İki Minyatürde Üç İstanbul Genci: 17. Yüzyıl Çarşı Resminde Gençlerin Giyimine Dair Tespitler

17.yüzyıl ortalarında çizilmiş kıyafet minyatürlerinden oluşan ve Manchester John Rylands Kütüphanesinde saklanan albümde bulunan iki minyatürde bulunan üç İstanbul gencinin giyim kuşamına dair kimi özellikler dönem şiirine de yansımıştır. Şiirde yansıtılan bu bilgiler kullanılarak dönemin gençlik giyiminde görülen atlas kaftan ve şalvar, civankaşı sarık, kerrāke, sevāyī kaftan, levendāne ve Abaza kesim gibi moda unsurları belirlenmiş ve böylece minyatür ile edebiyat ilişkisinin önemi vurgulanmıştır.

Three Istanbul Youths in Two Miniatures: Elements of Youth Costumes in 17th-Century Market Paintings

Various elements of clothing and costumes of three Istanbul youths represented in two 17th-century miniatures are also mentioned in poetry of the same period. The miniatures are found in an Ottoman miniature album kept in the John Rylands Library, Manchester, England. By using relevant data from period poetry, we determine several elements of youth fashion, such as Atlas kaftan and şalvar (silk sateen kaftan and shalwar), civankaşı sarık (jiwaankashi turban), kerrāke (a type of surcoat), sevāyī kaftan (type of silk kaftan), and Levendane and Abaza styles (types of slim-cut dresses). This analysis emphasizes the significance of the relationship between poetry and painting.

PDF

___

Kubbealtı Lugatı: http://www.lugatim.com/ (Erişim Tarihi: 15.05.2017)
ÜNVER, Ahmet Süheyl, Geçmiş Yüzyıllarda Kıyafet Resimlerimiz, Türk Tarih Kurumu, (Bibliothèque Nationale, Paris, No: Od 6), Ankara, 1958.
TURAN, Fikret, “Manchester Osmanlı Minyatürleri Albümünde Sufiler,” 8. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, C. II, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara, 2015, s.1047-1059.
ŞAHİN, Esma, “Osmanlı Şiirinden Giyim-Kuşam Literatürüne Bazı Ekler”, Journal of Turkish Language and Literature, 2(1), 2016, s.129-146.
STEINGASS, Francis Joseph, A Comprehensive Persian-English Dictionary, Routledge & K. Paul, London, 1892.
SERTOĞLU, Midhat, Osmanlı Tarih Lugati, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1986.
SCHMIDT, Jan, A Catalogue of the Turkish Manuscripts in the John Rylands University Library at Manchester, Brill, Leiden, 2011.
RENDA, Günsel, “17. Yüzyıldan Bir Grup Kıyafet Albümü”, 17. Yüzyıl Osmanlı Kültür ve Sanat Sempozyumu Bildirileri, 19-20 Mart 1998, Sanat Tarihi Derneği Yayınları, İstanbul, 1998, s.153-178.
REDHOUSE, Sir James William, A Turkish and English Lexicon, Eds., A. H. Boyajian, Constantinople, 1890.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (Cilt I-III, 4. Baskı), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1993.
ÖZTOPRAK, Nihat, “Divan Şiirinde Giyim Kuşam Üzerine Bir Deneme”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 4, 2010, s.103-154.
ÖZTEKİN, Özge, Divanlardan Yansıyan Görüntüler, Ürün Yayınları, Ankara, 2006.
MENINSKI, François à Mesgnien, Thesaurus Linguarum Orientalium, Turcicae, Arabicae, Persicae, Vol. I-III, Vienna, 1680.
MENGİ, Mine, “Bir Osmanlı Efendisi’nin Çizdiği Çelebi Tipi”, Divan Şiiri Yazıları içinde, Akçağ, Ankara, 2000. s. 198-202.
MARDİN, Şerif, Tabakalaşmanın Tarihsel Belirleyicileri: Türkiye’de Toplumsal Sınıf ve Sınıf Bilinci, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul, 1991.
MAHİR, Banu, “Resim Gösterim Amacıyla Hazırlanmış Bir Grup 17. Yüzyıl Osmanlı Minyatürü,” 17. Yüzyıl Osmanlı Kültür ve Sanatı Sempozyum Bildirileri 19-20 Mart 1998, Sanat Tarihi Derneği, İstanbul, 1998, s. 125-139.
MAHİR, Banu, Osmanlı Minyatür Sanatı, Kabalcı, İstanbul, 2005.
KOÇU, Reşad Ekrem, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank Kültür Yayınları, İstanbul, 1967.
KARATAŞ, Leyla, Nedîm Dîvânı’nda Lâle Devri Sosyal Hayatının İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Sosyal Alanlar Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2006.
HAMMER-PURGSTALL, Joseph von, Büyük Osmanlı Tarihi, I-X, Çev. Mehmed Ata, Üçdal Neşriyat, İstanbul, 2003.
Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, (Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî, 1. Kitap: Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 304 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu – Dizini, Haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert Dankoff, İstanbul, 2006).
DEĞİRMENCİ, Tülün, “Osmanlı Tasvir Sanatında Görselin “Okunması”: İmgenin Ardındaki Hikâyeler (Şehir Oğlanları ve İstanbul’un Meşhur Kadınları)”, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLV, 2015, s.25-55.
ÇELİK, Yakup (Haz.), Hançerli Hanım Hikâye-i Garibesi (2. Baskı), Akçağ, Ankara, 2015.
BATIİSLAM, Hanife Dilek, “Nedim Divanındaki Giyim, Kuşam ve Süslenmeyle İlgili Unsurlar”, 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara, Türkiye, 10-15 Eylül 2007, C. I, Ankara, 2007, s.261-282.
AYDIN, Abdullah, “Klasik Türk Şiirinde Levendâne Tarz”, Erdem: İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 70, 2016, s.5-24.
AYDEMİR, Yaşar; ÇELTİK, Halit, “Gazelde İkileme Redif ve İkileme Kafiye”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(2), 2009, s.79-118.
AND, Metin, “17. Yüzyıl Türk Çarşı Ressamları,” Tarih ve Toplum, 16, 1985. s. 40-44.
AND, Metin, Turkish Miniature Painting: The Ottoman Period, 4th edition, Dost Publications, İstanbul, 1987.
AND, Metin, “17. Yüzyıl Türk Çarşı Ressamları ve Resimlerinin Belgesel Önemi,” Kültür ve Sanat, 8, 1990, s. 5-12.
AND, Metin, Osmanlı Tasvir Sanatları: 1 Minyatür, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2002.