Basının şiddeti: Siyasal gösterilerde "Polise taş atan çocuklar" örneği

Bu çalışmada, 15 Şubat 2006 tarihinde Cizre’de Abdullah Öcalan’ın yakalanmasının yıldönümünedeniyle yapılan eylemlerde, çocukların polise taş atması ile medyada yaygınlaşan “polise taş atan çocuklar”klişesi, üç tema ve altı örnek olay düzleminde çözümlenmiştir. Çözümleme için, “şiddet mağduru çocuk”,“eylemlerde şiddete bulaşmış çocuk”, “devletin önleyici tedbirlerinin muhatabı olarak çocuk” başlıklı temalaroluşturulmuştur. Oluşturulan temalar ve bu temalar için seçilen örnek olayların sunum biçimini çözümlemeküzere ulusal basından Akşam, Cumhuriyet, Hürriyet, Ortadoğu, Taraf ve Yeni Şafak gazeteleri belirlenmiştir.Çalışmada söz konusu gazetelerin olaylara ilişkin yaptıkları haberler, Teun Van Dijk’in söylem çözümlemesiyöntemi ile analiz edilmiştir. Van Dijk’in söylem çözümlemesine göre haber metinleri mikro ve makro olmaküzere iki düzeyde çözümlenebilir. Makro çözümlemede haberin tematik ve şematik yapısına odaklanılır.Mikro çözümlemede ise sözcük seçimleri, cümle yapıları, cümleler arasında kurulan nedensellik ilişkileri ileretorik incelenir. Bu çalışma aynı zamanda, Türk medyasında suçla bitişik olarak anılan çocuk haberlerinde,çocuk haklarına duyarlı bir haberciliğin yapılıp yapılmadığına odaklanmakta; çocuk haklarına duyarlı birhaberciliğin nasıl yapılabileceğine dair önerilerde de bulunmaktadır.

Violence of the press: The case of “Stone-Throwing Children” in political demonstrations

In this study, “stone-throwing children” cliche which has become widespread in the media due to thedemonstrations held in Cizre on 15th February 2006 on the anniversary of capture of Abdullah Öcalan isanalysed in the base of three themes and six sample cases. In the study, “child as victims of violence”, “childas the perpetrator of violence” and “child as interlocutor of preventive measures of the state” are designatedas the themes for analysis. In order to examine these themes and sample cases, six daily newspapers, Akşam,Cumhuriyet, Hürriyet, Ortadoğu, Taraf and Yeni Şafak are chosen from the national press. The news texts onthese sample cases in the dailies mentioned above are analysed in line with Teun van Dijk’s method ofdiscourse analysis. In the method of van Dijk, news texts can be examined at two levels called micro andmacro. While the thematic and the schematic structures of news texts are focused at the macro level, lexicalchoices, syntax, local coherence and rhetoric are analysed at the micro one. This study also focuses onwhether actual journalism practises are sensitive to children’s rights in news texts on children commonlyassociated with crime in Turkish media. In addition to this, the study attempts to make suggestions as to howjournalism practises can be sensitive to children’s rights.

PDF

___

Agamben, Giorgio (2001), Kutsal İnsan, Egemen İktidar ve Çıplak Hayat (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: İ. Türkmen).
Aktaş, Cihan (2009), “Pencere Taşlayan Çocuklar,” Taraf, 27 Temmuz 2009.
Alankuş, Sevda (2007), “Önsöz: Neden Çocuk Odaklı Habercilik Kitabı?”, Alankuş, Sevda (ed.) Çocuk Odaklı Habercilik, (İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları): 25-72.
Anderson, Benedict (1995), Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması (İstanbul: Metis) (Çev.: İ. Savaşır).
Aydın, Delal (2009), “ ‘Tinercilerin’ Bir Korku Nesnesi Olarak Temsili,” Toplum ve Kuram, 2: 43- 52.
Badiou, Alain (2006), Sonsuz Düşünce (Çev.: I. Ergüden ve T. Birkan) (İstanbul: Metis).
Bauman, Zygmunt (2006), Sosyolojik Düşünme (İstanbul: Ayrıntı Yayınları) (Çev.: A. Yılmaz).
Baydar, Oya (2009), “Çocuklara Kıymayın Efendiler, Taraf, 28 Mart 2009.
Brökling, Ulrich (2001), Disiplin: Askeri İtaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: V. Atayman).
Children Now, (1999), The News Media’s Picture of Children: A Five-Year Update and A Focus on Diversity, http://publications.childrennow.org/assets/pdf/cmp/newsmedia/news- media-pic-99.pdf
Değirmencioğlu, Serdar M. (2007), “Çocuk Hakları Penceresinden Basın: Eleştirel, Katılımcı ve Yapıcı Bir Bakış,” Alankuş, S. (der.) Çocuk Odaklı Habercilik (İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları): 133-171.
Elhüseyni, Dâra (2009), “Cezaevi: Değişen ve Görünmeyen Yüzler,” Toplum ve Kuram, 2: 9-15
Elias, Norbert (2002), Uygarlık Süreci: Toplumun Değişimleri, Bir Uygarlaşma Teorisi için Taslak Cilt 2 (Çev.: E.Özbek) (İstanbul: İletişim Yayınları).
Erdoğan-Tosun, Gülgün (2007), “Çocuklar ve Çocuk Haklarının Medyada Temsili,” ALANKUŞ, Sevda (ed.) Çocuk Odaklı Habercilik, (İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları): 172-195.
Foucault, Michel (2003), Cinselliğin Tarihi (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: H. U. Tanrıöver).
Friedrich, Lynette K. ve Aletha H. Stein (1973), “Aggressive and Prosocial Television Programs and the Natural Behavior of Preschool Children,” Monographs of the Society for Research in Child Development, 38: 1-64.
Gezgin, Suat (1996), “Göstergesel Şiddet (Ekrandan Sıçrayan Kan),” Yeni Türkiye, 11: 558-561.
Girard, Rene (2003), Şiddet ve Kutsal (İstanbul: Kanat Kitap) (Çev.: N. Alpay).
Gürbilek, Nurdan (2001), Kötü Çocuk Türk (İstanbul: Metis).
Huesmann, L. Rowell ve Leonard D. Eron (1986), Television and the Aggressive Child: A Cross- National Comparison (Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum).
Huesmann, L. Rowell ve Laurie S. Miller (1994), “Long-Term Effects of Repeated Exposure to Media Violence in Childhood,” Huesmann, L. R. (ed.), Aggressive Behavior: Current Perspectives (New York: Plenum): 153-183.
IFJ (2002), Promoting Children's Rights in the Media–Workshop Report, http://africa.ifj. org/en/articles/promoting-childrens-rights-in-the-media--workshop-report.
İnal, Ayşe (1994), “Haber Metinlerine Eleştirel Bir Bakış: Temel Sorunlar ve Örnek Çalışmalar,” İlef Yıllık: 135-163.
İnal, Ayşe (1995), “Yazılı Basın Haberlerinde ‘Yapısal’ Yanlılık Sorunu,” Toplum ve Bilim, 67: 111- 134.
İnal, Kemal (2005), “Paternalist Politikanın İdeal Türk Çocuğu”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32/1-2: 195-212.
Karacoşkun, M. D. (2002), “Bireysel ve Toplumsal Çözülmede Televizyon Faktörü Üzerine Düşünceler”,,Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6/1: 227-233.
Kuruoğlu, Huriye (2001), “Televizyonun Çocuklar Üzerindeki Olumsuz Etkileri,” http://okulweb.meb.gov.tr/27/05/494176
Mutlu, Erol (2005), Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya (Ankara: Ütopya). Özal, Özcan (1996), “Medya ve Şiddet,” Yeni Türkiye, 11: 550–553.
Phillips, Adam (1998), Dehşetler ve Uzmanlar (İstanbul: Metis) (Çev.: T. Erdem).
Postman, Neil (1995), Çocukluğun Yokoluşu (Ankara: İmge) (Çev.: K. İnal).
Rigel, Nurdoğan (1995), Haber, Çocuk ve Şiddet –Üretim, Kitle İletişim ve Tüketim Sürecinde Haberin İncelenmesi (İstanbul: Der Yayınları).
Samancı, Suzan (2009), “Çocuklara Kıymayın Efendiler!,” Taraf, 20 Şubat 2009.
Schlesinger, Philip (1994), Medya Devlet ve Ulus, Siyasal Şiddet ve Kolektif Kimlik (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: M. Küçük).
Schmitt, Carl (2002), Siyasi İlahiyat, Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm (Ankara: Dost) (Çev.: E. Zeybekoğlu).
Schudson, Michael (1994-94), “Haber Üretiminin Sosyolojisi,” (Çev.: A. Altun ve M. A. Gevrek), İlef Yıllık 94: 307-325.
Scott, J. C. (1995), Tahakküm ve Direniş Sanatları: Gizli Senaryolar (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: A. Türker).
Trend, David (2008), Medyada Şiddet Efsanesi, Eleştirel Bir Giriş (İstanbul: YKY) (Çev.: G. Bostancı).
Uluç, Güliz (2002), “Toplumsal Bir Gruba Yönelik Şiddet Türü: Medya, Şiddet ve Çocuklar,” http://www.iletisim.selcuk.edu.tr/dergi/gs/2002_cilt2s2.pdf.
Van Dijk, Teun A. (1985), News Analysis: Case Studies of International and National News in the Press,(New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publication).
Van Dijk, Teun A. (1988), “Semantics of a Press Panic: The Tamil Invasion,” European Journal of Communication, 3: 167-187.
Van Dijk, Teun A. (2003), “Söylem ve İdeoloji, Çokalanlı Bir Yaklaşım,” Çoban, B. ve Z. Özarslan (eds.), Söylem ve İdeoloji: Mitoloji, Din, İdeoloji (İstanbul: Su Yayınları) (Çev.: N. Ateş): 13-112.
Van Dijk, Teun A. (2008), Discourse and Power (Palgrave: Macmillan). Yetim, Dilek ve Melih E. Şahin (2008), “Aile Hekimliğinde Kadına Yönelik Şiddet Davranışı,” Aile Hekimliği Dergisi, 2/2: 48-53.