Yahudi Âlim Sad b. Manṣūr İbn Kemmūne’nin beşāiru’n-nubuvve ile İlgili Görüşleri

Orta Çağ'da İslam, Hıristiyanlık ve Yahudilik gibi dinlerin müntesiplerinin bir arada yaşadığı Ortadoğu coğrafyası, birbiriyle etkileşim halinde olan âlimlerin yetişmesine ve ortak bir düşünce birikiminin oluşmasına zemin hazırlamıştır. 13. yüzyılda bilhassa felsefe üzerine yaptığı çalışmalarla bilinen Yahudi âlim İbn Kemm?ne İslam'ın tesirinde kalarak kaleme aldığı kimi eserlerle bu birikime çok yönlü bir şekilde katkıda bulunmuştur. Onun, felsefe alanı dışında kaleme aldığı az sayıdaki eserlerinden biri Ten???u'l-Eb??s?i'l-Mileli's?-S?el?s?'tır. Farklı din mensuplarının birbirleri hakkında yazdıkları eserlerin, genellikle reddiye niteliği taşıdığı göz önünde bulundurulduğunda, Ten???u'l-Eb??s? Hıristiyanlık ve İslam hakkında objektif bilgilere yer vermesi bakımından ayrıca dikkat çekici bir eserdir. Ancak Tevrat'tan ve İncillerden Hz. Muhammed'in nübüvvetinin müjdelenmesi olarak kabul edilen pasajlardan belli bölümlere yer veren bu eserin, Tevrat metinlerine Yahudi bakış açısıyla, İncil metinlerine de Hıristiyan gözüyle cevaplar vermesi bakımından daüç din arasındaki reddiye geleneğinin özeti mahiyetinde görülebilir. Bu çalışmada, bu eser merkeze alınmak suretiyle, Hz. Muhammed'in nübüvveti konusunda Müslüman âlimlerin beş??iru'n-nubuvve kapsamında ileri sürdükleri deliller incelenmekte ve İbn Kemm?ne'nin Müslüman alimlerin iddialarına yönelik cevapları ve eleştirileri değerlendirilmektedir

The Jewish Scholar Saʿd b. Manṣūr Ibn Kammūna’s Thoughts on Bashāir alnubuwwah

nubuwwah In medieval times, the Middle East region, where the believers of different religions, Judaism Christianity, and Islam, lived together, also prepared a setting for the education and training of scholars actively engaged with each other and for the emergence of a shared accumulation of knowledge. In thirteenth century, the Jewish scholar Ibn Kammūna, who was known for his studies on philosophical matters contributed to this knowledge by composing several works under the influence of Islam. One of the rare works outside the scope of philosophy is Tanqīḥ al-Abḥāth li-l-Milal al-Thalāth. Even though the interreligious works of that age are often polemical, Tanqīḥ al-Abḥāth draws attention with its content that containing objective information about Christianity and Islam. This study offers, based on the content of this particular work, an examination of the proofs of Muslim scholars about the passages in Torah and Bible interpreted to be heralding the advent of the Prophet Muhammad (bashāiru’nnubuvve) and an evaluation of the responses and criticims Ibn Kammūna levels against the proofs of Muslim scholars

PDF

___

Adang, Camilla. Muslim Writers on Judaism and the Hebrew Bible: From Ibn Rabban to Ibn Ḥazm. Leiden: Brill, 1996. Ayğan, Fadıl. “Hz. Peygamber’in Nübüvvetini Kanıtlama Açısından Beşāirü’nNübüvve,”
Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2011.
el-Bīrūnī, Ebū Reyḥān Muḥammed b. Aḥmed. el-Ās̱āru’l-Bāḳiye ani’l-Ḳurūni’lḪāliye. Ed. Eduard Sachau. Leipzig: Brockhaus,1898.
el-Caferī, Ebū’l-Bekā Ṣāliḥ b. el-Ḥuseyn. er-Red ale’n-Naṣārā. Tah. Muḥammed Muḥammed Ḥaseneyn. Kahire: Dāru’t-Tevfīḳi’n-Nemūẕeciyye, 1988.
Gaon, Saadya. Kitābu’l-Emānāt ve’l-İtiḳādāt. ed. S. Landaver. Leiden: Brill, 1880. G 66 Fatıma Betül Taş İbn Ẓafer, Muḥammed b. Abdullāh. Ḫayru’l-Bişer bi-Ḫayri’l-Beşer. Tah. Alī Aḥmed Abdulāl. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2010.
el-Ḳarāfī, Şihābuddīn Ebū’l-Abbās. el-Ecvibetu’l-Fāḫira ani’l-Esileti’l-Fācira. tah. Bekr Zekī Avḍ. Byy, 1987.
el-Ḳirḳisānī, Yaḳūb. Kitāb al-Anwār wa al-Marāqib Code of Karaite Law. Tah. Leon Nemoy. New York: The Alexander Kohut Memorial Foundation, c. 1: 1939; c.2: 1940.
el-Ḳurṭubī, Ebū Abdillāh Muḥammed b. Aḥmed b. Ebī Bekr b. Ferh. el-İlām. Tah. Aḥmed Ḥicāzī es-Seḳḳā. Byy: Dāru’t-Turās̱i’l-Arabī, tsz. Langerman, Tzvi. “Ibn Kammūna, Sa’d al-Dīn,” Encyclopedia of Islam, ss.1-8. el-Maġribī, es-Semevel b. Yaḥyā b. Abbās. İfhāmu’l-Yehūd ve Ḳiṣṣatu İslāmi’sSemevel
ve Ruyāhu. Tah. Moshe Perlmann. New York: Proceedings of the American Academy for Jewish Research, 1964.
----------. Samawal al-Maghribī’s (d.570/1175) Ifhām al-Yahūd: The Early Recension. Ed. Ibrahim Marazka, Reza Pourjavady, Sabine Schmidtke. Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, 2006.
el-Maḳdisī, Muṭahhar b. Ṭāhir. Le livre de la création et de l’histoire (Kitābu’l-Bed ve’t-Tārīḫ). Ed. Clement Huart. Paris: Ernest Leroux, 1916. Meral, Yasin. “İbn Meymūn’un Yemen Mektubu,” AÜİFD 54:2 (2013), ss.1-48.
----------. “Orta Çağ Karaī Bilginlerinin İslam Eleştirisi: Yakup el-Kirkisānī Örneği,” Dini Araştırmalar 17:45 (2014), ss.93-114.
----------. “Yahudi Bilgin Saadya Gaon’un (ö.942) Eserlerinde İslamî Unsurlar,” Belleten 80:287 (2016), ss.23-40.
----------. Yahudi Düşüncesinde İslam Algısı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017. Perlmann, Moshe. “Ibn al-Maḥrūma Christian opponent of Ibn Kammūna,” Harry Austryn Wolfson Jubilee Volume on the occasion of his seventy-fifth birthday (Jerusalem: American Academy for Jewish Research, 1965) içinde, ss.641-665.
----------. “Proving Muḥammad’s Prophethood, A Muslim Critique of Ibn Kammūna,” ed. M. Zohori, A. Tartakover & H. Ormian. Hagut Ivrit Ba’Amerika: Studies on Jewish Themes by Contemporary American Scholars (Tel Aviv: Brit İvrit Olamit, Yavneh Publishing House, 1974) içinde, ss.75-97.
Pourjavady, Reza & Sabine Schmidtke. A Jewish Philosopher of Baghdad Izz alDawla Ibn Kammūna (d.683/1284) and His Writings. Leiden: Brill, 2006.
er-Rāzī, Faḫruddīn. Muḥaṣṣalu Efkāri’l-Muteḳaddimīn ve’l-Muteaḫḫirīn. Kahire, 1905.
Roggema, Barbara. “Jewish-Christian Debate in a Muslim Context: Ibn alMaḥrūma’s Notes to Ibn Kammūna’s Examination of the Inquiries into the Three Faiths,” H. Vanstiphout (ed.), All those nations ... Cultural encounters within and with the Near East (Groningen: Styx, 1999) içinde, ss.131-139.
----------. “Epistomology as Polemics: Ibn Kammūna’s Examination of the Apolegetics of the Three Faith,” Barbara Roggema, Marcel Poorthuis, Pim Valkenberg (ed.), The Three Rings Textual Studies in the Historical AÜİFD 58:1 İbn Kemmūne’nin Beşāiru’n-nubuvve ile İlgili Görüşleri 67 Trialogue of Judaism, Christianity and Islam (Leuven-Dudley, MA: Peeters, 2005) içinde, ss.47-68.
----------. “Ibn Kammūna’s and Ibn al-Ibrī’s Responses to Fakhr al-Dīn al-Rāzī’s Proofs of Muḥammed’s Prophethood,” Sabine Schmidtke (ed.), Intellectual History of the Islamicate World 2 (Leiden: Brill: 2014) içinde, ss.193-213.
Schimdtke, Sabine. “Studies on Sad b. Manṣūr Ibn Kammūna (d.683/1284): Beginings, Achievements and Perspectives,” Persica: Annual of the DutchIranian Society 19 (2003), ss.107-123. ----------. “The Muslim Reception of Biblical Materials: Ibn Qutayba and His Alām al-Nubuwwa,” Islam and Christian-Muslim Relations 22:3 (2011), ss.249- 274.
Swanson, Mark N. “Ibn al-Maḥrūma,” David Thomas, Alex Mallett (ed.), ChristianMuslim Relations. A Bibliographical History (Leiden: E. J. Brill, 2003) içinde, ss.63-66.
eṭ-Ṭaberī, Alī b. Rabben. Kitābu’d-Dīn ve’d-Devle. Tah. Ādil Nuveyhaḍ. Beyrūt: Dāru’l- Āfāḳi’l-Cedīde, 1973.
eṭ-Ṭaberī, Muḥammed b. Cerīr. Ṭāriḫu’t-Ṭaberī. Tah. Ebū Suheyb el-Ḳarmī. Riyaḍ: Beytu’l-Efkāri’d-Devliyye, tsz.
----------. Hz. Muhammed’in (sav) Peygamberliğinin Delilleri (Kitabu’d-Din ve’dDevle Çevirisi). Terc. Fuat Aydın. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2012. Topaloğlu, Aydın. “İbn Kemmūne,” TDV İslam Ansiklopedisi, c.20, ss.127-129.