HİTİTLERDE DANS-MÜZİK VE GÜNÜMÜZE YANSIMALARI

Anadolu uygarlık zincirinde ilk kez dans ve müziğin en ayrıntılı şekilde görselleştirildiğini ve organize edildiğini Hitit Çağı’nda görüyoruz. Dönemin tasvirlerindeki bazı müzik aletlerinin Hitit metinlerinde filolojik karşılıkları olabilecek tanımlar mevcut olmakla birlikte, bu karşılıklar konusundaki tartışmalar halen devam etmektedir. Hititlerde müzik ve dans konusuna en güzel destek Hitit’in erken safhasına tarihlenen kabartmalı Hitit vazolarından gelmiştir. Bu vazoların M.Ö.1650 itibariyle kurulan Hitit Krallığının resmi sanat anlayışının başlıca eserleri olduğunu ve birçok merkezde aynı şekilde üretildiklerini ve geniş bir coğrafyaya dağıtıldıklarını anlıyoruz. Bu vazolardaki sahnelerle Hititlerde müzik ve dans konusu giderek önem kazanmaya başlamıştır. Günümüzde de tanıdığımız Hüseyindede vazosundaki zil örnekleri, bu tip çalgılar hakkındaki görüşlere yeni bir bakış açısı kazandırmıştır. Saz, sevilerek günümüze değin kullanılmaya devam etmiş olup bugün de çeşitli tipleriyle törenlerin, kutlamaların ve ağıtların bir parçasıdır. Anadolu’da saz, adeta başlı başına bir kültürdür ve en sevilen bölgesel çalgılardan biridir. Anadolu’nun geçmişindeki böylesine bir müzik ve danszenginliği, bugünkü Anadolu folk danslarının ve müziğinin çeşitliliğini ve zenginliğini açıklar. Bu zenginlik, geçmişin bir devamlılığından ziyade aynı coğrafi ve fiziki ortamda yaşayan, sevinçleri ve kaygıları paylaşan, yer ve gök bereketinin adeta bir parçası haline gelmiş olan toplumların ortak yaratılarıdır Bunların en geneli geçmişte de olduğu gibi halaydır. El ele tutuşarak diziler oluşturma bu dizilerin halka şeklinde dönmesi binlerce yıllık bir kült geleneği olup günümüzde ise yerel danslar olarak tanımlanmaktadır. Müzik ve dansın başını çektiği adetlerin geçmişten günümüze devamlılık göstermesinin başlıca sebebi Anadolu’nun kendine özgü, coğrafyası ile sınırlarını çizdiği bir kültürel genetiğinin varlığıdır

Anahtar Kelimeler:

Hitit, Dans, Boğa Dansı Hitit Müziği, Saz, Zil, Anadolu, Hüseyindede, Eskiyapar, Anadolu Kültürü

Dance and Music of Hittites and Their Reflections on Contemporary Culture

For the first time in the Anatolian civilization chain, we see in the Hittite Age that dance and music are visualized and organized in the most detailed way. The discussions on these correspondences are still continuing, with definitions ofsome musical instrumentsin the depictions of the time that may be the philological equivalents of the Hittite texts. The best support for music and dance in the Hittites came from the relief Hittite vases dated to the early stage of Hittite. We understand that these vases are the main works of the official art concept of the Kingdom of Hittite established in 1650 BC and they are produced in the same way in many centers and distributed to a wide geography. Music and dance in the Hittites have become more and more important. The examples of the cymbals in the Hüseyindede vase, which we know today, have given a new perspective to the views about such instruments. “Saz” has been loved and used every day for days, and today it is a part of ceremonies, celebrations and weights with its various types. In Anatolia, “saz” is a culture in itself and one of the most popular regional instruments. Such a music and dance richness in the past of Anatolia revealsthe diversity and richness of today's Anatolian folk dances and music. This wealth is the common creations of societies living in the same geographical and physical environment from the continuity of the past, living the same joys and worries, becoming a part of the abundance of earth and sky fertility. They are just as in the most common past. Hand-holding sequences This series is a cult tradition of thousands of years and today it is defined as local dances. The main reason why the music and the traditions of the dance have been continuing from past to present is the existence of a cultural genetics that Anatolia has its own geography and borders.

Keywords:

Hittite Dance, Bull Dance, Hittite Music, Long-necked Lute, Cymbals, Anatolia, Hüseyindede, Eskiyapar, Anatolian Culture,

PDF

___

Alp, S. (1999). Hititlerde Şarkı, Müzik ve Dans. Ankara.
Arık, R.O. (1937). Türk Tarih Kurumu tarafından yapılan Alaca Höyük Hafriyatı,1935’deki çalışmalar ve keşiflere ait ilk rapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları V/1.
Bachmann, W. (2011), Anadolu’nun Tarih Öncesi Müzik Arkeolojisi. O., Elbaş, M., Kalpaklı & O. M., Öztürk (Ed.), Türkiye’de Müzik Kültürü içinde, Ankara.
Bietak, M., (1996). Avaris: the Capital of the Hyksos. Recent excavations at Tell- el Dab’a. London.
Boehmer, R.M. (1983). Die Reliefkeramik von Boğazköy. Grabungs Kampagnen 1906 – 1912. 1931 – 1939. 1952 – 1978, Berlin.
Boehmer, R.M. (1988). Früheste Abbildungen von Lautenspielern in der althethitischen Glyptik, Documentum Asiae Minoris Antiquare, Festchrift für Heinrich Otten zum 75. Geburstag, Herausgegeben von E. Neu, C Rüster, Wiesbaden, 52 - 58.
Bossert, H. T. (1953). Kleine Mitteilungen, Jahrbuch für Kleinasiatische Forschung, Band II, 1952 – 1953, 106 – 206.
Collon, D. (1983). Laute. B. Archaeologisch. Reallexikon der Assyriologie IV, 1980 -1983, 515-517.
Collon, D. (1994). Bull-Leaping in Syria. Egypt and the Levant IV, 81 84.
de Martino, S. (1995). Music, Dance and Processions in Hittite Anatolia. J. M. Sasson (Ed.) Civilizations of the Ancinet Near East IV. Ed. içinde (s. 2661-2670), New York.
de Martino, S. (1997). Musik. A. III. Bei Hethitern. Reallexikon der Assyriologie VIII, 483 – 488.
Dinçol, B. (1998). Beobachtungen Uber Die Bedeutung des Hethitischen Musikinstruments GIŚ HUHUPAL. Anatolica 24, 1 –5.
Dinçol, B. (1999). Eski Önasya ve Mısır’da Müzik. İstanbul.
Duff, P. (2012). Dancing with Bulls?, Lucy Cavendish College.
Eaton-Krauβ, M. (1975). in Land Das Baal. Syrien-Forum Der Völker und Kulturen. Rhein, 150 – 151.
Fabri, C. L. (1937). The Cretan bull-grappling sports and the bull sacrifice in the Indus Valley Civilization. J. F. Blakiston (Ed.), Annual report of the Archaeological Survey of India 1934-35 içinde (s. 93-101), Delhi.
Franke-Vogt, U. (1991). Die Glyptik aus Mohenjo-Daro, Baghdader Forschunger 13, Mainz/Rhein.
Gurney, O.R. (1977). Some Aspects of Hittite Religion, Oxford.
Güterbock, H.G. (1995). Reflections on the Musical Instruments arkammi, galgalturi and huhupal in Hittite. Studio Historiae ardens, Festchrift für Ph. H.J. Houwink ten Cate, İstanbul: 57 – 72.
Güterbock H.G. (2003). Bull Jumping in a Hittite Text?, Festchrift Hoffner. 127-130.
Güterbock, H.G. ve T.kendall, (1995). A Hittite Fist – Shaped Vessel. J.B. Carter & S.P. Morris (Eds.). The Ages of Homer içinde (s.45-60), Austin Texas.
Güterbock H.G. ve Kilmer, A.D. (1995). Music and Dance in Ancient Western Asia. J.M. Sasson (Ed.), Civilizations of the Ancient Near East IV. Ed. içinde (s.2601-2614). New York.
Kilmer, A. D. (1983). Laute. A. Philogisch, Reallexikon der Assyriologie VI, 1980 – 1983, 512 – 515. Koşay, H. Z. (1938). Türk Tarih Kurumu tarafından Yapılan Alaca Höyük Hafriyatı: 1936’daki çalışmalara ve keşiflere ait ilk rapor, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları V/2.
Mahadevan (1977). The Indus Script: texts, concordance, and tables. Archaeological Survey of India, New Delhi.
Mellaart, J. (1966). Excavations at Çatal Hüyük, 1965, Anatolian Studies XVI, 165 –191. Misra (2017). Bull-Leaping - Did It Spread From The Indus Valley To Syria, Egypt, And Crete? https://www.esamskriti.com/essays/docfile/1_1489.pdf, 1-8.
Neve, P., (1992). Hattuşa- Stadt der Götter und Tempel, Antike Welt. Sonderheft 1992.
Özgüç, N. (1992). A Lute Player from Samsat, H. Otten v.d. (Ed.) Hittite and Other Anatolian and Near Eastern Studies in Honor of Sedat Alp içinde (s. 419- 424). Ankara.
Özgüç, T. (1957). The Bitik Vase. Anadolu/Anatolia 2, 57-78.
Özgüç, T. (1986). Kültepe – Kaniş II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları V/41.
Özgüç, T. (1988). İnandıktepe. Eski Hitit Çağında Önemli Bir Kült Merkezi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları V/43.
Özgüç, T. ve Akok, M. (1958). Horoztepe. Eski Tunç Devri mezarlığı ve İskân Yeri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları V/18.
Polvani, A.M. (1988). Appunti per una storia della musica cultuale ittita : lostrumento HUHUPAL. Hethitica 9, 171-179.
Potts, D.T., (2000). The Secrets of Tell Abraq, United Arab Emirates 2000.
Roszkowska, H. (1987). Musical Terminology in Hittite Cuneiform Texts. Orientalia Varsoviensia 1, 23 –30.
Senozan (2018). http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/sempozyum/semp_1/senozan.pdf [Erişim Tarihi: 23.11.2018]
Silistreli, U. (1989). Köşk Höyük'te Bulunan Kabartma İnsan ve Hayvan Figürleriyle Bezeli Vazolar, Belleten L/Sayı:206, 361-374.
Sipahi, T. (2000). Eine althetische Reliefvase vom Hüseyindede Tepesi. IstMitt 50, 63-85.
Sipahi, T. (2001). New Evidence From Anatolia Regarding Bull Leaping Scenes in the Art of Aegean and Near East. Anatolica XXVII. 107-126.
Sipahi, T. (2006). Yörüklü Hüseyindede Çevresinde Yeni Çalışmalar. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2005 Yıllığı. Ankara, 313-338.
Sipahi, T. (2012). 2011 Yılı Eskiyapar Kazısı, 2. Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu. Çorum, 45-62.
Sipahi, T. (2013). 2014 Yılı Buluntularının Işığında Eskiyapar, 5. Çorum Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu. Çorum, 153- 168.
Starke, von Franke, (1985). Die keilschrift-luwischen Texte in umschrift. Wiesbaden.
Von der Osten, H.H. (1937). The Alishar Hüyük. Seasons of 1930- 32, Part II. OIP XXIX, 126 – 137.
Winkelmann, S. 2008. Animali e Miti nel Vicino Oriente Antico: un'analisi attraverso i sigilli, in G.
Lagabue & G. Rossi Osmida (Eds.) Animali e Miti nel Vicino Oriente Antico. Trebaseleghe.
Yıldırım, T. (2000). Yörüklü /Hüseyindede: Eine neue hethitische Siedlung im Südwestern von Çorum, IstMitt 50, 43-60.
Yıldırım, T. (2001a). Hüseyindede Kabartmalı Vazosunda Betimlenen Dans Eden Hititli, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Dergisi 41/1, 1-7.
Yıldırım, T. (2001b). Yörüklü/Hüseyindede Kazısı 1999:Mimari ve Küçük Buluntular, Anadolu Medeniyetleri 2000 Yıllığı, 312- 341.
Yıldırım, T. (2005). Hüseyindede Tepesi’nde Bulunan Yeni Bir Kült Vazosu, V. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum 02-08 Eylül 2002. Ankara, 761-774.
Yıldırım, T. (2009). Hüseyindede: A Settlement in Northern Central Anatolia with new Contributions to Old Hittite Art. Studia Asiana 5. 235-246.
Yıldırım, T. (2013). Hüseyindede, M. Doğan-Alparslan & M. Alparslan (Eds.), Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu içinde (s. 228-237). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Younger, G. (1976). Bronze Age Representations of Aegean Bull Leaping. AJA 80, 125-137.