MOTORLU ARAÇ MÜLKİYETİNİN YETKİSİZ KİMSEDEN DEVRALINMASI VE SONUÇLARI

Hukukumuzda trafik siciline kayıtlı bir motorlu aracın mülkiyetinin devredilebilmesi için, araç malikiyle resmî şekilde yapılacak sözleşmeye dayalı olarak, aracın zilyetliğinin devredilmesi gerekmektedir. Mülkiyeti devir borcu doğuran sözleşmenin, sözleşme konusu üzerinde tasarruf yetkisine sahip kişiyle yapılmak zorunda olması anlamına gelen bu durum, genel olarak taşınırlar için söz konusu olan, emin sıfatıyla zilyetten hak edinimini, motorlu araçlar bakımından imkânsız kılmaktadır. Tasarruf yetkisine sahip olmayan kimsenin, her nasılsa trafik siciline malik olarak kaydedilmiş olması da bu kimseden hak edinen iyiniyetli üçüncü kişilerin edinimlerinin korunmasına yetmemektedir. Çünkü hukukumuzda, trafik siciline, motorlu araç üzerindeki aynî hakları dış dünyaya açıklama işlevi tanınmadığı gibi, trafik sicilinin yansıttığı görünüşe güvenin korunacağına dair herhangi bir düzenleme de bulunmamaktadır. Bu çerçevede edinimi korunmayan kimse, Türk Medenî Kanunu’nun 989. maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen şartlar çerçevesinde, motorlu araç için yetkisiz kimseye ödediği satış bedelinin malik tarafından kendisine ödenmesini isteyebilir. Söz konusu haksız zilyedin motorlu aracı geri verme borcunun kapsamı ve araç için yaptığı giderlere ilişkin olası talepleri ise, TMK 993-995. maddelerinde düzenlenmiş olan haksız zilyetliğin geri verilmesine ilişkin hükümlere tâbidir.

Acquisition of Motor Vehicle Ownership from Unauthorized Person and Its Consequences

Turkish law requires transfer of the possession of the motor vehicle under a notarial deed with the owner for the transfer of ownership of the vehicle which is registered under the traffic registry. This includes the requirement of conclusion of the contract with a person having the right of disposition. Where a person not having the right of disposition is registered as the owner in the traffic registry, good faith acquisition of a third party from that person cannot be protected. Because neither traffic registry is given a publicity function nor Turkish law includes any provision that protects good faith in traffic registry. In this regard the party whose good faith is not protected can ask the owner for the payment of the amount which is paid by herself to the unauthorized possessor for the motor vehicle, under Article 989 paragraph 2 of the Turkish Civil Code. The scope of the obligation of the unauthorized possessor to return the motor vehicle and his possible claims arising from his costs for the vehicle are subject to Articles 993-995 of the Turkish Civil Code.

PDF

___

Arnet, R./Eitel, P.: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Sachenrecht, Art. 641-977 ZGB (Hrsg.: Breitschmid, B./Jungo, A.), 3. Aufl. Zürich 2016.
Aybay, A./ Hatemi, H.: Eşya Hukuku, 3. Bası, İstanbul 2012.
Çeliktaş, D.: Motorlu Taşıt Aracının Noterde Satış ve Devri Geçerlik Şartı mıdır?, Manisa Barosu Dergisi, 1986, Yıl: 6, Sayı: 21, s. 2-5.
Doğan, M.: Teslime Bağlı Olmayan Sicilli Motorlu Taşıt Rehni, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, S. 3-4, (2008), s. 181-207.
Ehrenberg, V.: Rechtssicherheit und Verkehrssicherheit, mit besonderer Rücksicht auf das Handelsregister, Jherings JB, Bd. 47 (1904), s. 273- 338.
Emmenegger, S.: Schenkung und Gutglaubensschutz, Festschrift für Bruno Huwiler zum 65. Geburtstag, Bern 2007, s. 219-231.
Erbek, Ö.: Taşınır Mülkiyetinin Devrinde Sebebe Bağlılık (İllîlik)- Soyutluk (Mücerretlik) Meselesi, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, C. 8, Özel Sayı, Prof. Dr. Aydın ZEVKLİLER’e Armağan, Aralık 2013, s. 937-985.
Eren, F.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 21. Baskı, Ankara 2017
Gümüş, M. A.: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C.1, 3. Bası, İstanbul 2013.
İnceoğlu, M. M.: Pazardan, Açık Artırmadan veya Benzer Eşya Satanlardan Edinilen Taşınır Eşyaya İlişkin Olarak Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar (TMK 989/II), Prof. Dr. Özer Seliçi’ye Armağan, Ankara 2006, s. 311- 341.
Krimphove, D.: Das europäische Sachrenrecht, Köln 2006. Kurt, E.: Motorlu Araç Mülkiyetinin Devri, Tescili ve Harici Devirler, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, C. 8, Özel Sayı, Prof. Dr. Aydın ZEVKLİLER’e Armağan, Aralık 2013, s. 1857-1930.
Nomer, H. N./Engin, B.İ.: Türk Borçlar Kanunu Şerhi, Özel Borç İlişkileri, C.1, Satış Sözleşmesi, 4. Baskı, Ankara 2018.
Nomer, H. N./Ergüne, M. S.: Eşya Hukuku, Zilyetlik ve Tapu Sicili, İstanbul 2014.
Oğuzman, M. K./Öz, T.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt-1, 16. Bası, İstanbul 2018
Oğuzman, M. K./Seliçi, Ö./Oktay-Özdemir, S.: Eşya Hukuku, 19. Baskı İstanbul 2016. Sirmen, A. L.: Eşya Hukuku, 6. Baskı, Ankara 2018
Ozanoğlu, H. S.: Türk Medeni Kanunu’nun 940. Maddesinin II. Fıkrası (Motorlu Taşıt Rehni) Üzerine, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt V, S.1-2. s. 20-35.
Öğüz, T.: Motorlu araçların Rehnine İlişkin Uygulamanın Kamuya Açıklık (Aleniyet) İlkesi Açısından Değerlendirilmesi, Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, İstanbul 2000, s. 693-725.
Özçelik, Ş. B.: Tapu Siciline Güvenin Korunması, Ankara 2016. Özen, B.: Haksız Zilyetlikte İade, İstanbul 2003.
Pfister, H. R.: Der Schutz des öffentlichen Glaubens im schweizerischen Sachenrecht, Zürich 1966.
Rusch, A. F.: Gutgläubiger Fahrniserwerb als Anwendungsfall der Rechtsscheinlehre, Jusletter, 28. Januar 2008.
Sarı, S.: Alıkoyma Hakkı, İstanbul 1997.
Serozan, R.: Eşya Hukuku I, 3. Bası, İstanbul 2014.
Stark, E. W./Lindenmann, B.: Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Zivilgesetzbuch, Der Besitz, Art. 919- 941 ZGB, 4. Aufl., Bern 2016.
Tekinay, S. S./Akman, S./Burcuoğlu, H./Altop, A.: Tekinay Eşya Hukuku, İstanbul 1989.
Vogt, N. P.: Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1-529, (Hrsg: Honsell, H/Vogt, N.P./Wiegand, W.) 5. Aufl., Basel 2011.
Wiegand, W.: Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch II, Art. 457-977 ZGB, Art. 1-61 SchlT ZGB (Hrsg: Honsell, H/Vogt, N.P./Wiegand, W.), 5. Aufl., Basel 2015.