MİZANCI MURAD BEY VE SİYASİFİKİRLERİ*

19. yüzyıl, geleneksel-modern dünyaların çatışmasında ortaya çıkan tüm düalizmlerin öncülüğündeOsmanlı modernleşmesini daha anlaşılır kılabilmek adına incelene gelen en önemli zaman dilimidir. Hiçşüphesiz bu dönemi anlamlandırabilmek; dönem mütefekkirinin, muharririnin, devlet erkânının, tebaanın, hâsılıiz bırakmış tüm bireylerin iç sıkıntılarına, gördüğü sorunlara ve çözüm önerilerine kendi özgün dünyalarındanbakabilmekle mümkündür. Bu noktada yüzyılın en çalkantılı geçişlerine bizzat şahit olmuş ve bilfiil siyasimücadelesini devam ettirmiş önemli simalardan Mizancı Murad Bey’in siyasi fikirlerini incelemek, bir yandandönemin en önemli akımlarından olan İslamcılık ve Osmanlıcılık tartışmalarına katkıda bulunacak, bir yandanda ismi unutulmaya yüz tutmuş Murad Bey’i araştırmacılara tekrardan hatırlatacaktır.

Mizancı Murad Bey and His Political Thought

19th century is the most important time period to examine in order to understand and contextualize the Ottoman modernization, which had been a by-product of the dualisms that emerged from the clash of the traditional and the modern worlds. Conceptualizing this epoch is only possible through the perspective of the of the intelligentsia, authors, ministers and high officials, subjects and citizens, in short, everyone who made an impact in the characterization of this era, and through their inner struggles, problems they perceived and solutions they prescribed. Analyzing Mizanci Murad Bey is critical at this point. He is a significant political figure who de facto continued his political struggle while witnessing the most tumultuous transitions of the 19th century. Understanding his political ideas and agenda will on the one hand contribute to the discussions on the two most impactful political currents of the time period, namely, Islamism and Ottomanism. On the other hand this study will revitalize the fading memory of Murad Bey for future researchers.

PDF

___

Akşin, Sina (2011), Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, (Ankara: İmge Kitabevi).
Babacan, Hasan ve Avşar Servet (2013), 31 Mart Hatıraları İsyan günlerinde Bir Muhalif Mahir Said Pekmen (Ankara: TTK Basımevi).
Belge, Murat (2012), Militarist Modernleşme Almanya, Japonya ve Türkiye (İstanbul: İletişim Yayınları).
Berkes, Niyazi (2013), Türkiye’de Çağdaşlaşma (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
Çankaya, Ali (1968-69), Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, (Ankara: Mars Matbaası).
Çetinsaya, Gökhan (2001), “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti”, Mehmet Ö. Alkan (ed.), Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, Cilt-I (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet'in Birikimi) (İstanbul: İletişim Yayınları): 54-71.
Çetinsaya, Gökhan (2001), “İslami Vatanseverlikten İslam Siyasetine”, Mehmet Ö. Alkan (ed.), Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, Cilt-I (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet'in Birikimi) (İstanbul: İletişim Yayınları): 265-272.
Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sırat-ı Müstakim Mecmuası (2012), Düzdağ, M. Ertuğrul. (Ed.), Bağcılar Belediye Başkanlığı Kültür Yayınları Dizisi No:218/1-2.
Emil, Birol (2009), Son Dönem Osmanlı Aydını Mizancı Murad Bey, (İstanbul: Kitabevi Yayınları).
Erdem, Sami (2013), “İslamcıların İctihad Kapısı Nereye Açılır?: II. Meşrutiyet Döneminde İctihadın Alanı”, İsmail Kara-Asım Öz (ed.), Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi Sempozyum Tebliğleri, (İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları): 162-174.
Gencer, Bedri (2012), İslam’da Modernleşme 1839-1939, (İstanbul: Doğu Batı Yayınları).
Jacoby, Tim (2010), Sosyal İktidar ve Türk Devleti, (Ankara: Birleşik Yayınları) (Çev. Devrim Evci).
Kara, İsmail (2014), İslamcıların Siyasî Görüşleri 1 Hilafet ve Meşrutiyet, (İstanbul: Dergâh Yayınları).
Kara, İsmail (1998), Şeyh Efendinin Rüyasındaki Türkiye, (İstanbul: Kitabevi Yayınları).
Kara, İsmail (2011), Türkiye'de İslamcılık Düşüncesi: Metinler/Kişiler 1, (İstanbul: Dergâh Yayınları).
Karakuş, Gülbeyaz (2007), Osmanlı Siyasi Düşüncesinde Yeni Üslup Arayışları Mizan Gazetesi Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (İstanbul: Marmara Ün. Sosyal Bil. En.).
Mardin, Şerif (2012), Jön Türklerin Siyasî Fikirleri: 1895–1908, (İstanbul: İletişim Yayınları).
Mehmed Murad (2005), Meskenet Mazeret Teşkil Eder mi?, (İstanbul: Şehir Yayınları) (hz. Alaattin Fidancı).
Mehmed Murad (1994), Mücahede-i Milliye Gurbet ve Avdet Devirleri, (İstanbul: Nehir Yayınları) (hz. Sabahattin Çağın-Faruk Gezgin).
Meriç, Cemil (2011), Mağaradakiler, (İstanbul: İletişim Yayınları).
Mizan Gazetesi, S.1., 21 Ağustos 1886.
Mizan Gazetesi, S. 23, 24 Mart 1887.
Mizan Gazetesi, S. 96, 9 Mayıs 1889.
Mizan Gazetesi, S. 124, 31 Mart 1325.
Mizan Gazetesi, S. 159, 15 Ocak 1896.
Mizan Gazetesi, S. 160, 23 Ocak 1896.
Mizan Gazetesi, S.162, 6 Kânunusanî 1896.
Mizan Gazetesi, S. 165, 12 Mart 1896.
Mizan Gazetesi, S. 167, 12 Mart 1896.
Mizan Gazetesi, S. 169, 26 Mart 1896.
Mizan Gazetesi, S. 173, 23 Nisan 1896.
Mizan Gazetesi, S. 9, 25 Temmuz 1908.
Mizan Gazetesi, S. 25, 22 Ağustos 1908.
Mizan Gazetesi, S. 42, 27 Ağustos 1908.
Mizan Gazetesi, S. 76, 11 Şubat 1908.
Mizancı Murad Bey’in II. Meşrutiyet Dönemi Hatıraları Hürriyet Vadisinde Bir Pençe-i İstibdad Enkazı İstibdad İçinde Züğürdün Tesellisi Tatlı Emeller, Acı Hakikatler,1977, (İstanbul: Marifet Yayınları) (hz. Celile Eren (Ökten) Argıt).
Ortaylı, İlber (2012), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, (İstanbul: Timaş Yayınları).
Saraçoğlu, Ahmet Cemaleddin (2005), Mizancı Murad, (İstanbul: Şema Yayınları).
Somel, Selçuk Akşin (2001), “Osmanlı Reform Çağında Osmanlıcılık Düşüncesi (1839- 1913)”,
Mehmet Ö. Alkan (ed.), Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, Cilt-I (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet'in Birikimi) (İstanbul: İletişim Yayınları): 88-116.
Tansel, Fevziye Abdullah “Mizancı Mehmed Murad Bey”, İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 2 (1950-1951): 67-88.
Tunaya, Tarık Zafer (2007), İslamcılık Akımı, (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları).
Tunaya, Tarık Zafer (2010), Türkiye’nin Siyasî Hayatında Batılılaşma Hareketleri, (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları).
Uçman, Abdullah (2005), Mizancı Murad, TDV İslam Ansikpopedisi içinde (c. 30, ss. 214-216), (İstanbul: TDV Yayın ve Matbaacılık).
Ülken, Hilmi Ziya (2013), Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, (İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları).
Yazır, Elmalılı M. Hamdi (2013), Meşrutiyetten Cumhuriyete Makaleler Din, Felsefe, Siyaset, Hukuk, (İstanbul: Klasik Yayınları) (hz. A. Cüneyd Köksal, Murat Kaya).
Yıldırım, Ergün (2013), “İslamizm, İslamlaşma ve İttihad-ı İslam”, İsmail Kara-Asım Öz (ed.), Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi Sempozyum Tebliğleri, (İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları): 99-119.
Zürcher, Erik Jan (2013), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Yasemin Saner (çev.), (İstanbul: İletişim Yayınları).