Kan davası: kanın öcü ya da şeref uğruna verilen kolektif savaş

Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki kan davaları temelinde hareket eden bu çalışma, daha çok bir cezalandırma ve kırsal bir şiddet aracı olan kan davalarının, genel özellikleri, temel unsurları sosyolojik ve antropolojik boyutları üzerine odaklanmaktadır. Bu anlamda, babasoyu temelinde örgütlenmiş bölgede, bireyler daha çok bir aşiretin üyesi olarak algılanmaktadır. Birbirlerini akraba olarak kabul eden grupların, karşılaşılan bir haksızlık karşısında birlikte hareket etme zorunda hissetmeleri kan davalarını körükleyici yönde etkilemektedir. Bunun yanında, günlük dilde, yerine göre “namus”, “onur”, “saygınlık”, “şan” gibi kavramlarını da içeren şeref kavramı, kan davalarına neden olan ilk eylemde ve/veya öç alma sürecinde faillerin en çok sığındıkları bir kavramıdır. Sahip olunan toprağa el konulması, ailenin kadınlarından birine laf atılması, sarkıntılık, tecavüz veya kız kaçırılması, aile fertlerinden birinin öldürülmesi, hakarete uğraması vb. günlük bütün ilişkilerde ailenin şerefine, saygınlığına herhangi bir zarar geldiğine inanıldığı durumlarda, bu “leke” genellikle kan davası ile “temizleme” yoluna gidilmektedir

Blood Feud: Vengenance of Blood or the Collective Fight for Honour

This study centers on anthropological and sociological dimensions of blood feud as a penalizing practice and means of violence around the Southeastern Anatolian region in Turkey. For the groups which asumes each other as relatives, the feeling of acting together against any injustice increases the blood feuds since persons are perceived as members of a tribe rather than self reliant individuals around the region which has been organized within the scope of patrilinear system. Moreover honour, dignity and fame are the concepts whom agents hide behind during vengenance taking and/or first action which starts the blood feud. If problems such as fights around the land ownership, making passes at women, molestation, rape or abduction of women, murder of a family member or being insulted are all accepted as indignity for the honour of family and the “shame” usually is “cleaned” through blood feud

___

Altuntek, Serpil (2001) “Türkiye üzerine yapılmış evlilik ve akrabalık araştırmalarının bir değerlendirmesi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:18, Sayı:2, 17-28.

Atay, Tayfun (1997) “Kaşkaylar ve Kürtler: İki kitap temelinde Ortadoğu’da aşiret- devlet ilişkileri üzerine bir karşılaştırma denemesi”, Toplum ve Bilim, Sayı 72, 128 139.

Black-Michaud, Jacob (1975 ) Cohesive Force: Feud in the Medieterraness and the Middle East, St.New York: Martin’s Pres.

Bruinessen, Martin van (2003) Ağa, Şeyh, Devlet, Çev. Banu Yalkut, İstanbul: