Tripolis’te Bulunan Geç Roma Açık Renkli Seramikler

Lydia Bölgesi sınırları içerisinde yer alan Tripolis Antik Kenti’nde yapılan kazı çalışmalarında, Geç Antik Çağ’a tarihlenen kırmızı astarlı mal gruplarına ait çok sayıda ve formda yerel/ithal seramik bulunmuştur. Bu gruplardan birisi, kil, astar ve bezeme üslubuyla farklı olan Geç Roma Açık Renkli Seramiklerdir. Açık Renkli Seramikler, 2012-2019 yılları arasında tespit edilen toplam 11 adet örnek ile, Tripolis’ten ele geçen kırmızı astarlı seramikler içerisinde, sayıca en az buluntu gruplarından birini oluşturur. Bu çalışmanın ana konusu, Tripolis’te ele geçmiş olan Açık Renkli Seramik örneklerinin tipolojik incelemesini yapmak ve üretim merkezi tartışmalı olan bu malzeme grubunun yayılım alanının belirlenmesine yardımcı olmaktır. Ayrıca, kentte yerel atölyelerce üretilen seramiklere ait örneklerin sayısı oldukça yüksek olmakla beraber, kentin Geç Antik Çağ’da Doğu Akdeniz de dahil olmak üzere geniş bir seramik ticaret ağına sahip olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda, makalede ele alınacak bir diğer konu, Tripolis’in Geç Antik Çağ’da ithal Açık Renkli Seramik ticaretindeki rolünün aydınlatılmasıdır. Bu kapsamda incelenen Tripolis Açık Renkli Seramiklerin, hem kil ve astar özelliklerinde görülen benzerlikler hem de benzer çalışmalar dikkate alındığında, bu tip seramiklerin üretim bölgesi olduğu önerilen Kuzeybatı Anadolu çevresinden ithal edildiği düşünülmektedir. Diğer kentlerden ele geçen benzer örnekler ve malzemenin buluntu kontekstlerinden yola çıkılarak, Tripolis Açık Renkli Seramiklerin MS 5. yüzyıl ile MS 7. yüzyılın başı arasındaki döneme ait olduğu önerilmektedir.

LATE ROMAN LIGHT COLOURED WARES FROM TRIPOLIS

During the excavations carried out in the Ancient City of Tripolis, located within the borders of the Lydia Region, a large number of local/imported ceramics belonging to the red slipped ware groups dating to the Late Antiquity were found. One of these groups is the Late Roman Light Coloured Wares, which differ in clay, slip and decoration style. Light Coloured Wares, with a total of 11 samples identified between 2012 and 2019, constitute one of the least number of finds among the red slipped wares recovered from Tripolis. The main subject of this study is to make a typological analysis of the Light Coloured Ceramic samples found in Tripolis and to help determine the distribution area of this material group, whose production center is controversial. In addition, although the number of ceramics produced by local workshops in the city is quite high, the city’s Late Antique It is known that it had a wide ceramic trade network, including the Eastern Mediterranean. In this context, another subject to be discussed in the article is to illuminate the role of Tripolis in the imported the Light Coloured Ware trade in Late Antiquity. Considering both the similarities observed in clay and slip properties and similar studies, the Tripolis Light Colored Wares examined in this context are thought to have been imported from the Northwest Anatolian region, which is suggested to be the production area of this type of ceramics. It is suggested that Tripolis Light Coloured Ceramics belong to the period between the 5th century AD and the beginning of the 7th century AD, based on the found context of similar samples and material recovered from other cities.

PDF

___

Aktaş 2018: R. Aktaş, Antandros Kazısı Yamaç Ev Roma Dönemi Seramikleri, (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
Aktaş 2020: R. Aktaş, “Antandros Yamaç Ev Sektörü’nde Ele Geçen Açık Renkli Seramikler”, V. Keleş (Ed.), Parion Studies III, Propontis ve Çevre Kültürleri, 35-74.
Asal ve Kızıltan 2014: R. Asal, Z. Kızıltan, “MÖ 7-MS 12. Yüzyıllar Theodosius Limanı’nın 1900 Yılı”, A. Ladstatter, F. Pirson, T. Schmidts (Eds.), Byzas 19, Band 1, 377–398.
Ayaz 2021: M. Ayaz, “Stratified Early Byzantine Pottery from the Assos North Stoa: Observations on Pottery Groups”, Beate Böhlendorf-Arslan (Hrsg.), Veränderungen von Stadtbild und urbaner Lebenswelt in spätantiker und frühbyzantinischer Zeit, Assos im Spiegel Städtischer Zentren Westkleinasiens, Byzanz Zwischen Orient und Okzident 23, Mainz, 91–116.
Aydın 2019: S. Aydın, Olba Geç Roma Dönemi Seramik Buluntuları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
Bieg vd. 2006: G. Bieg, B. Tekkök, R. Aslan, “Die spatromische Besiedlung der Troas. Ein Uberblick”, Studia Troica 16, 147–169.
Biers 1985: J. C. Biers, Corinth, The Great Bath on the Lechaion Road, Vol. XVII, Princeton, New Jersey.
Conrad 2000: S. Conrad, “Stempelverzierte Keramik aus dem Kastell Iatrus (Moesia secunda)”, RCRF Acta 36, 217–224.
Crawford 1990: J. S. Crawford, The Byzantine Shops at Sardis, England.
Doğer 2005: L. Doğer, “Byzantine Ceramics: Excavation at Smyrna Agora”, B. Böhlendorf- Arslan, A.O. Uysal, J. Witte-Orr (eds.), Çanak, Akdeniz ve Çevresindeki Arkeolojik Kazılarda Ele Geçen Geç Antik ve Ortaçağ Seramiği ve Mimari Seramiği, Byzas 7, 97- 121.
Duman 2013: B. Duman, “Son Arkeolojik Araştırmalar ve Yeni Bulgular Işığında Tripolis ad Maeandrum”, Cedrus I, 179-200.
Duman 2014: B. Duman, “A Group of local production Middle Byzantine Period Pottery from Tripolis: Micaceous White Painted Ware”, Anatolia Antiqua XXII, 225-234.
Duman 2017a: B. Duman, “Tripolis’in Yeri, Önemi ve Kısa Tarihi”, B. Duman (Ed.), Tripolis ad Maeandrum I, Tripolis Araştırmaları I, 1-16.
Duman 2017b: B. Duman, “Tripolis 2016 Yılı Kazı, Koruma ve Onarım Çalışmaları”, KST 39/1, 261 - 284.
Duman 2018: B. Duman, “Geç Antik Çağ’da Lydia Tripolis’i (MS 4. yy’dan Sasani Tahribatı’na Kadar) Lydian Tripolis During Late Antiquity (From The Fourth Century To The Sassanian Destruction”, Geç Antik Çağ’da Lykos Vadisi ve Çevresi, (Eds. C. Şimşek-T. Kaçar), Laodikeia Çalışmaları Ek Yayın Dizisi 1, İstanbul, 343-368.
Duman ve Koçyiğit 2 019: B . D uman—O. K oçyiğit, Geç Antik Dönem Konut Kalıntıları ve Buluntuları, Tripolis Araştırmaları II, İstanbul.
Erdoğan 2011: A. Erdoğan, “Tripolis 2008-2009 Yılı Kazıları”, KST 32/3, Ankara, 328-347.
Erdoğan ve Doğanalp 2022: A. Erdoğan- D. Doğanalp, “Tripolis 2007-2009 Kazılarından Ele Geçen Unguentariumlar Üzerine Bir Değerlendirme”, ADerg 2022/1, XXVIII, 79-100.
Ergürer 2013: H. E. Ergürer, “Seramikler”, Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion, 137-150.
Ergürer 2014: H. E. Ergürer, “Late Roman Light Coloured Ware From Parion”, Late Hellenıstic to Mediaeval Fine Wares of The Aegean Coast Of Anatolia Their Production, Imitation and Use, Varsovie, 175-192.
Ergürer 2015: H. Ertuğ Ergürer, “Parion, Agora ve Dükkânlarında Ele Geçen Sigillatalar ve Kırmızı Astarlı Seramikler”, C. Başaran- V. Keleş (Eds.), Parion Kazıları 10. Yıl Armağanı, 49- 86.
French 1988: D. French, “Pre-and Early-Roman Roads of Asia Minor, The Persian Royal Road”, Iran, Vol. 36, 15-43.
Greenewalt 1988: C. H. Greenewalt, “Sardis: Archaeological Research in 1987”, KST 10.2, 11-28.
Güneş 2008: F. Güneş, Kyzikos Antik Kenti 2006- 2007 Kazı Dönemi Seramik Buluntuları, (Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.
Greatrex 2018: G. Greatrex, “The Impact on Asia Minor of the Persian Invasions in the Early Seventh Century, Erken VII. Yüzyılda Sasani İşgallerinin Anadolu’ya Etkileri”, C. Şimşek-T. Kaçar (Eds.), Geç Antik Çağ’da Lykos Vadisi ve Çevresi, Laodikeia Çalışmaları Ek Yayın Dizisi 1, İstanbul, 13-26.
Hayes 1968: J. W. Hayes, R. Martin Harrison, N. Fıratlı, “Excavations at Saraçhane in İstanbul Fifth Preliminary Report, with a Contribution on A Seventh-Century Pottery Group”, Dumbarton Oaks Papers 22, 195-216.
Hayes 1972: J. W. Hayes, Late Roman Pottery, British School at Rome, London.
Hayes 1992: J. W. Hayes, Excavations at Saraçhane in Istanbul, Vol. 2, The Pottery, Princeton University Press, Oxford.
Hayes 2008: J. W. Hayes, Roman Pottery, Fine Ware Imports, Athenian Agora XXXII, Princeton, New Jersey.
Heath ve Tekkök 2007-2008: S. Heath, B. Tekkök, Greek, Roman and Byzantine pottery at Ilion (Troia), 2007–2008 Project Troia (http://classics. uc.edu/troy/grbpottery/).
Honigmann 1949: E. Honigmann, “Le cubiculaire Urbicius”, Revue des études byzantines, tome 7, 47-50.
Jacobs 2012: I. Jacobs, “The Creation of The Late Antique City: Constantinople and Asia Minor During the ‘Theodosian Renaissance”, Byzantion 82, 113-164.
Japp 2014: S. Japp, “Sigillata of Pergamon – Eastern Sigillata C Problems of Classification and Chronology”, H. Meyza & K. Domzalski (Eds.), Late Hellenistic to Mediaeval Fine Wares of The Aegean Coast of Anatolia, Their Production, Imitation and Use, Warschau, 11-22.
Kavaz Kındığılı 2017: B. Kavaz Kındığılı, “Zeytinliada Light Colored (Açık Renkli) Geç Roma Seramikleri”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 38, 151-176.
Kavaz Kındığılı 2020: B. Kavaz Kındığılı, “Zeytinliada Kırmızı Astarlı Seramikleri”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24 (Aralık Özel Sayı) , 239-264.
Konakçı 2017: E. Konakçı, “Prehistorik Tripolis: Akkaya (Yenice) ve Hamambükü Höyük”, B. Duman (Ed.), Tripolis Araştırmaları I, İstanbul, 23-46.
Mocanu ve Nutu 2017: M. Mocanu, G. Nutu, “Late Roman red slip ware from Aegyssus”, P. Dyczka (Ed.), Novensia 28,121-140.
Ok 2018a: M. Ok, “Tripolis’te Bulunan Sagalassos Kırmızı Astarlı Seramikleri”, Arkhaia Anatolika 1, 31-51.
Ok 2018b: M. Ok, Tripolis Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği, (Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Denizli.
Opait 2004: A. Opaiţ, Local and imported ceramics in the Roman province of Scythia (4th-6th centuries AD), BAR-IS1274, Oxford.
Öztürk 2 009: N .Ö. Öztürk, “ Perintos Bazilikası 2007 Yılı Kazısı”, Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu 17, 29–40.
Quercia vd. 2011: A. Quercia, A. Johnston, A. Bevan, J. Conolly and A. Tsaravopoulos, “Roman Pottery From an Intensive Survey of Antikythera, Greece”, ABSA 106, 47–98.
Ramsay 1895: W.M. Ramsay, The Cities and Bishoprics of Phyrgia: Being an Essay of the Local History of Phyrgia from the earliest Times to the Turkish Conquest, Vol. 1.1, The Lycos Valley and South- Western Phrygia, Oxford.
Ratıu vd. 2017: A. Rațıu, I. C. Oprıș, M. Duca, “Fine Wares From The Late Roman ‘Principia’ At Capidava (I)”, Cercetări Arheologice XXIV, MNIR, 209–227.
Rautman 1995: M. L. Rautman 1995, “Two Late Roman wells at Sardis”, American Schools of Oriental Research, Annual 53, 37–84.
Robinson 1959: H. S. Robinson, Pottery of the Roman Period, The Athenian Agora V, Princeton, New Jersey.
Rose vd. 2007: B. Rose, B. Tekkök, R. Körpe, “Granicus River Valley Survey Project, 2004-2005”, Studia Troica 17, 65–150.
Semiz ve Duman 2017: B. Semiz, B. Duman, “Tripolis’te Bulunan Geç Antik Çağ Unguentariumları’nın Arkeometrik Yönden Değerlendirilmesi”, Tripolis ad Maeandrum I: Tripolis Araştırmaları, İstanbul, 165-180.
Semiz vd. 2018: B. Semiz, B. Duman, M. Ok, “Analytical Study of Roman Red Slip Ware From Ancient Tripolis (Denizli, Turkey)”, Measurement 129, 530–541.
Semiz 2021: B. Semiz, “Petrographic and Geochemical Investigations of the Late Antiquity Unguentaria From the Archaeological Site of Tripolis, Denizli (Southwestern Turkey)”, Journal of Archaeological Science: Reports 35, 1-11.
Şimşek 2003: C. Şimşek, “Laodikeia Antik Kentinden Haç Baskılı Tabaklar/ Cross Stamped Plates from Laodiceia”, III. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Eskişehir, 411-422.
Şimşek 2008: C. Şimşek 2008, “Laodikeia’dan Kazıma- Kabartılı Tabaklar”, ADerg. 11, 129-146.
Şimşek 2013: C. Şimşek, Laodikeia (Laodikeia Çalışmaları 2), İstanbul.
Şimşek ve Bilgin 2018: C. Şimşek-M. Bilgin, “Laodikeia Geç Antik Çağ Seramikleri/ Late Antique Pottery of Laodikeia”, Geç Antik Çağ’da Lykos Vadisi ve Çevresi, İstanbul, 175-199.
Tekkök-Biçken 1996: B. Tekkök-Biçken, The Hellenistic and Roman Pottery from Troia: The Second Century B.C. to the Sixth Century A.D., (Yayınlanmamış Doktora Tezi), University of Missouri, Columbia.
Waage 1948: F. O. Waage, “Hellenistic and Roman Tableware of North Syria”, F. O. Waage (Ed.), Antioch on the Orontes IV. I, Ceramics and Islamic Coins, Menasha, Wisconsin, 1-60.
Williams 1989: C. Williams, Anemurium, The Roman and Early Byzantine Pottery, Toronto.
Yeşilova 2007: H. Yeşilova, Allianoi Antik Ilıcası Erken Bizans Dönemi Seramikleri (Kırmızı Astarlı Kaplar ve Günlük Kullanım Kapları, 1999–2005), (Hacettepe Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.