Bu çalışmada, memleketimizin doğal kaynaklarının farmasötik teknolojide değerlendirilmeleri yönünden killerin adsorpsiyon özellikleri araştırılmıştır. Anadolunun çeşitli yörelerinden (Tablo I) bizzat alınan örnekler üzerinde çalışılmıştır. Killer içerdikleri kirliliklerden arıtılıp etüvde veya liyofilizasyon işlemi ile kurutuldu. Farmakopelere göre yapmış olduğumuz tanınma reaksiyonu sonucu alınan örneklerin hepsinin kil (hidrate alüminyum silikat) olduğu kanıtlandı. BP 1973'e göre liyofilize edilmiş ve liyofilize edilmeyen killerin şişme yetenekleri saptandı. 1 Nolu Tokat-Reşadiye kilinin liyofilizasyon işlemi ile şişme özelliğinin arttığı görüldü. 1No-lu kilin üç tabakalı (Montmorillonit), diğer yörelerden alınanların da iki tabakalı (Kaolinit) tipi killer oldukları saptandı. Killerin adsorpsiyon özellikleri önce katyonik bir boya olan metilen mavisi ile incelendi. 2, 4, 5, ve 6 No'lu killerin adsorpsiyon Özelliklerinin üzerinde çalışılmaya değer olduğu ve kaolinden üstün olduğu görüldü. Adsorpsiyon deneyleri için kimyasal ve etken madde olarak kodein fosfat seçildi. Killerin adsorpsiyon kapasiteleri langmuir adsorpsiyon izoterminden hesaplandı. Liyofilize edilmiş killerde adsorpsiyon kapasitelerinin liyofilize olmayan killere göre daha yüksek olduğu saptandı. En iyi adsorpsiyon özelliği gösteren kilin 2No'lu Kırşehir-Mucur kili olduğu ve Bentonit (U.S.P.) değerinde adsorpsiyon kapasitesini gösterdiği bulundu. Kodein fosfatın killer üzerindeki adsorpsiyonunun ortamın [H + ] iyonu konsantrasyonuna bağlı olup, alkali ortamda killerin adsorpsiyon kapasiteleri yükselmektedir. En yüksek adsorpsiyon kapasitesinin pH 9,2 de olduğu bulundu. Killerin yüzey alanlarına bağlı olarak adsorpsiyonlarının arttığı saptandı. Kırşehir-Mucur kilinin adsorpsiyon kapasitesi açısından Bentonit ayarında ve onun yerini tutacak değerde olduğu kanısına varıldı.

In this study, the adsorption properties of some naturally exisisting clays in Turkey has been investigated from the pharmaceutical technology point of view. The samples were obtained personally from various parts of Turkey (Table I). The clays were cleaned by washing and dried in an oven or by lyophilization. Samples were identified by the test procedures given in the pharmacopeae and found that all samples showed the clay properties i. e. consists of hidrated aluminium silicate. The swelling properties of the lyophilized or non lyophilized samples were determined according to B. P. 1973 It was found that the clay obtained from Tokat-Reşadiye (Clay No 1) showed an increased swelling property after lyoplization. This results indicated that clay No 1 has a three layer structure (Montmorillonit) and the other clays consists of two layers (kaolinit). The adsorption properties of the clays were initially tested using a cathionic dye, methylene blue. It was seen that the clays No 2, 4, 5 and 6 showed important adsorption properties which are also superior to kollin. Kodein phosphate was chosen as an active chemical for the furtner investigations on the adsorption properties. The adsorption capacities of the clays were determined from langmuir adsorption isoterms. In all cases the adsorption capacity of the clays were higher with the lyophilized samples than the ones which were not lyophilized. The best adsorption property was observed with the clay No 2 i. e Kırşehir-Mucur clay and its adsorption capacity was found to be similar to Bentonite (U.S.P.). The adsorption of codein phosphate on the clays were dependent on the amount of [H+ ] ion in the media' and the adsorption capasity increasee in alkali media. The maximum adsorption capasity was achieved at pH 9.2. It was also observed that the adsorption capacity increased with and increase in the spesific surface area of the clay, as expected. It was concluded that the adsorption capacity of Kırşehir-Mucur clay is as good as Bentonite (USP) and can be used in its place.