TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİNİN YEREL KAMUOYUNA YANSIMASINA BİR ÖRNEK: TRABZON BASININDA SOVYET RUSYA VE KOMÜNİZM ALGISI (1945-1960) *

Rusya’nın 1945 yılında Türkiye'ye 1925 anlaşmasının geçerliliğini yitirdiğine dair bir nota vermesi, 7Haziran 1945 tarihinde yeni bir işbirliği antlaşmasının imzalanması için Türkiye'den Kars, Ardahan veBoğazlardan imtiyaz talep etmesi ve 1946 yılında da Boğazlar konusunda yine Türkiye’ye iki sert nota vermesiile TürkSovyet ilişkileri Cumhuriyet döneminin en sıkıntılı sürecine girmiştir. Bu gelişmelere paralel olarak dagerek ulusal gerekse yerel basında “komünizm” ve “Sovyet Rusya” ile ilgili yayınlarda kullanılan üslup gittikçesertleşmiştir. Trabzon’da bu dönemde yayın yapan gazetelerin haberlerinde, dış gelişmelerin ülkegündemindeki siyasi gelişmelere olumsuz etkileri bir şekilde “komünizm”le bağlantı kurularak okuyucularaaktarılmıştır. Trabzon basınının genel tutumu, Sovyet ve komünizm karşıtlığı, Amerika ve Batı taraftarlığıolmuştur. Bu bağlamda dönemin Trabzon basınının sesi olan “Halk”, “Trabzon”, “Yeniyol”, “Çaykara”,“Demokrat Çaykara”, “Doğu”, “Hizmet” ve “Hakimiyet” gazetelerinden yararlanılarak hazırlanmış olan buçalışma ile 1945-1960 arası dönemde Trabzon kamuoyundaki “Rusya” ve “komünizm” algısının ortayakonulması amaçlanmaktadır.

The Impact of the Turkey-Russia Relations on the Local Public Opinion: Soviet Russia and Communism Perception of the Trabzon Media (1945-1960)

Soviet Russia sent a diplomatic note to Turkey in 1945 through which it expressed its intention to end the 1925 agreement. In this note, Soviet Russia demanded the territories of Kars and Ardahan, as well as a privileged status in the Bosporus for the sake of concluding a new cooperation agreement with Turkey. In 1946, Soviet Russia sent two additional harsh diplomatic note sand it repeated its previous claims. Raising internal anxiety stemming from the crisis with the Soviet Russia, a harsh and sceptical attitude towards the domestic leftist forces adopted. As a result of this, the language used by the national and local media in the issues related to the “communism” and “Soviet Russia” became tougher. The negative influence of the foreign policy developments at the agenda of Turkey in that era were covered by the newspapers operating in Trabzon in this period by establishing a negative linkage with the “communism”. The general attitude of the Trabzon media became as the opposition to the Soviets and communism with an open favour of the America and West. This study aims to provide an account of the “communism” perception of the Trabzon public opinion in the period of 1945-1960 by making an analysis basing on the news published in the newspapers of “Halk”, “Trabzon”, “Yeniyol”, “Çaykara”, “Demokrat Çaykara”, “Doğu”,“ Hizmet ” ve “ Hakimiyet”.

___

  • Aslan, Zehra (2016), “Türk-Rus İlişkileri Ekseninde Türkiye’de İktidarların “Sol” Algısı (1923-1960)”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 51: 171-190.
  • Atılgan, Gökhan (2009), “Sosyalist Milliyetçilik Söylemi (Türkiye, 1961- 1968): Temeller, Ayrılıklar”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64 (3): 1- 26.
  • Çolak, Özlem (2010),Lenin Döneminde Türk-Rus İlişkileri (1917-1923), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
  • Ertem, Barış (2011), “Türkiye Üzerinde Sovyet Talepleri ve Türk-Sovyet İlişkileri (1939-1947)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 3/11.
  • Gürün, Kamuran (2010), Türk -Sovyet İlişkileri (1920-1953), TTK, Ankara.
  • Şen, Cenk (2006),Stalin Döneminde Türk Sovyet İlişkileri (1923-1953), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
  • Tuncay, Mete (1978), Türkiye'de Sol Akımlar (1908-1925), Bilgi Yayınevi, 3.baskı, Ankara.
  • Yüceer, Saime (2016), Milli Mücadele Yıllarında Ankara-Moskova İlişkileri, Sentez Yayınevi, 2. baskı, İstanbul.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, B:6, O:2-3, 19.11.1951.
  • DP Meclis Grup Zaptı, 02.06.1950.
  • Çaykara
  • Demokrat Çaykara
  • Doğu
  • Hâkimiyet
  • Halk
  • Hizmet
  • Milliyet
  • Trabzon
  • Yeniyol
  • https://www.britannica.com/biography/Lavrenty-Beria, Erişim: 12.10.2017: saat: 21.49.
  • www.britannica.com/event/Indochina-wars#ref764002, Erişim: 11.10.2017.