Lise Öğrencilerinin Okul Kavramına Yönelik Algıları ve Öğrenim Gördükleri Okullarına İlişkin Duygularının Belirlenmesi

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin okula ilişkin görüşlerinin, öğrenim gördükleri okullarına ilişkin duygularının ve bu duyguların nedenlerinin belirlenmesidir. Araştırmanın modeli betimseldir ve nitel araştırma özelliği taşımaktadır. Araştırmada okul üzerine odaklanıldığından nitel araştırma desenlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2015-2016 öğretim yılında Düzce Merkez ilçede bulunan sekiz lisede 11. sınıfta öğrenim gören 70 öğrenci oluşturmaktadır. Liselerin seçiminde amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun okula ilişkin algılarının olumlu olduğu görülmüştür. Öğrenciler, okulun bilgilendiren ve geliştiren, güven verici, hedefe ulaştıran bir yer olduğunu düşünmektedir. Ancak bazı öğrenciler için okul, olumsuz anlam taşımaktadır. Bu öğrenciler okulu, erken kalkma, ödev yapma, sınava girme, tüm gün bir yerde durma gibi zorunlulukların yapıldığı bir yer olarak açıklamışlardır. Öğrencilerin öğrenim gördükleri okullarda kendilerini nasıl hissettikleri incelendiğinde, çoğunluğu kendilerini şanslı, mutlu, güvende, özgür ve okula ait hissettiklerini belirtmişlerdir. Buna karşın kendilerini okullarında şanssız, mutsuz, yalnız, güvensiz hisseden, özgür ve okula ait hissetmeyen öğrencilerin de bulunduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin okullarına karşı olumsuz algı ve duyguları daha düşük oranda olsa da eğitim sisteminde tek bir öğrencinin dahi olumsuz algı ve duyguya sahip olması, eğitimciler ve karar vericiler tarafından dikkate alınması gereken bir konudur. Eğitimde sistem yaklaşımına göre, sistemin başarısı için sistemi oluşturan tüm öğeler ve paydaşlar birbirini etkilemektedir. Bu nedenle sistemi oluşturan tüm paydaşların görüşleri sistemi iyileştirmek ve geliştirmek için sürece dahil edilmelidir.

Determination the Views of High School Students on the School and Their Feelings about Their Schools

The aim of this research is to determine the views of high school students on school, their feelings about their schools and the reasons for their feelings. The model of the research is descriptive and qualitative research. As research focuses on the phenomenon of school, phenomenology is used from qualitative research designs. The study group of the research consisted of seventy, 11th grade students studying in eight high schools in Düzce Central District in the 2015-2016 academic year. Maximum diversity sampling method among purposive sampling methods was used in the selection of high schools. The data were collected by semi structured interview form. Content analysis method was used for data analysis. It was observed that the majority of students had positive perceptions related to school. Students think that the school is a place that informs and develops, reassures and reaches the target. However, for some students, the school has a negative meaning. These students explained the school as a place where they made some requirements such as getting up early, doing homework, taking the exam, staying at a place all day. When the students examined how they felt in the schools they studied, the majority expressed themselves as lucky, happy, safe, free and belonging to school in their schools. On the other hand, it was determined that there were students who felt unfortunate, unhappy, alone, insecure, not free and not belonging to school in their schools. Although negative perceptions and feelings towards the school are lower, the fact that even a single student has a negative perception and feeling in the education system is an issue that should be taken into consideration by educators and decision-makers. According to the system approach in education, all elements and stakeholders that make up the system for success of the system affect each other. For this reason, the opinions of all the stakeholders that make up the system should be included in the process to improve and develop the system.

Keywords:

School engagement, school attitude, school climate feelings about school, the quality of school life,

PDF

___

Adıgüzel, A. ve Karadaş, H. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okula ilişkin tutumlarının devamsızlık ve okul başarıları arasındaki ilişki. Yüzüncü Yüz Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 49-66.
Akkaya, E. (2012). Ortaöğretim öğrenci ve öğretmenlerinin okul ve ideal okul algılarının metafor yoluyla analiz (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aksoy, H. H. (2016). Meslek liselerinin günümüzdeki sorunlu işlevi. Eleştirel Pedagoji, 48, 48-50.
Aksoy, H. H. (2018). Türkiye’de meslek liseleri öğrencilerine sunulan eğitime ilişkin eleştirel bir betimleme. Eleştirel Pedagoji, 56, 4-10.
Alıcı, D. (2013). Okula yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(168), 318-331.
Altındağ, M. (2015). İlköğretim okullarında okul yaşamının niteliği (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Anyon, J. (1980). Social class and the hidden curriculum of work. Journal of Education, 162(1), 67-90.
Apple, M. W. and Beane, J. A. (2011). Demokratik okullar-Güçlü eğitimden dersler [Democratic schools-Lessons in powerful education]. (M. Sarı, Çev.). Ankara: Dipnot. (Orijinal kitabın yayın tarihi 2007).
Arastaman, G. (2006). Ankara ili lise birinci sınıf öğrencilerinin okula bağlılık durumlarına ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Arastaman, G. (2009). Lise birinci sınıf öğrencilerinin okula bağlılık (school engagement) durumlarına ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 102-112.
Aslanoğlu, A. E. (2007). PIRLS 2001 Türkiye verilerine göre 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerileriyle ilişkili faktörler (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Ayğar, B. B. ve Kaya, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okul aidiyet duygusu ile okul temelli yalnızlık arasındaki ilişkide okul ikliminin aracılık rolü. EUluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 14-27. doi: 10.19160/5000201389.
Berberoğlu, G. ve Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara, okul türlerine ve bölgelere göre incelenmesi: ÖSS ve PISA analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 21-35.
Boydak-Özan, M. ve Korkmaz, C. (2009). Öğrencilerin devam ettikleri ilköğretim okullarına güven düzeyinin veli görüşlerine göre incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 127-148.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (18. Baskı). Ankara: Pegem.
Ceyhan, A. A. ve Ceyhan, E. (2009). Etkili sınıf ortamı: Sınıf yönetimi. Y. Özbay ve S. Erkan (Ed.). Eğitim psikolojisi (2. Baskı) içinde (ss.408-445). Ankara: Pegem.
Cooley, L. (2014).Why standardized testing is ruining our schools, hurting our kids. Retrieved from https://bangordailynews.com/2014/05/08/opinion/whystandardized-testing-is-ruining-our-schools-hurting-our-kids/
Coşkun, Y. ve Altay, C. (2009). Lise öğrencilerinde yabancılaşma ve benlik algısı ilişkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 41-56.
Çalık, T. ve Kurt, T. (2010). Okul iklimi ölçeğinin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(157), 167-180.
Çelik, F. (2005). Orta öğretim öğrencilerinin okula yabancılaşma düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Demir, C. E. (2007). Metaphors as a reflection of middle school students’ perception of school: A cross cultural analysis. Educational Research and Evaluation, 13(2), 89-107.
Dewey, J. (2015). Okul ve toplum [The school and society]. (H. A. Başman, Çev.), Ankara:Pegem. (Orijinal kitabın yayın tarihi 1991).
Dindar, M. M. (2008). Farklı ortaöğretim kurumlarında öğrenim görmekte olan öğrencilerin okul iklimi algılarının karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Docker, J. G., Fraser, B. J., and Fisher, D. L. (1989). Differences in the psychosocial work enviroment of different types of schools. Journal of Research in Childhood Education, 4, 5-7.
Dönmez, Ş. (2001). Okul güvenliği sorunu ve okul yöneticisinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25, 63-74.
Döş, İ. (2013). Mutlu okul. Eğitim ve Bilim, 38(170), 265-280.
Durmaz, A. (2008). Liselerde okul yasam kalitesi (Kırklareli ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Eğitim Reformu Girişimi (2018). Çocuklar kendini okula nasıl ait hisseder? http://www.egitimreformugirisimi.org/cocuklar-kendini-okula-nasil-aithisseder/ adresinden elde edilmiştir.
Ergene, T. (2009). Psiko-sosyal gelişim. Y. Özbay ve S. Erkan (Ed.). Eğitim psikolojisi (2. Baskı) içinde (s.101-129). Ankara: Pegem.
Freiberg, H. J. (1999). School climate: Measuring, improving and sustaining healthy learning environments. USA: Falmer Press.
Gaufberg, E. H., Batalden, M., Sands, R., and Bell, S. K. (2010). The hidden curriculum: What can we learn from third - year medical student narrative reflections? Medical School Education, 11(85), 1709-1716.
Genç, S. Z. (2016). Eğitim sürecinde aile okul ve toplum. Ankara: Pegem.
Giroux, H. A. (2014). When schools become dead zones of the imagination: A critical pedagogy manifesto. Policy Futures in Education, 12(4), 491-499.
Goodman, P. (1966). Compulsory mis-education and the community of scholars. New York, NY: Vintage Books.
Gümüş, A. (2017). Sınavlar, sınıflar veya 4. yabancılaşma: Taksonomi, önyargı ve ayrıştırmalar [Sınav Özel Sayısı]. Eleştirel Pedagoji, 25-28.
Güncel Eğitim (2018). 2018 üniversite yerleştirme sonuçlarına göre en başarılı ve başarısız liseler. http://www.guncelegitim.com/haber/15192-2018-universiteyerlestirme-sonuclarina-gore-en-basarili-ve-basarisiz-liseler.html adresinden elde edilmiştir.
Hallinan, M. T. (2008). Teacher influences on students’ attachment to school. Sociology of Education, 81(3), 271-283. doi: 10.1177/003804070808100303.
Hernandez, T. J., and Seem, S. R. (2004). A safe school climate: A systemic approach and the school counselor. Professional School Counseling, 7(4), 256-262.
Hoşgörür, V. ve Polat, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okula devamsızlık nedenleri (Söke İlçesi Örneği). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 25-42.
Hoy, W. E., and Hannum, J. (1997). Middle school climate: An empirical assessment of organizational health and student achievement. Educational Administration Quarterly, 33(3), 290-311. doi: 10.1177/0013161X97033003003.
Hoy, W. E., Hannum, J., and Tschannen-Moran, M. (1998). Organizational climate and student achievement: A parsimonious and longitudinal view. Journal of School Leadership, 8, 336-359.
Jackson, P., W. (1968). Life in classrooms. New York, NY: Holt, Reinhart & Winston.
Jia, Y., Way, N., Ling, G., Yoshikawa, H., Chen, X., Hughes, D., …, and Lu, Z. (2009). The influence of student perceptions of school climate on socioemotional and academic adjustment: A comparison of Chinese and American adolescents. Child Development, 80(5), 1514-1530.
Johnson, W. L., Johnson, A. M., and Zimmerman, K. (1996). Assessing school climate priorities: A Texas study. The Clearing House, 70(2), 64-66.
Johnson, B., and Stevens, J. J. (2006). Student achievement and elementary teachers’ perceptions of school climate. Learning Environments Research, 9(2), 111-122.
Kalaycı, H. ve Özdemir, M. (2013). Lise öğrencilerinin okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının okul bağlılıkları üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315.
Kalaycı, N. (2005). İlköğretim okulu öğrencileri okullarında hangi durumları problem olarak algılamaktadır? Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 42, 167-193.
Katıtaş, S. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde okula yabancılaşma ve okulu bırakma eğilimi (Şanlıurfa ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
Kesici, A. E. ve Türkoğlu, A. (2012). Ortaöğretim kurumlarının okul yaşam kalitesi düzeyi ve ortaöğretim öğretmenlerinin sınıf içi iletişimde kullandıkları örtük davranışlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 149-162.
Kızılay, M. (2008). İlköğretim okullarında ikinci kademe öğrencilerin okula bağlılık durumlarına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kızıldağ, S., Demirtaş-Zorbaz, S. ve Zorbaz, O. (2017). Lise öğrencilerinde okul bağlılığı. Eğitim ve Bilim, 42(189), 107-119. doi: 10.15390/EB.2017.6740.
Kumar, R. (2011). Araştırma yöntemleri. [Research methodology]. (Ö. Çokluk, Çev.). Ankara: Edge. (Orjinal kitabın yayın tarihi 1996).
Lempp, H., and Seale, C. (2004). The hidden curriculum in undergraduate medical education: Qualitative study of medical students’ perceptions of teaching. British Medical Journal, 329, 770–77.
Mabie, G. E. (2003). Making schools safe for the 21st century: An interview with Ronald D. Stephens. The Educational Forum, 67(2), 156-162.
Marul, O. (2014). Okullardaki öğretim ortamının liselerdeki öğrenci memnuniyetine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Mengi, S. (2011). Ortaöğretim 10. ve 11. sınıf öğrencilerinin sosyal destek ve özyeterlik düzeylerinin okula bağlılıkları ile ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Miles, B. M. and Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi [Qualitative data analysis]. (S.Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev.), Ankara: Pegem. (Orijinal kitabın yayın tarihi 1994).
Milli Eğitim Bakanlığı (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/ adresinden elde edilmiştir.
Nalçacı, A. ve Bektaş, F. (2012). Öğretmen adaylarının okul kavramına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 239-258.
Osterman, F. K. (2000). Students’ need for belonging in the school community. Review of Educational Research. 17(3), 323-367.
Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 96-109.
Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. ve Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213-224.
Özgök, A. (2013). Ortaokul öğrencilerinde okula aidiyet duygusunun arkadaşlara bağlılık düzeyinin ve empatik sınıf atmosferi algısının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri [Qualitative research & Evaluation methods]. (M. Bütün ve S.B. Demir, Çev.). Ankara: Pegem. (Orjinal kitabın yayın tarihi 2001).
Posner, G. (2003). Analyzing the curriculum. New York, NY: Mc Graw Hill Companies.
Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 55, 459-496.
Saraç, K. (2015). Okul ikliminin ortaokul öğrencilerinin algılarına göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Sarı, M. (2007). Demokratik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program: düşük ve yüksekokul yaşam kalitesine sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Sarı, M. (2013). Lise öğrencilerinde okula aidiyet duygusu. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 147-160.
Sarı, M. ve Cenkseven, F. (2008). İlköğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi ve benlik kavramı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-16.
Sarı, M., Ötünç, E. ve Erceylan, H. (2007). Liselerde okul yasam kalitesi: Adana ili örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50, 297-320.
Schlechty, P. C. (2014). Okulu yeniden kurmak [Shaking up the school house]. (Y. Özden, Çev.). Ankara: Nobel. (Orjinal kitabın yayın tarihi 2001).
Sönmez, V. (2017). Öğretim ilke ve yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Anı.
Spring, J. (2017). Özgür eğitim [A primer of libertarian education]. (A. Ekmekçi, Çev.). İstanbul: Ayrıntı. (Orijinal kitabın yayın tarihi 2010).
Türk Dil Kurumu (2018). Güven. http://www.tdk.gov.tr/ adresinden elde edilmiştir.
Ünal, H. ve Çukur, C. Ş. (2011). Okula bağlılık, okulda uygulanan disiplin teknikleri ve okulda mağdurluğun lise öğrencilerinin sapkın davranışları üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 547-570.
Ünüvar, A. (2003). Çok yönlü algılanan sosyal desteğin 15-18 yaş arası lise öğrencilerinin problem çözme becerisine ve benlik saygısına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Way, N., Reddy, R., and Rhodes, J. (2007). Students’ perceptions of school climate during the middle school years: Associations with trajectories of psychological and behavioral adjustment. American Journal of Community Psychology, 40(3- 4), 194–213.
Weber, M., Wagner, L., and Ruch, W. (2014). Positive feelings at school: On the relationships between students’ character strengths, school-related affect, and school functioning. Journal of Happiness Studies, 17(1), 341-355. doi: 10.1007/s10902-014-9597-1.
White, C. B., Kumagai, A. K., Ross, P. T., and Fantone, J. C. (2009). Students’ values a qualitative exploration of how the conflict between the formal and informal curriculum influences student values and behaviors. Academic Medicine, 5(85), 597-603.
Willingham, D. T. (2011). Çocuklar okulu neden sevmez? [Why don't students like school?]. (İ. Katırcı, Çev.). İstanbul: İthaki. (Orjinal kitabın yayın tarihi 2009).
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2010). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Seçkin.
Yıldırım, İ. (2006). Akademik başarının yordayıcısı olarak gündelik sıkıntılar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 258-267.
Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2011).Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 942- 973.
Yüksel, S. (2004). Örtük program. Ankara: Nobel.