Anayasa mahkemesi ve olağanüstü hal ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnamelerinin Anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi
1982 Anayasası 148. maddesinin birinci fıkrasında, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde dâva açılamayacağını belirtmiştir. Bu hüküm, Anayasanın temel olağanüstü hal ve sıkıyönetim rejimlerinde temel hak ve özgürlüklerin korunması amacıyla tanıdığı güvencelerin hukuki değerini büyük ölçüde ortadan kaldırmaktadır. Anayasa Mahkemesi, 1991 yılından başlayarak verdiği kararlarla bu sakıncaları bir ölçüde gidermiştir. Bu makalede, Anayasa Mahkemesinin olağanüstü hal ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnamelerinin Anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi konusundaki içtihadı ile Mahkemenin somut olaylarda verdiği kararlar incelenmekte ve içtihadî gelişme değerlendirilmektedir.
The Turkish constitutional court and judicial review of the constitutionality of the decrees having force of law issued during a state of emergency and martial law
The Turkish Constitution of 1982 empowers the Council of Ministers, meeting under the chairmanship of the President of the Republic, to issue decrees having the force of law on matters necessitated by a state of emergency and martial law (Arts. 121- 122). Article 148 of the Constitution states that no action shall be brought before the Constitutional Court alleging the unconstitutionality as to the form or substance of decrees having force of law issued during a state of emergency or martial law. This prohibition of judicial review decreases the true worth of the constitutional guarantees of fundamental rights and freedoms during periods of state of emergency or martial law. However, since 1991, the Constitutional Court has ruled that these decrees are reviewable so as to control whether they are issued within the scope of emergency situations. This article aims to analyze the case law of the Turkish Constitutional Court and assess the jurisdictional developments regarding the decrees having force of law issued during a state of emergency and martial law.
___
- ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz (1997), Anayasa Yargısı, Yetkin Yayınları, Ankara.
- ÇAĞLAR, Bakır (1990), “Anayasa Mahkemesi Kararlarında – Demokrasi -”, Anayasa Yargısı 7, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara: s. 51-127.
- DURAN, Lûtfi (1984), “Türkiye’de Anayasa Yargısının İşlevi ve Konumu”, Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara: s. 55-87.
- DURAN, Lûtfi (1995), “Bunalım Kararnameleri”, AÜSBFD, Cilt 50, Sayı 3-4: s. 141-158.
- EROĞUL, Cem (1999), “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Olağanüstü Yasa Gücünde Kararnamelerin TBMM’ce Onaylanması Sorunu”, AÜSBFD, Cilt 54, Sayı 4: s. 31-46.
- ESEN, Selin (2008), Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye’de Olağanüstü Hal Rejimi, Adalet Yayınevi, Ankara.
- GÖZLER, Kemal (2000), Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukukî Rejimi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
- GÖZLER, Kemal (2008), Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Yayınları, Bursa.
- İNCEOĞLU, Sibel – NALBANT, Atilla (1992), “Kriz Hukuku mu, Hukukun Krizi mi?”, Argumentum, Yıl 3 Sayı 25: s. 389-394.
- KANADOĞLU, Korkut (2004), Anayasa Mahkemesi, Beta, İstanbul.
- KUZU, Burhan (1993), Olağanüstü Hal Kavramı ve Türk Anayasa Hukukunda Olağanüstü Hal Rejimi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul.
- ÖZBUDUN, Ergun (2008), Türk Anayasa Hukuku, Gözden geçirilmiş 9. bası, Yetkin Yayınları, Ankara.
- TANÖR, Bülent (1994), Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, 3. bası, BDS Yayınları, İstanbul.
- TANÖR, Bülent – YÜZBAŞIOĞLU, Necmi (2006), 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 8. bası, Beta, İstanbul.
- TEZİÇ, Erdoğan (2007), Anayasa Hukuku, 12. bası, Beta, İstanbul.
- TURHAN, Mehmet (1992), “Olağanüstü Hallerde Çıkarılabilecek Kanun Hükmünde Kararnameler”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 25, Sayı 3: s. 13-36.
- ÜSKÜL, Zafer (2003), Olağanüstü Hal Üzerine Yazılar, Büke Yayıncılık, İstanbul.
- YOKUŞ, Sevtap (1996), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türkiye’de Olağanüstü Hal Rejimine Etkisi, Beta, İstanbul.
- YÜZBAŞIOĞLU, Necmi (1996), 1982 Anayasasına ve Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Türkiye’de Kanun Hükmünde Kararnameler Rejimi, Beta, İstanbul.
- ISSN: 1301-1308
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1943
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Uluslararası ceza mahkemesi ve devletlerin egemenliği üzerine ulusal egemenlik odaklı bir inceleme
Almanya'da veraset ve intikal vergisi uygulaması ve bu alanda yapılan son yasal değişiklikler
İngiliz tahkim hukukunda geçici hukuki koruma önlemleri
İcra ve iflas hukukunda zarar verme kastından dolayı iptal davası (İİK M.280)