Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Dijital Öykü Anlatımının Dinleme Becerilerine Etkisi

Bu araştırmanın amacı dijital öykü anlatım yönteminin okul öncesi dönem çocuklarının dinleme becerilerine etkisini ortaya koymaktır. Araştırmada deneysel yöntemlerden Yalnız Son Testli Kontrol Gruplu Seçkisiz Desen kullanılmıştır. Araştırmada Kütahya ilinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir anaokulunda 60-72 ay grubundaki 75 çocuk ile çalışılmıştır. Araştırmaya katılan çocuklar iki deney, bir kontrol grubuna seçkisiz atanmıştır. Araştırmanın veri toplama sürecinde 11 farklı öyküden yararlanılmış ve öyküler üç farklı anlatım yöntemi (öykü kitabı ile anlatım, dijital öykü ile anlatım, dijital öykünün ses ve müzik hariç öğretmen anlatımıyla sunumu) ile gruplara anlatılmıştır. Öykülerden sonra yarı yapılandırılmış görüşme formu ile araştırmanın verileri toplanmıştır. Veriler değerlendirme formu ile puanlanmıştır. Elde edilen veriler Kruskal Wallis H testi ile analiz edildiğinde gruplar arasında anlamlı fark olduğu görülmüştür. Farkın hangi gruplar arasında ve hangi grubun yönünde olduğunu görmek için Mann Whitney U testi yapılmıştır. Sonuç olarak dijital öykü anlatımının 60-72 ay grubundaki okul öncesi dönem çocuklarının ayrıştırıcı, seçici, empatik, yaratıcı, eleştirel ve etkin dinleme becerileri üzerinde anlamlı düzeyde etkiye sahip olduğu ve öğretmen desteğiyle uygulanan dijital öykülerin ele alınan dinleme türlerinde dijital öykü anlatımına göre daha etkili olduğu görülmüştür.

The Effect of Digital Storytelling on The Listening Skills of PreSchool Children

The purpose of the current study is to investigate the effect of the digital story-telling method on the listening skill of pre-school children. In the study, Posttest-only Randomized Design with a Control Group, one of the experimental methods, was used. The study was conducted on 75 children aged 60-72 months enrolled at a state kindergarten in the city of Kütahya. The participating students were randomly assigned to 3 different experimental groups. In the data collection process of the study, 11 different stories were used and these stories were told to the groups by using three different methods of narration. After the stories had been told to the children, the data of the current study were collected with a semi-structured interview form. The collected data were scored by using an evaluation form (rubric). When the collected data were analyzed with Kruskal Wallis H test, it was found that there is a significant difference between the groups. In order to determine between which groups the difference is and in favor of which group, Mann Whitney U test was run. As a result, it was found that digital story telling had a significant effect on the 60-72 month-old preschoolers’ discriminative, selective, emphatic, creative, critical and effective listening skills. Moreover, the digital stories told with the teacher support were ound to be more effective than digital story telling in all the types of listening addressed in the current study.

Keywords:

Digital storytelling listening skills, preschool education,

PDF

___

Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2003). Yazılı ve sözlü anlatım: Kompozisyon sanatı (4. baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
Akyol, H. (2014). Türkçe öğretim yöntemleri (7. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Andy, F. (2009). Discovering statistics using SPSS. London: Sage Publications
Arı, E. (2011). Temel kavramlar. S. B. Filiz (Ed.). Öğrenme ve öğretme yaklaşımları (Birinci baskı) içinde (ss. 2-21). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Ateş, M. ve Ercan, A. N. (2015). Türkçe öğretmenlerinin dinleme stillerinin incelenmesi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 107- 119. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuefd/issue/20284/215266 adresinden erişilmiştir.
Aydın, Ş. (2018). Dinleme/izleme türlerinin terim ve tasnif bakımından karşılaştırmalı incelemesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Baki, Y. (2015). Dijital öykülerin altıncı sınıf öğrencilerinin yazma sürecine etkisi (Yayımlanmmaış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Bartan, M. (2014). Okul öncesi öğretmenleri için bilimsel süreç becerilerine yönelik eğitim programı geliştirilmesi ve uygulanması (Yayımlanmamış doktora tezi) Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
Bartan, M. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin etkinliklerde kullandıkları dikkat çekme ve dikkati sürdürme şekillerinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 227-244. doi: 10.19171/uefad.533239
Bartan, M. (2020). The use of storytelling methods by teachers and their effects on children’s understanding and attention span. Southeast Asia Early Childhood Journal, 9(1), 75-84. Retrieved from https://ejournal.upsi.edu.my/index.php/SAECJ/article/view/3550
Başdaş, F. (2017). Drama temelli dijital öykü anlatıcılığı programının altı yaş çocuklarının bazı sosyal becerilerinin gelişimine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Bulut, B. (2013). Etkin dinleme eğitiminin dinlediğini anlama, okuduğunu anlama ve kelime hazinesi üzerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Bus, A. G., Takacs, Z. K., and Kegel, C. A. T. (2014). Affordances and limitations of electronic storybooks for young children’s emergent literacy. Developmental Review, 35, 79-97. doi: 10.1016/j.dr.2014.12.004
Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (3. baskı). Ankara: PegemA.
Cihangir, Z. (2000). Üniversite öğrencilerine verilen etkin dinleme becerisi eğitiminin başkalarını dinleme becerisine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Cihangir, Z. (2004). Üniversite öğrencilerine verilen etkin dinleme becerisi eğitiminin dinleme becerisine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2(12), 237-251. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26128/275227 adresinden erişilmiştir.
Cihangir-Çankaya, Z. (2004). Kişilerarası iletişimde dinleme becerisi. Ankara: Nobel Yayınevi.
Cramer, R. L. (2004). The language arts a blanced approach to teaching reading, writing, listening, talking and thinking. USA: Pearson Education Inc.
Cüceloğlu, D. (2009). Yeniden insan insana. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çarkıt, C. (2018). Ortaokul Türkçe derslerinde eleştirel dinleme/izleme uygulamaları üzerine bir eylem araştırması (Yayınlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
Demir-Atalay, T. ve Melanlıoğlu, D. (2016). Ortaokul öğrencileri için dinleme stratejileri ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (57), 1885-1904. doi: 10.14222/Turkiyat1600
Doğan, Y. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 261-286. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26112/275109 adresinden erişilmiştir.
Doğan, Y. (2011). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Göçer, A. (2007). Bir öğrenme alanı olarak anlama eğitimi ve Türkçe öğretimindeki yeri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 17-39. https://www.idealonline.com.tr/IdealOnline/pdfViewer/index.xhtml?uId=4138 2&ioM=Paper&preview=true&isViewer=true#pagemode=bookmarks adresinden erişilmiştir.
Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.
Gündüz, O. ve Şimşek, T. (2014). Uygulamalı dinleme eğitimi el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınevi.
Harmer, J. (2001). The practice of English language teaching. China: Longman.
Hess, M. E. (2014). A new culture of learning: Digital storytelling and faith formation. Dialog: A Journal of Theology, 53(1),12-22. doi: 10.1111/dial.12084
İnceelli, A. (2005). Dijital öykü anlatımının bileşenleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology.4(3), 132-142. http://www.tojet.net/articles/v4i3/4318.pdf adresinden erişilmiştir.
İzin, N. (2005). Dil becerilerinin gelişiminde özgüven. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kaplan, H. (2004). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin dinleme becerileri üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Karakuş-Tayşi, E. (2014). Öğrenme stiline dayalı eğitimin ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerilerine ve dinlemeye yönelik tutumlarına etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi) Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kardaş, M. N. ve Harre, T. (2015). 6-8. sınıf öğrencilerinin Türkçe dinleme/izleme becerilerini geliştirmeye yönelik etkinlik önerileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (13), 264-291. doi: 10.16992/ASOS.676
Kargın, T, Güldenoğlu, B. Ve Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(01), 61-87. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.299868
Kingen, S. (2000). Teaching language arts in middle schools. New Jersey: Lawrence Erlbaum Ass.
Kocaman-Karoğlu, A. (2016). Okul öncesi eğitimde dijital öykü anlatımı üzerine öğretmen görüşleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 7(1), 175-205.
Koç, N. (2003). Dinleme becerilerini kazandırma yöntemlerinin uygulanması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). On Sekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Koçak-Sağmanlı, G. (2015). Türkiye'de e-kitap 5 yaşında! http://www.sabitfikir.com/dosyalar/turkiyede-e-kitap-5-yasinda adresinden erişilmiştir.
Kurudayıoğlu, M. ve Bal, M. (2014). Ana dili eğitiminde dijital öykü anlatımlarının kullanımı, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 74-95. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaefd/issue/11233/134210 adresinden erişilmiştir.
Kurudayıoğlu, M. ve Kana, F. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 245-258. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17383/181611 adresinden erişilmiştir.
Mackay, I. (1997). Dinleme becerisi[Listening skills] (A. Bora ve O. Cançolak, Çev.). Ankara: İlkkaynak Kültür ve Sanat Ürünleri. (1995)
Maden, S. (2013). Niçin dinlemiyoruz? Dinleyememe probleminin sosyokültürel analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(1), 49-83. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/136804 adresinden erişilmiştir.
Matthews, J. (2014). Voices from the heart: The use of digital storytelling in education. Community Practitioner, 87(1), 28-30. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/260560812_Voices_from_the_heart_ The_use_of_digital_storytelling_in_education
McLellan, H. (2006). Digital storytelling in higher education. Journal of Computing in Higher Education, 19(1), 65-79. doi: 10.1007/BF03033420
Melanlıoğlu, D. (2011). İlköğretim Türkçe öğretim programının “dinleme türleri” bakımından değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 65-78. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inuefd/issue/8698/108632 adresinden erişilmiştir.
Melanlıoğlu, D. (2012). Türkçe öğretiminde ayrıştırıcı dinlemeyi geliştirmeye yönelik bir etkinlik önerisi. Milli Eğitim Bakanlığı 42(196), 56-68. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36171/406672 adresinden erişilmiştir.
Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokul öğrencileri için dinleme kaygısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması [Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı]. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 851-876. doi: 10.14520/adyusbd.418
Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB Yayıncılık.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). Çocuk gelişimi ve eğitimi: Türkçe dil etkinlikleri. Ankara: MEB Yayıncılık.
Nas, R. (1999). Metinlerle ilkokuma-yazma öğretimi. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
Nas, R. (2003). Türkçe Öğretimi. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
Neuman, S. B., Wong, K. M., and Kaefer, T. (2017). Content not form predicts oral language comprehension: The influence of the medium on preschoolers’ story understanding. Reading and Writing, 30(8), 1753-1771. doi: 10.1007/s11145- 017-9750-4
Olgan, R. (2013). Öykü kitabı ile farklı materyaller kullanarak öykü anlatma yöntemleri. M. Gönen (Ed.), Çocuk edebiyatı içinde (ss. 239-249). Ankara: Eğiten Kitap.
Onan, B. (2012). Dil eğitiminin temel kavramları (1. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Peterson, R. Jr., and Karschnik, K. J. (2011). Coaching communication. Austin: İspeak.
Pinnell, G. S., and Jaggar, A. M. (2003). Oral language: Speaking and listening in elementary classrooms. In J. Flood, D. Lapp, J. R. Squire, and J. Jensen, Handbook of research on teaching the English language arts (pp. 881-913). Mahwah, NJ: Erlb.
Reich, S., Yau, J. C., and Warschauer, M. (2016). Tablet-based ebooks for young children: What does the research say? Developmental and Behavioral Pediatrics, 37(7), 585-591. doi: 10.1097/DBP.0000000000000335
Robertson, A. K. (2004). Etkili dinleme[Listen for success: A guide to effective listening]. (S. Yarmalı, Çev.). İstanbul: Hayat Yayınları. (1994)
Robin, B. R. (2008). Digital storytelling: A powerful technology tool for the 21st century classroom. Theory Into Practice, 47(3), 220-228. doi: 10.1080/00405840802153916
Sarı, B. (2018) Elektronik öykü kitaplarının farklı sosyo-ekonomik düzeyden gelen 4- 6 yaş çocukların anlamlı kelime edinimleri üzerine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
Sarı, B., Başal, H. A. , Takacs, Z. K., and Bus, A. G. (2019). A randomized controlled trial to test efficacy of digital enhancements of storybooks in support of narrative comprehension and word learning. Journal of Experımental Child Psychology, 179, 212-226. doi: 10.1016/j.jecp.2018.11.006
Senemoğlu, N. (1994). Okulöncesi eğitim programı hangi yeterlikleri kazandırmalıdır? Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 21- 30. http://dergipark.org.tr/hunefd/issue/7827/102906 adresinden erişilmiştir.
Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme (5. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Shamir, A., Korat, O., and Barbi, N. (2008). The effects of CD-ROM storybook reading on low SES kindergarteners’ emergent literacy as a function of learning context. Computers & Education, 51(1), 354-367. doi: 10.1016/j.compedu.2007.05.010
Sünbül, A. M. (2012). Öğretim ilke ve yöntemleri. Konya: Eğitim Yayıncılık.
Şahin, C. (2013). Dinleme metinlerinden önce ve sonra sorulan soruların dinlediğini anlamaya ve hatırlamaya etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 66-84. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/1500/18151 adresinden erişilmiştir.
Şahin, F., Güven, İ. ve Yurdatapan, M. (2011). Proje tabanlı eğitim uygulamalarının okul öncesi çocuklarında bilimsel süreç becerilerinin gelişimine etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. (33),157-176. http://dspace.marmara.edu.tr/bitstream/handle/11424/863/918-1784-1- SM.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişilmiştir.
Takacs, Z. K., Swart, E. K., and Bus, A. G. (2015). Benefits and pitfalls of multimedia and interactive features in technology-enhanced storybooks. Review of Educational Research, 85(4), 698-739. doi: 10.3102/0034654314566989
Tatlı, Z. H. (2016). Dijital öyküleme. A. İşman, H. F. Odabaşı ve B. Akkoyunlu, (Ed.) Eğitim teknolojileri okumaları içinde (ss. 219-233). Ankara: Salmat Basım Yayıncılık.
Temur, T. (2001). “Dinleme becerisi”. Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu 1-8. Ankara: Nobel Yayınları.
Tidyman, W. F., and Butterfield, M. (1959). Teaching the language arts. USA: Mcgraw-Hill Book Company, Inc.
Toki, E. I., and Pange, J. (2014). Ict use in early childhood education: Storytelling. Bridges/Tiltai, 66(1), 183-192. https://www.academia.edu/23397164/Toki_E_I_and_Pange_J_2014_ICT_use_ in_early_childhood_education_Storytelling_Tiltai_66_1_183_192?auto=downl oad adresinden erişilmiştir.
Tompkins G. (2005). Language arts: Patterns of practice. Columbus OH: Merrill/ Prentice Hall. Tuncer, H. (2008). Anlama teknikleri (okuma, dinleme). İzmir: Orkun Kitabevi.
Turgut, G. ve Kışla T. (2015). Bilgisayar destekli öykü anlatımı yöntemi: alanyazın araştırması. Turkish Online Journal of Qualititative Inquiry, 6(2), 97-121.
Tüzel, S. ve Keleş, E. (2013). Dinleme öncesi ve dinleme sonrası verilen soruların 5. sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama beceri düzeyine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 27-45. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19550/208255 adresinden erişilmiştir.
Ungan, S. (2007), Dinleme, ilköğretimde Türkçe öğretimi. (A. Kırkkılıç ve H. Akyol, Ed.), İlköğretimde Türkçe öğretimi içinde (ss. 135-161). Ankara: PegamA Yayıncılık.
Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. (2. basım). Ankara: Detay Yayıncılık.
Yalçın, A. (2006). Türkçe öğretim yöntemleri-yeni yaklaşımlar. (2. basım). Ankara: Akçağ Yayınları.
Yaşlı, A. (2001). Öğrenmede empatik dinleme ve öğrenme güdülenmesine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Yıldız, C., Okur, A., Arı, G. ve Yılmaz, Y. (2006). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Yurdugül, H. (2005, Eylül). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
Yüksel, P. (2011). Using digital storytelling ın early childhood education: A phenomenologıcal study of teachers‟ experiences. (Yayınlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Zembat, R. ve Zülfikar, S. (2006). Okul öncesi öğretmenlerinin sohbet ve öykü etkinliklerinde kullandıkları öğretim yöntemlerinin incelenmesi. Educational Sciences: Theory & Practice, 6(2), 587-608. http://openaccess.maltepe.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12415/6544 adresinden erişilmiştir.
Zipke, M. (2017). Preschoolers explore interactive storybook apps: The effect on word recognition and story comprehension. Education and Information Technologies, 22(4), 1695-1712. doi: 10.1007/s10639-016-9513-x
Zucker, T. A., Moody, A. K., and McKenna, M. C. (2009). The effects of electronic books on pre-kindergarten-to-grade 5 students’ literacy and language outcomes: A research synthesis. Journal of Educational Computing Research, 40(1), 47- 87. doi: 10.2190/EC.40.1.c