İlkay GÜNGÖR SATILMIŞ, Meltem MECDİ KAYDIRAK, Semiha AKIN, Dilek COŞKUNER POTUR

Onkolojide Fertilitenin Korunması Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Kadın ve erkeğin üreme kapasitesinde ve doğurganlığında azalma riski oluşturabilecek her durum fertilitenin korunması için bir endikasyon oluşturur. Amaç: Bu araştırmada Onkolojide Fertilitenin Korunması Ölçeği’nin (OFKÖ) geçerlik ve güvenirliğinin yapılarak Türk diline uyarlanması amaçlandı. Örneklem ve Yöntem/Gereç ve Yöntem: Metodolojik olarak gerçekleştirilen çalışmanın örneklemini üç tıp fakültesi hastanesi ve bir özel hastanede çocukluk, ergenlik ve üreme çağındaki kadın ve/veya erkek kanser hastalarının gonadotoksik tedavi öncesi bakımında görev alan 236 hemşire oluşturdu. Ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini sınamak için kapsam geçerliği, yapı geçerliği, madde analizi, açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri ile iç tutarlılık katsayısı kullanıldı. Bulgular: OFKÖ’nin Kapsam Geçerlik İndeksi 0.80 - 1.00 arasında değiştiği ve Kapsam Geçerlilik Oranı 0.95 olarak belirlendi. Ölçeğin 12 maddelik halinin madde toplam puan korelasyonları 0.45 - 0.86 arasında değiştiği belirlendi. Ölçeğin Cronbach α güvenirlik katsayısı 0.71 ve alt boyutlarda 0.55 - 0.94 arasında değiştiği saptandı. Uyum iyiliği istatistiklerinde ise ölçeğin yeni yapıyı (üç alt boyut: Özgüven, Farkındalık, Engeller) doğruladığı belirlendi. Sonuç: Geçerlilik ve güvenirlik analizlerine göre, bu ölçeğin, hemşirelerin yeni tedavisi başlayan kanser hastalarının fertilitenin korunmasına yönelik engellerin ve yarar algısını ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu bulundu.

Anahtar Kelimeler:

Fertilite, fertilitenin korunması, geçerlilik, güvenilirlik, tedavi

PDF

___

Başgöl, Ş., Aslan, E. (2012). Over kanserli kadınlarda fertiliteyi koruyucu yaklaşımlar ve hemşirenin rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(2), 8-11.
Benedict, C., Shuk, E., & Ford, J.S. (2016). Fertility issues in adolescent and young adult cancer survivors. Journal of Adolescent and Young Adult Oncology, 5(1), 48-57.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (5th ed.). Ankara: Pegem Akademi.
Clayton, H., Quinn, G.P., Lee, J.H., King, L.M., Miree, C.A., Nieder, M. & et al. (2008). Trends in clinical practice and nurses' attitudes about fertility preservation for pediatric patients with cancer. Oncology Nursing Forum, 35(2), 55-249.
Çakmur, H. (2012). Araştırmalarda ölçme – güvenilirlik - geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(3), 339-344.
Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 196-205.
Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K., & Sanisoğlu, S.Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 23-210.
Esin, M.N. (2015). Veri toplama yöntem ve araçları & veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. In S. Erdoğan, M.N. Esin, (Eds.), Hemşirelikte Araştırma (2nd ed., pp. 193-234). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
Gilleland, M.J., Elchuri, S.V., Vangile, K., Wasilewski-Masker, K., Mertens, A.C., & Meacham, L.R. (2015). Perceptions of infertility risks among female pediatric cancersurvivors following gonadotoxic therapy. Pediatric Hematology Oncology, 37(5), 72-368.
Grabowski, M.C., & Stutzman, S.E. (2017). Development of an instrument to examine nursing attitudes toward fertility preservation in oncology. Oncology Nursing Forum, 4(44), 498-502.
Koçak, D.Y., & Duman, N.B. (2017). Jinekolojik kanserlerde fertilite koruyucu yaklaşımlar. Türkiye Klinikleri Doğum-Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği - Özel Konular, 3(1), 1-8.
Miyoshi, Y., Yorifuji, T., Horikawa, R., Takahashi, I., Nagasaki, K., Ishiguro, H., & et al. (2017). Childbirth and fertility preservation in childhood and adolescent cancer patients: a second national survey of Japanese pediatric endocrinologists. Clinical Pediatric Endocrinology, 26(2), 81-88.
Morris, S.N., & Ryley, D. (2011). Fertility preservation: nonsurgical and surgical options. Seminars in Reproductive Medicine, 29(2), 54-147.
Öktem, Ö., & Urman, B. (2011). Çocukluk çağı ve adolesan kanser hastalarında fertiliteyi koruma stratejileri. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi, (3), 65-70.
Polit, D.F., & Hungler, B.P. (1999). Nursing Research: Principlesand Methods (6th ed.). Philadelphia (PA): Lippincott.
Reebals, J.F., Brown, R., Buckner, E.B. (2006). Nurse practice issues regarding sperm banking in adolescent male cancer patients. Journal Pediatric Oncology Nursing, 23(4), 8-182.
Romao, R.L., & Lorenzo, A.J. (2017). Fertility preservation options for children and adolescents with cancer. Canadian Urological Association Journal, 11(1-2), 97-102.
Stinson, J.N., Jibb, L.A., Greenberg, M., Barrera, M., Luca, S., White, M.E., & et al. (2015). Qualitative study of the impact of cancer on romantic relationships, sexual relationships, and fertility: Perspectives of canadian adolescents and parents during and after treatment. Journal of Adolescent and Young Adult Oncology, 4(2), 84-90.
Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi yöntemleri (5th ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
Tuncer, A.M. (2009). Kanserin Ülkemiz ve Dünyadaki önemi, hastalık yükü ve kanser kontrol politikaları Türkiye’de kanser kontrolü. In A.M. Tuncer, N. Özgül, E. Olcayto, & M. Gültekin (Eds.), Türkiyede kanser kontrolü (pp. 5-6). Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Daire Başkanlığı.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (2011, April). Hemşirelik yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik 2011; sayı 27910. http://www.sb.gov.tr/TR/belge/1-12606/hemsirelik-yonetmeligindedegisiklik-yapilmasina-dair-y-.html
Uncu, G., & Çil, A.P. (2016). Üremenin korunması klavuzu. Üreme Sağlığı ve İnfertilite Bülteni, 5(3), 6-11.
World Health Organization. (2020, September). International Agency for Research on Cancer. https://www.who.int/cancer/PRGlobocanFinal.pdf.09.09.2020