzeylerde artış şeklinde yaşanmıştır. Yapay yüzeylerde baskın olarak sanayi ve yerleşim alanlarının hızla artması, doğal peyzajın bütünlüğünü bozarak çalışma alanında mevcut doğal peyzaj öğelerinde parçalanma, delinme ve izolasyona neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Uzaktan algılama, landsat uydu görüntüleri, arazi örtüsü/alan kullanım değişimi, corine sınıflandırması, zamansal değişim

ANALYSING SPATIAL AND TEMPORAL CHANGE OF LAND COVER/ LAND USE IN THE CASE OF BORNOVA DISTRICT/ IZMIR

The rapid and continuous increase in the world population causes the wrong land use in the geographical area. The lands, which are among the scarce resources, should be used and planned in accordance with the natural landscape potential. This study was carried out on an area of approximately 21578 ha in Bornova district of İzmir province. It is aimed to determine the spatial and temporal analysis by analyzing the effects of land cover/area use change on the landscape structure by using the satellite image and remote sensing system of the study area by analyzing them with landscape metrics. Land cover/land use (LULC) maps prepared using 1990 and 2021 satellite images were produced using ERDAS and their temporal changes were examined and land cover/area use classes were compared. Eight landscape metrics (settlement area, mine-industry, forest, agriculture, maquis, open area, water surface and road) were combined in the previously agreed corine hierarchy class, which were obtained after the controlled classification. After the classification process, the classification accuracy of each image was determined. Visual interpretation, map and table calculation processes were applied in order to produce maps and determine LULC changes. According to the results obtained, the biggest change in the study area was experienced in the form of an increase in artificial surfaces. The rapid increase in industrial and residential areas predominantly on artificial surfaces has disrupted the integrity of the natural landscape and caused fragmentation, perforation and isolation in the existing natural landscape elements in the study area.

Keywords:

Remote sensing, landsat satellite images, land cover/land use change, corine classification, temporal variation,

PDF

___

Aşik, Y., Kaçmaz, G., (2021). Kentsel Peyzaj Değişiminin Zamansal ve Mekansal Analizi: Burdur Kenti Örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23 (2): 422-432.
Dengiz, O., Demirağ Turan, İ., (2014). Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi: Samsun Merkez İlçesi Örneği (1984-2011).Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi,1(1):78-90.
Demir, M., (2021). CORINE Sistemine Göre Kars İlinde Arazi Örtüsü/Arazi Kullanımı, Değişimi ve Projeksiyonu. Cografya Dergisi, 43:93-110.
Dişibüyük, M.A., (2021). Arsuz İlçesinde (Hatay) Arazi Kullanımı Ve Şehirsel Değişim (1985-2020). Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, İstanbul.
Doygun, N., Erdem, Ü., (2013). Kentsel Gelişim Sürecinin Alan Kullanım Yapısı Üzerine Etkilerinin İncelenmesi: Bornova, İzmir Örneği. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 6 (1): 17-22.
Karaali, İ., Ersoy Tonyaloğlu, E., Kesgin Atak, B., Nurlu, E., (2020). Alan Kullanımı/Arazi Örtüsü Değişiminin Mekansal ve Zamansal Analizi:İzmir/Türkiye Örneği. Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi, 2(2): 308-324.
Kesgin Atak, B., (2020). Kentsel Peyzaj Yapısındaki Değişimlerin Peyzaj Metrikleri ile Analizi, İzmir Örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 57 (1):119-128.
Kurtoğlu Erkmen, B., (2019). Çok Zamanlı Landsat Verileriyle Orman Değişimlerinin İzlenmesi: Kıbrıs Örneği. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul.
Reis, M., Dutal, H., Abiz, B., Bolat, N., (2016). Kahramanmaraş İli Göksun İlçesi’nde Arazi Kullanımında Meydana Gelen Zamansal Değişimin Uzaktan Algılama Teknikleri ve Coğrafi Bilgi Sistemi İle Belirlenmesi. KSU Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(2):35-41.
Şahin Taysun, K., Taysun, A., (2021). Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Manisa Akselendi Ovası’nda Arazi Kullanım/Örtüsündeki Zamansal Değişiminin İzlenmesi. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16( 2): 169-177.
Timur, Ö.B., Aytaş, İ., Acet, B., (2021). Arazi Kullanımının Zamansal ve Mekânsal Değişimi: Nazilli İlçesi Örneği. Kent Akademisi,Kent Kültürü ve Yönetimi Dergisi, 14 (43):230-240.
Türk Altun, Ö., (2021). Mersin Büyük Ova Koruma Alanının Uzaktan Algılama Ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Arazi Kullanımındaki Zamansal Değişimlerin İzlenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Bilimi Ve Bitki Besleme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
Wikipedia (2022) https://tr.wikipedia.org/wiki/Bornova, internet erişim.