Roma hukukunda hamile kadın kölenin çocuğunun (partus ancıllae) hukuksal yazgısı hakkında

Günümüz özel hukuk düzenleri, sağ ve tam doğum koşuluyla her insanı hukuken kişi olarak kabul etmektedir. Roma hukukunda ise insanlar arasında ayrım yapılmakta ve çeşitli statüler dikkate alınarak, bir kısmına hukuken kişilik tanınmaktadır. Bu statülerden birisi bir insanın özgür olup olmamasına göre şekillenmekteydi ve buna göre köle hukuken kişi olarak kabul edilmezdi. Ayrıca eşya hukuku ve borçlar hukuku bağlamında taşınır mal olarak görülen kölenin sahibi, köle üzerinde her türlü hukukî işlemi yapabilirdi. Roma hukukunda kölenin insani özelliği göz ardı edilerek ona hukuken eşya gözüyle bakılması, kölenin insan olması gerçeği karşısında bir takım çelişkilerin doğmasına neden olmuştur. Bu çelişkilerden birisi, hukuki bir işleme ya da sınırlı bir aynî hakka konu olan kadın köleden bu esnada doğan çocuğun (partus ancillae) hukuki yazgısının belirlenmesinde ortaya çıkmaktadır.

On the legal fate of the child of the pregnant female slave (partus ancillae) in roman law

Modern private law systems grant that under the conditions of being born alive, every human being has legal personality. In the Roman law, however, the human beings were distinguished and considering certain status, some of them were recognized as legal persons. One of those status formulated regarding to the liberty of a human being and accordingly a slave did not have a legal personality. Furthermore slave, who was considered as a movable thing (res mobile) under the property law and the law of obligations, was object of any transaction of his master. In Roman law, ignoring the humanity of slave and considering him as a thing causes some contradictions in the face of the fact that the slave was a human being. One of those contradictions rises in the matter of determining the legal fate of the child born to a female slave (partus ancillae) who was object of a transaction or a limited right in rem.

PDF

___

Abramenko, A. (1997), Eine übersehene Stellungnahme des Trebatius zum Eigentumserwerb am partus ancillae furtivae, SZ 114, s. 423-434. Basanof (1929), Partus ancillae, These, Paris.
Bauer, K. (1988), Ersitzung und Bereicherung im klassischen römischen Recht, Berlin: Duncker & Humblot.
Behrends, O. (2004), Institut und Prinzip, Ausgewählte Aufsätze Bd. I. Prinzipat und Sklavenrecht. Zu den geistigen Grundlagen der augusteischen Verfassungsschöpfung, s. 417-455, Göttingen: Wallstein Verlag.
Bělovský, P. (2002), Usucapio of Stolen Things and Slave Children, RIDA 49, s. 57-99.
Berger, A. (1953), Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia: The American Philosophical Society.
Berki, Ş. (1948), Romada Aynî Haklar (Ius Rerum), AÜHFD 5, Sa. 1-4, s. 323-375.
Bozkurt, G. (1981), Eski Hukuk Sistemlerinde Kölelik, AÜHFD 38, Sa. 1- 4, s. 65-103.
Buckland, W. W. (1908), The Roman Law of Slavery, Cambridge: Cambridge University Press [Buckland, Slavery].
Buckland, W. W. (1950), A Text-Book of Roman Law from Augustus to Justinian, Cambridge: Cambridge University Press [Buckland, Text- Book].
Di Marzo, S. (Çev. Umur, Z.) (1959), Roma Hukuku (2. B.), İstanbul: Sulhi Garan Matbaası.
Emiroğlu, H. (2007), Ius Gentium Kavimler Hukuku, İstanbul: Değişim Yayınları [Emiroğlu, Ius Gentium].
Emiroğlu, H. (2003), Roma Hukukunda Kadının Durumu, Ankara: Sözkesen Matbaacılık [Emiroğlu, Romada Kadın].
Erdoğmuş, B. (2000), Roma Eşya Hukuku, İstanbul: Der Yayınları [Erdoğmuş, Eşya].
Erdoğmuş, B. (1984), Klasik Roma Hukukunda Actio Publiciana in Rem, İstanbul: Acar Matbaacılık [Erdoğmuş, Actio Publiciana].
Honig, R. (Çev. Şemseddin Talip) (1935), Roma Hukuku Dersleri, İstanbul: Ahmet İhsan Matbaası.
Giffard, A. E. (1938), Précis de Droit romain (2e éd.) t. 2 (obligations), Paris: Dalloz.
Günal, N. (1998), Roma Hukukunda Kazandırıcı Zamanaşımı ile Mülkiyetin İktisabının Yeri ve Önemi, AÜHFD 47, Sa. 1-4, s. 119- 139.
Jörs, P./Kunkel, W./Wenger, L. (neu bearb. Honsell, H./Mayer-Maly, T./Selb, W.) (1987), Römisches Recht, 4. Aufl., Berlin-Heidelberg-New York: Springer.
Karadeniz-Çelebican, Ö. (2005), Roma Eşya Hukuku, 2. B., Ankara: Yetkin Yayınları.
Kaser, M./Knütel, R. (2005), Römisches Privatrecht, 18. Aufl, München: Beck.
Kaser, M. (1971), Das Römische Privatrecht (das altrömische, das vorklassische und klassische Recht), 1. Absch., 2. Aufl., München: Beck [Kaser, RPR I].
Kaser, M. (1958), Partus ancillae, SZ 75, s. 156-200 [Kaser, SZ 75].
Koschaker, P. (Yen. eld. geç. Ayiter, K.) (1983), Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları (7. B.), Ankara: Olgaç Matbaası.
Küçükgüngör, E. (1998), Roma Hukukunda İntifa Hakkı (Ususfructus), Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
Liebs, D. (1976), Rechtsschulen und Rechtsunterricht im Prinzipat, ANRW II/15, s. 197-286.
Linderski, J. (1987), Partus ancillae. A vetus quaestio in the light of a new inscription, Labeo 33, s. 192-198.
Lübtow, U. (1951), Die Ersitzung gestohlener Sachen nach dem Recht der XII Tafeln und der lex Atinia, FS Schulz, Bd. I, Weimar, s. 263-269.
Mayer-Maly, T. (1999), Römisches Recht, zweite, erweiterte Aufl., Wien- New York: Springer.
Molnár, İ. (1989/90), System der Verantwortung im römischen Recht der späteren Republik, BIDR 92/93, s. 545-615 [Molnár, BIDR 92/93].
Molnár, İ. (1984), Periculum emptoris im römischen Recht der klassischen Periode, Sodalitas V (Scritti in onore di Antonio Guarino) , s. 2227- 2255 [Molnár, Sodalitas].
Mosca, G. (Çev. Özyörük, M.) (1946), Roma ve Ortaçağ, -Siyasî Müessese ve Doktrinler, AÜHFD 3, Sa. 2-4, s. 532-564.
Oğuzoğlu, C. (1959, Roma Hukuku, Ankara: Yeni Desen Matbaası.
Roth, U. (2008), Cicero, a legal dispute, and a terminus ante quem for the large-scale exploitation of female slaves in Roman Italy, Index 36, s. 575-583.
Schulz, F. (1961), Classical Roman Law, Oxford: Clarendon Press .
Schwarz, A. B. (Çev. Basman [Rado], T.) (1943), Roma Hukuku Dersleri, İstanbul: Kenan Matbaası.
Sevig, V. R. (1947), Borçlar Hukukunun Hakiki Kaynakları, AÜHFD 4, Sa. 1-4, s. 262-347.
Söllner, A. (2005), Bona fides guter Glaube?, SZ 122, s. 1-61.
Subaşı, P. (1943), Roma Hukukunda Usucapio Pro Donato ve Pro Dote, AÜHFD 1, Sa. 3, s. 435-441.
Tahiroğlu, B. (1973), Roma Hukukunda Azad Etmenin Tahditleri, İÜHFM 38, Sa. 1-4, s. 521-545.
Umur, Z. (1997), Roma Hukuku Ders Notları, İstanbul: Beta Basım [Umur, Ders Notları].
Umur, Z. (1983), Roma Hukuku Eşya Hukuku (Aynî Haklar), İstanbul: Filiz Kitapevi [Umur, Eşya Hukuku].
Umur, Z. (1983), Roma Hukuku Lügati, İstanbul; Fakülteler Matbaası [Umur, Lügat].
Villey, M. (Çev. Tahiroğlu, B.) (1985), Roma Hukuku Güncelliği, İstanbul: Der Yayınları.
Waldstein, W. (1976), Entscheidungsgrundlagen der klassischen römischen Juristen, ANRW II/15, s. 4-100.
Watson, A. (1992), Partus ancillae and a Recent Inscription from Regium, Labeo 38, s. 335-338.
Latince Metinler İçin Yararlanılan Kaynaklar Mommsen, T./Krüger, P. / Watson, A.: The Digest of Justinian, Vol. 1-4, Philadelphia 1985.
Otto, E./Schilling, B./Sintenis, F. F.: Das Corpus Iuris Civilis, 2. Aufl., Bd. 1-7, Leipzig 1831-1832.
Rado, T.: Gaius Institutiones (Borçlar Kısmı), İstanbul 1959.
Umur, Z.: Iustinianus Institutiones, İstanbul 1968.
http://web.upmf-grenoble.fr./Haiti/Cours/Ak.