AHP ile çok kriterli ABC stok sınıflandırma üzerine bir uygulama

ABC stok sınıflandırma sisteminde stok kalemleri önem seviyelerine göre üç gruba ayrılır. Ürünlerin stok kontrol politikaları belirlenirken bu sınıflandırmadan yararlanılır. Geleneksel ABC sınıflandırması, bir tek kritere - ürün kalemlerinin yıllık kullanım değerine göre yapılmaktadır. Oysa stok kalemlerinin önem dereceleri belirlenirken yıllık kullanım değerleri ile birlikte, tedarik süreleri, bulunabilirlikleri, ikame olanakları, stoksuzluğu durumundaki etkileri gibi birden fazla kriter dikkate alındığında, yapılan sınıflandırma daha doğru olacaktır. Çok kriterli karar modellerinin ABC stok sınıflandırma sistemine uyarlanması ile stok kalemlerinin önem dereceleri birden fazla kriter kullanılarak belirlenebilmektedir. Bu çalışmada, çok kriterli ABC stok sınıflandırmasında Analitik Hiyerarşi Prosesinin kullanımına yönelik bir yol haritası sunmak amaçlanmıştır. Uygulama kısmında bir besin destek ürünleri firmasının yurtdışından getirdiği ürünler ele alınmış ve işletmenin ürünleri çok kriterli ABC stok yöntemi kullanılarak sınıflandırılmıştır. Geleneksel tek kriterli ABC yöntemi ile çok kriterli ABC yöntemine göre oluşan sınıflandırmalar karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Stok yönetimi, ABC analizi, Çok kriterli stok sınıflandırma, AHP

Multi-criteria ABC inventory classification using AHP: a case study

In ABC classification of inventory method, stocks are divided into three categories based on their importance. This classification guides managers while determining the inventory control policies of the products. The traditional ABC classification is based on a single criterion - annual usage value. However, when determining the importance of inventory items, the classification will be more accurate when more than one criterion such as annual usage values, lead time, availability, replacement possibilities, and the effects of out-of-stock situations are taken into account. By adapting multi-criteria decision models to the ABC stock classification system, the importance levels of the inventory items can be determined using more than one criterion. In this study, it is aimed to present a roadmap for the use of the Analytical Hierarchy Process in multi-criteria ABC stock classification. In the application section, the products brought from abroad by a nutritional supplement company were studied and the products of the company were classified using the multi-criteria ABC stock method. The classifications based on the traditional single-criteria ABC method and the multi-criteria ABC method were compared.

Keywords:

Inventory management, ABC analysis, Multi-criteria inventory classification, AHP,

PDF

___

Alkan, A., Aladağ, Z., & Çelik, C. (2016). Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren bir firmada tedarikçi seçimi: AHP-bulanık AHP ve TOPSİS uygulaması. Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi,9(1) 43-83.
Aydin Keskin, G., & Özkan, C. (2013). Multiple criteria ABC analysis with FCM clustering. Journal of Industrial Engineering, 1-7. https://doi.org/10.1155/2013/827274
Aydın, Ö., Öznehir, S., & Akçalı, E. (2009). Ankara için optimal hastane yeri seçiminin analitik hiyerarşi süreci ile modellenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 69-86.
Başkaya, Z., & Akar, C. (2005). Üretim alternatifi seçiminde analitik hiyerarşi süreci: Tekstil işletmesi örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2005(1), 273-286.
Böker, Z., & Çetin, O. (2020). Sağlık sektöründe ABC-VED AHP ve TOPSİS yöntemleri kullanılarak çok kriterli stok sınıflandırması. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 15(53), 178-208.
Cohen, M., & Ernst, R. (1988). Multi-item classification and generic inventory stock control policies. Production and Inventory Management Journal, 29(3), 6-8.
Çebi, F., Kahraman, C., & Bolat, B. (2010). A multiattribute ABC classification model using fuzzy AHP. he 40th International Conference on Computers & Indutrial Engineering (pp. 1-6). Awaji, Japan: ICEE.
Dursun, E., & Güregn, E. (2020). Konteyner terminal stok yönetiminde ABC analizi ve bulanık sınıflandırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(46), 563-583.
Erbay, H., & Yıldırım, N. (2019). Technology selection for digital transformation: A mixed decision-making Model of AHP and QFD. Proceedings of the International Symposium for Production Research 2018, (pp. 17-26). Vienna.
Ertuğrul, İ., & Tanrıverdi, Y. (2013). Stok kontrolde ABC yöntemi ve AHP analizlerinin iplik işletmesine uygulanması. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(1), 41-52.
Flores, B., & Whybark, D. (1986). Multiple criteria ABC analysis. International Journal of Operations & Production Management, 6(3), 38-46.
Flores, B., & Whybark, D. (1987). Implementing multiple criteria ABC analysis. Journal of Operations Management, 7(1-2), 79-85.
Flores, B., Olson, D., & Dorai, V. (1992). Management of multicriteria inventory classification. Mathematical and Computer Modeling, 16(12), 71-82.
Gülenç, İ. F., & Aydın Bilgin, G. (2010). Yatırım kararları için bir model önerisi: AHP yöntemi. Öneri, 9(34), 97-107.
Güvenir, H., & Erel, E. (1998). Multicriteria inventory classification using a genetic algorithm. European Journal of Operational Research, 105, 29-37.
Hatefi, S., Torabi, S., & Bagheri, P. (2014). Multi-criteria ABC inventory classification with mixed quantitative and qualitative criteria. International Journal of Production Research, 52(3), 776-786.
İnel, M., & Türker, M. (2016). Ulusal inovasyon performansının ölçümü için çok nitelikli karar verme teknikleri ile bir model denemesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2), 147 - 166.
Kabir, G., & Hasin, M. (2011). Comparative analysis Of AHP and fuzzy AHP models for multicriteria inventory classification. International Journal of Fuzzy Logic Systems (IJFLS),1(1) 1-16.
Kaya Samut, P. (2014). İki aşamalı çok kriterli karar verme ile performans değerlendirmesi: AHP ve TOPSIS yöntemlerinin entegrasyonu. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 57-67.
Kılıç, A., Aygün, S., Aydın Keskin, G., & Baynal, K. (2014). Çok kriterli ABC analizi problemine farklı bir bakış açısı: Bulanık analitik hiyerarşi prosesi - ideal çözüme yakınlığa göre tercih sıralama tekniği. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(5), 179-188.
Kumar, A., Karthik, T., & Kumar, D. (2017). Application of multi criteria decision making for inventory classification. International Journal of Innovative Research and Advanced Studies (IJIRAS), 4(10), 312-317.
Kuruüzüm, A., & Atsan, N. (2001). Analitik hiyerarşi yöntemi ile işletmecilik alanındaki uygulamaları. Akdeniz İ.İ.B.F Dergisi,1, 83-105.
Küçük Çırpın, B., & Kabadayı, N. (2015). Analytic hierarchy process in third-party logistics provider selection criteria evaluation: a case study in IT distributor company. International Journal of Multidisciplinary Sciences, 6(3), 1-6.
Liu, Q., & Huang, D. (2006). Classifying ABC inventory with multicriteria using a data envelopment analysis approach. Proceedings of the Sixth International Conference on Intelligent Systems Design and Applications (ISDA 2006) (s. 1185-1190). Jinan, China: IEEE.
Miller, G. (1956). The Magical Number seven, plus or minus two: Some limits on our capacity for processing information. The Psychological Review, 63, 81-97.
Mutlu, M., & Sarı, M. (2017). Çok kriterli karar verme yöntemleri ve madencilik sektöründe kullanımı. Bilimsel Madencilik Dergisi, 56(4), 181-196.
Myres, J., & Alpert, M. (1968). Determining buying attitudes: Meaning and measurement. Journal of Marketing, 32(4), 13-20.
Ng, W. (2007). A simple classifier for multiple criteria ABC analysis. European Journal of Operational Research, 177, 344–353.
Özdemir, A., & Özveri, O. (2004). Çok Kriterli envanter sınıflandırmasında, analitik hiyerarşi süreci analizinin uygulanması. D.E.Ü İİBF Dergisi, 19(2), 137-154.
Öztürk, A. (2009). Yöneylem araştırması. Bursa: Ekin Yayınevi.
Partovi, F., & Anandarajan, M. (2002). Classifying inventory using an artificial neural network approach. Computers & Industrial Engineering, 41(4), 389-404.
Partovi, F., & Burton, J. (1993). Using the analytic hierarchy process for ABC analysis. International Journal of Operations & Production Management, 13(9), 29-44.
Pérez Vergara, I., Arias Sánchez, J., Poveda-Bautista, R., & Diego-Mas, J.-A. (2020). Improving distributed decision making in inventory management: A Combined ABC-AHP approach supported by teamwork. Complexity, 1-13.
Ramanathan, R. (2006). ABC inventory Classification with multiple-criteria using weighted linear optimization. Computers and Operations Research, 33, 695–700.
Ravinder, H., & Misra, R. (2014). ABC analysis for inventory management: Bridging the gap between research and classroom. American Journal of Business Education, 7(3), 257-264.
Saaty, T. (2001). Analytic hierarchy process. C. M. Editors: Saul I. Gass içinde, Encyclopedia of Operations Research and Management Science (pp. 19-28). New York: Springer. doi: https://doi.org/10.1007/1-4020-0611-X_31
Saaty, T. L. (1977). A scaling method for priorities in hierarchical structures. Journal of Mathematical Psychology, 15(3), 234–281.
Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. Int. J. Services Sciences, 1(1), 83-98.
Soylu, B. (2017). Çok kriterli stok alanı atama problemi ve bir uygulama. Politeknik Dergisi, 20(3), 613-621.
Supçiller, A. A., & Çapraz, O. (2011). AHP-TOPSİS yöntemine dayalı tedarikçi seçimi uygulaması. Ekonometri ve İstatistik Dergisi, (13), 1-22.
Tayalı, H., & Timor, M. (2017). Ranking with statistical variance procedure based analytic hierarchy process. Acta Infologica (ACIN), 1(1), 31-38.
Thonemann, U. (2015). Operations management: Konzepte, methoden und anwendungen. Leipzig: Pearson.
Top, A., & Yılmaz, E. (2018). Üretim yönetimi. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
Ulucan, A. (2004). Yöneylem araştırması: İşletmecilik uygulamalı/bilgisayar destekli modelleme. Siyasal Kitabevi.
Yılmaz, E. (2012). Bulanık AHP-Vıkor Bütünleşik yöntemi ile tedarikçi seçimi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(2), 331-354.
Zhou, P., & Fan, L. (2007). A note on multi-criteria ABC inventory classification using weighted linear optimization. European Journal of Operational Research, 182, 1488-1491.
Zimmermann, W. (1999). Operations research, quantitative methoden zu entscheidungsvorbereitung (9. Auflage b.). Wien: Oldenbourg Verlag.