Olağanüstü Hâl ve Türk Anayasa Mahkemesi

15 Temmuz darbe girişiminin ardından, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, yedi kez uzatılan ve 18 Temmuz 2018’e kadar süren bir olağanüstü hâl ilan etmiştir. Bu süre içerisinde, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu otuziki olağanüstü hâl kanun hükmünde kararnamesi yayımlamıştır. Bu çalışma Anayasa Mahkemesinin olağanüstü hâl tedbirlerine yönelik içtihadını incelemektedir. Birinci kısımda, Anayasa Mahkemesinin norm denetimi sonucunda verdiği kararlar ve özellikle Mahkemenin yerleşmiş içtihadından dönmesinin sonuçları, ikinci kısımda ise bireysel başvurular üzerine verdiği kararlar ele alınmıştır. Her iki durumda, Anayasa Mahkemesinin temel sorununun başvuruları incelemeyi geciktirmesi olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle, olağanüstü hal döneminde Anayasa Mahkemesinin etkililiğinin tartışmalı hale geldiği sonucuna ulaşılmıştır.

State of Emergency and Turkish Constitutional Court

After the attempted coup d’état in 15 July 2016, the Council of Ministers, chaired by the President declared a state of emergency which was extended seven times and will last until 18 July 2018. During this period, the Council of Ministers, chaired by the President issued thirty-two emergency decrees. This study examines the jurisprudence of the Turkish Constitutional Court on the measures in a state of emergency. In the first part, the decisions of the Constitutional Court on normative control are discussed. The second part focuses on the decisions of the Constitutional Court on individual applications. In both cases, the main problem of the Constitutional Court is to delay the examination of the applications. Therefore, the question of the effectiveness of the Court in emergency period has become controversial.

Keywords:

Constitutional justice, Constitutional Court, emergency state, emergency decrees fundamental rights,

PDF

___

Akartürk EA, “Sınırlı Denetimden Mutlak Denetimsizliğe : OHAL KHK’lerinin Hukukla İmtihanı”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XIII, S.1, 2016.
Bigo Didier-Bonelli L, « İntroduction : Ni État de droit, ni État d’exception. L’état d’urgence comme dispositif spécifique », L’état d’urgence en permanence I, Cultures et Conflits no.112, Hiver 2018, L’Harmattan, Paris, 2018.
Bockel Alain, « Turquie : la “mort civile” d’İbrahim Kaboğlu, “opposant actif” et défenseur de l’État de droit », Le monde, Tribune, 9 juin 2017.
Can Osman - Aktaş Duygu Şimşek, « Olağanüstü Hal Dönemi Kanun Hükmünde Kararnamelerinin Yargısal Denetimi Üzerine », MÜHF-HAD, C.23, S.1, Ocak 2017.
Daver Bülent, Fevkalâde Hal Rejimleri, AÜSBF Yayınları no.130-112, Ankara, 1961.
Esen Selin, Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye’de Olağanüstü Hal Rejimi, Adalet, Ankara, 2008.
Gemalmaz Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda ve Türk Hukukunda Olağanüstü Rejim Standartları, Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 2.Bası, Beta, İstanbul, 1994.
Gözler Kemal, Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Ekin, Bursa, 2000.
Kaboğlu İbrahim Ö.-Palluel Christelle, « L’état d’urgence en Turquie à l’épreuve du droit européen des droits de l’homme », Revue Trimestriel des Droits de l’Homme, 113/2018.
Kaboğlu İbrahim Ö.- Sales Eric, Le droit constitutionnel turc, L’Harmattan, Paris, 2015. Palluel, Christelle, « Etat d’urgence et violations des droits de l’homme : Quelle justice pour les citoyens de Turquie ? », Anayasa Hukuku Dergisi, C.8, S.15, 2019.
Sales Eric, « La Cour constitutionnelle Turque », Revue de Droit Public, 2007, n.5. Teziç Erdoğan, Anayasa Hukuku, 21. bası, Beta, İstanbul, 2016.
Üskül Zafer, Olağanüstü Hal Üzerine Yazılar, Büke, İstanbul, 2003. Yılmaz Didem, « La continuité du service public en Méditerranée. Essai de droit comparé », Revue Méditerranéenne de Droit Public, Vol. VIII, Éditions l’Epitoge, 2018.
Yokuş Sevtap, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türkiye’de Olağanüstü Hal Rejimine Etkisi, Beta, İstanbul, 1996.
Yokuş Sevtap, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türkiye’de Olağanüstü Hal Rejimi Pratiği ve Anayasa Şikayetine Etkisi, Seçkin, Ankara, 2017.
Yüzbaşıoğlu Necmi, Türkiye’de Kanun hükmünde Kararnameler Rejimi, Beta, İstanbul, 1996. L’avis no 865/2016 du 12 décembre 2016 de la Commission européenne pour la démocratie par le droit sur les décrets-lois nos 667-676 adoptés dans le cadre de l’état d’urgence après la tentative de coup d’État du 15 juillet 2016, CDL-AD (2016)037 : www.venice.coe.int Les décisions de la Cour constitutionnelle : www.anayasa.gov.tr
AYM, 17.11.1970, E.1970/44, K.1970/42.
AYM, 14.05.1996, E.1996/20, K.1996/14.
AYM, 10.01.1991, E.1990/25, K.1991/1.
AYM, 03.07.1991, E.1991/6, K.1991/20.
AYM, 22.05.2003, E.2003/28, K.2003/42.
AYM, 26.05.1992, E.1992/30, K.1992/36.
AYM, 12.10.2016, E.2016/166, K.2016/159. AYM, 12.10.2016, E.2016/167, K.2016/160.
AYM, 31.05.2018, E.2018/42, K.2018/48.
AYM, BB, Aydın Yavuz ve diğerleri, 20.06.2017, Req.no.2016/22169.
AYM, BB, Alparslan Altan, 11.01.2018, Req.no.2016/15586.
AYM, BB, Turhan Günay, 11.01.2018, Req.no.2016/50972.
AYM, BB, Şahin Alpay, 11.01.2018, Req.no.2016/16092.
AYM, BB, Şahin Alpay 2, 15.03.2018, Req.no.2018/3007.
AYM, BB, E.A, 03.07.2019, Req.no. 2016/78293,
AYM, BB, Bekir Mustafa Yılmaz, 17.07.2019, Req.no.2016/72230.
AYM, BB, Mustafa Açay,03.07.2019, Req.no.2016/66638.
AYM, BB, Ahmet Sil, Requête no. 2017/24331, 09.05.2018
AYM, BB, Selma Elma, 04.07.2019, Req.no. 2017/24902.
AYM, BB, Erdal Karadaş, 28.05.2019, Req.no. 2017/22700.
AYM, BB, Mustafa Baysal, 11.09.2019, Req.no. 2016/58482.
AYM, BB, Abuzer Uzun, 13.06.2019, Req.no. 2016/61250.
AYM, BB, Hüseyin Ekinci,03.07.2019, Req.no. 2016/38867.
AYM, 04.08.2016, (değişik işler), E.2016/6, K.2016/12.
Les décisions de la Cour européenne des droits de l’homme : www.hudoc.echr.coe.int
CEDH, Zihni/Turquie, 29 novembre 2016, Req.no.59061/16.
CEDH, Köksal/Turquie, 06 juin 2017, Req.no.70478/16.
CEDH, Şahin Alpay/Turquie, 20 mars 2018, Req.no. 16538/17.
CEDH, Mehmet Hasan Altan/Turquie, 20 mars 2018, Req.no. 13237/17.
CEDH, Alparslan Altan/Turquie, 16.04.2019, Req.no.12778/17.