BAZI FONKSİYONEL BESİNLERİN SAĞLIK ÜZERİNDEKİ KORUYUCU ETKİLERİ

Fonksiyonel besin sektörü, tüm dünyada hızla büyüme göstermektedir. Günümüze kadar kabul edilmiş tek bir tanım bulunmamakla birlikte Türkiye’de 2000’li yıllarda çıkarılan kanun hükmünde kararname ile fonksiyonel besinler tanımlanmıştır. Bilim ve teknolojinin gelişmesi, hastalık-besin etkileşimine olan ilginin artması, sağlıklı beslenme ile ilişkili hastalıkların önlenmesi tedaviden daha kolay ve düşük maliyetli olması ile fonksiyonel besinlere ve içeriğinde bulunan fitokimyasallara ilgi artmıştır. Yapılan çalışmalarda bu besin ve besin ögelerinin sağlık üzerine olumlu etkileri, kronik hastalıklardan korunmada ve çeşitli hastalıkların tedavisinde faydalı etkiler gösterdiği gösterilmiştir. Düzenli fonksiyonel besin tüketimi özellikle diyabet, kanser, kalp-damar hastalıkları, gastrointestinal sistem hastalıkları, menopoz ve osteoporoz ile pozitif ilişkilidir. Bu nedenle çeşitli araştırma kurumları fonksiyonel besin preparatlarının geliştirilmesi ve çeşitliliğinin artması yönünde çalışmalar yapmakta ve bu besinlerin tüketim bilincini tüketiciye kazandırmaya çalışmaktadır. Bu derlemenin amacı fonksiyonel besinlerin özelliklerini ve sağlık üzerine olan etkilerini yapılan çalışmalar ışığında sunmaktır.

Anahtar Kelimeler:

beslenme, fonksiyonel besin, sağlık

Protective Effects of Some Functional Foods on Health

PDF

___

1. Akan LS, Elibol E. 2018. Fonksiyonel Besinler, Kuş MA. Sağlık Bilimlerinde Akademik Araştırmalar, Gece Kitaplığı Yayınevi, Ankara, 27-46.
2. Arab L, Liu Elashoff D. 2009. Green and black tea consumption and risk of stroke: a meta-analysis. Stroke J; 40(5): 1786-1792.
3. Arreola R, Quintero-Fabian S, Lopez-Roa RI, Flores-Gutierrez EO, Reyes-Grajeda JP, Quintanar LC, Ortuno-Sahagun D. 2014. Immunomodulation and Anti-Inflammatory Effects of Garlic Compounds. Journal of Immunology Research; Cilt 2015: 1-13.
4. Banel DK, Hu FB. 2009. Effects of walnut consumption on blood lipids and other cardiovascular risk factors: a meta-analysis and systematic review, Am J Clin Nutr; 90(1): 56-63.
5. Bayram B, Özçelik B. 2012. Zeytinyağının Biyoaktif Bileşenleri ve Sağlık Üzerine Yararları, Akademik Gıda Dergisi;10(1): 77-84.
6. Bisgaard H, Stokholm J, Chawes BL et al. 2016. Fish Oil-Derived Fatty Acids in Pregnancy and Wheeze and Asthma in Offspring, N Engl J Med; 5(26):2530-9.
7. Cin P, Gezer C. 2017. Fonksiyonel Bir Besin Olarak Turunçgiller Ve Metabolik Sendrom İlişkisi, Journal Of Food And Health sience;3(2): 49-58.
8. Dalbeni A, Treggiari D, Tagetti A, Bevilaqua M, Bonafini S, Montagnana M, Scaturro G, Minuz P, Fava CM. 2018. Positive Effects of Tomato Paste on Vascular Function After a Fat Meal in Male Healthy Subjects, Nutrients; 10(9).
9. Din JN, Newby DE, Flapan AD. 2004. Omega 3 fatty acids and cardiovascular disease--fishing for a natural treatment, BMJ;328(7430): 30-35.
10. Dosoky NS, Setzer WN. 2018. Biological Activities and Safety of Citrus spp. Essential Oils, Int J Mol Sci;19(7):1996.
11. Erbaş M. 2006. Yeni Bir Gıda Grubu Olarak Fonksiyonel Gıdalar, Türkiye 9. Gıda Kongresi, Akdeniz Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü.
12. Erdem ME, Duyar HA, Kaya Y. 2004. Balık Yağ Asitlerinin İnsan Sağlığı İçin Önemi, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi; 21(3): 365-370.
13. Ganesan K, Xu B. 2017. A Critical Review on Polyphenols and Health Benefits of Black Soybeans, nutrients;9(5): 455.
14. Geleijnse JM, Launer LJ, Van der Kuip DA, Hofman A, Witteman JC. 2002. Inverse association of tea and flavonoid intakes with incident myocardial infarction: the Rotterdam Study, Am J Clin Nutr;75(5): 880-886.
15. Gezer C, Yurt Ceren. 2018. Chia Tohumunun Fonksiyonel Özellikleri Ve Sağlık Üzerine Etkileri, The Journal Of Food;43(3): 446-460.
16. Gorzynik-Debicka M, Przychodzen P, Cappello F, Kuban-Jankowska A, Marino Gammazza A, Knap N, Gorska-Ponikowska M. 2018. Potential Health Benefits of Olive Oil and Plant Polyphenols. International Journal of Molecular Sciences; 19(3): 686.
17. Goyal A, Sharma V, Upadhyay N, Gill S, Sihag M. 2014. Flax and flaxseed oil: an ancient medicine & modern functional food. J Food Sci Technol;51(9): 1633-1653.
18. Guasch-Ferré M, Hu FB, Martínez-González MA et al. 2014. Olive oil intake and risk of cardiovascular disease and mortality in the PREDIMED Study. BMC Med;13(12):78.
19. Hasler CM. 2004. Functional Foods: Their Role In Disease Prevention And Health Promotion. Foodtechnology;52(11): 63-68.
20. Hayıt F, Hülya G. 2015. Karabuğdayın Sağlık Açısından Önemi ve Unlu Mamüllerde Kullanımı. Ziraat Fakültesi Dergisi. Uludağ Üniversitesi; 29(1): 123-131.
21. İşleroğlu H, Yıldırım Z, Yıldırım M. 2005. Fonksiyonel Bir Gıda Olarak Keten Tohumu, GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi; 22(2): 23-30.
22. Jamilian M, Asemi Z. 2016. The Effects of Soy Isoflavones on Metabolic Status of Patients With Polycystic Ovary Syndrome, J Clin Endocrinol Metabolic;101(9):3386-94.
23. Kang Sun, Wang MS, Qingping Ma et al. 2017. MS Association between tea consumption and osteoporosis:A meta-analysis. Medicine; 96(49):9034.
24. Karabulut AH, Yandı İ. 2006. Su Ürünlerindeki Omega-3 Yağ Asitlerinin Önemi ve Sağlık Üzerine Etkisi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi; 23(1): 339-342.
25. Kasnak C, Palamutoğlu R. 2015. Doğal Antioksidanların Sınıflandırılması ve İnsan Sağlığına Etkileri, Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi; 3(5): 226-234.
26. Kreft M. 2016. Buckwheat phenolic metabolites in health and disease. Nutr Res Rev; 29(1): 30-39.
27. Marcinek K, Krejpcio Z. 2017. Chia seeds (Salvia hispanica): health promoting properties and therapeutic applications, Annals of the National Institute of Hygiene; 68(2): 123-129.
28. Mısır GB. 2017. Denizel Kaynaklı bazı Fonksiyonel Gıdalar ve Gıda Bileşenleri Su Ürünleri, Yunus Araştırma Bülteni, Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü;1:1-7.
29. Mohammadi-Sartang M, Bellissimo N, Totosy de Zepetnek JO et al. 2018. Effects of walnuts consumption on vascular endothelial function in humans: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN;28:52-58.
30. Morand C, Dubray C, Milenkovic D, Lioger D, Martin JF, Scalbert A, Mazur A. 2011. Hesperidin contributes to the vascular protective effects of orange juice:a randomized crossover study in healthy volunteers. Am J Clin Nutr; 93(1): 73-80.
31. Nakachi K, Matsuyama S, Miyake S, Suganuma M, Imai K. 2000. Preventive effects of drinking green tea on cancer and cardiovascular disease: epidemiological evidence for multiple targeting prevention, Biofactors J;13(1): 49-54.
32. Nilüfer D. 2008. Boyacıoğlu D. Soya Ve Soya Ürünlerinin Fonksiyonel Gıda Bileşenleri, Gıda Dergisi;33(5): 241-250.
33. O'Kennedy N , Crosbie'nin L , Whelan S el at. 2006. Effects of tomato extract on platelet function: a double-blinded crossover study in healthy humans, Am J Clin Nutr;84(3):561-569.
34. Özcan T, Delikanlı B, Akın Z. 2015. Soya Biyoaktif Bileşenleri ve Sağlık Üzerine Etkisi’, Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi; 3(6): 350-355.
35. Özdemir PÖ, Fettahlıoğlu S, Topoyan M. 2009. Fonksiyonel Gıda Ürünlerine Yönelik Tüketici Tutumlarını Belirleme Üzerine Bir Araştırma, Ege Akademik Bakış; 9(4): 1079-1099.
36. Parihk M, Netticadan t, Pierce GN. 2018. Flaxseed: its bioactive components and their cardiovascular benefits, Am J Physiol Heart Circ Physiol;314(2): 146-159.
37. Pribis P, Bailey RN, Russell AA et al. 2012. Effects of walnut consumption on cognitive performance in young adults, Br J Nutr;107(9):1393-401.
38. Ruscica M, Pavanello C, Gandini S el at. 2018. Effect of soy on metabolic syndrome and cardiovascular risk factors: a randomized controlled trial, Eur J Nutr; 57(2):499-511.
39. Savurdan H. 2007. Üniversite Öğrencilerinin Fonksiyonel Besin Bilgi Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Ölçek Geliştirme: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Selçuk Üniversitesi, Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
40. Slavin J. 2013. Fiber and prebiotics: mechanisms and health benefits. Nutrients;5(4):1417-1435.
41. Sobenin IA, Andrianova IV, Demidova ON. et al. 2018. Lipid-lowering effects of time-released garlic powder tablets in double-blinded placebo-controlled randomized study, J Atheroscler Tromb;15(6):334-8.
42. Suleria HER. 2015. ‘Onion: Nature Protection Against Physiological Threats’, Critical Reviews in Food Science and Nutrition. Cilt 55(1): 50-66.
43. Şahan Y, Dülger D. 2011. Diyet Lifin Özellikleri ve Sağlık Üzerindeki Etkileri, Ziraat Fakültesi Dergisi, Uludağ Üniversitesi;25(2): 147-157.
44. Torkan M, Entezari MH, Siavash M. 2015. Effect of flaxseed on blood lipid level in hyperlipidemic patients, Rev Recent Clin Trials;10(1):61-7.
45. Toscano LT, Da Silva CS. 2014. Chia flour supplementation reduces blood pressure in hypertensive subjects, Plant Foods Hum Nutr;69(4):392-398.
46. Turan H, Kaya Y, Sönmez G. 2016. Balık Etinin Besin Değeri ve İnsan Sağlığındaki Yeri, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi;23(3): 505-508.
47. Turgay Ç. 2005. Fonksiyonel Besinlerin Sağlığımız Üzerine Etkileri, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, Hacettepe Üniversitesi; 48: 69-84.
48. Velasquez MT, Brathena SJ. 2007. Role of Dietary Soy Protein in Obesity, Int J Med Sci;4(2): 72-82.
49. Vuksan V, Jenkins AL, Brissette C et al. 2017. Salba-chia (Salvia hispanica L.) in the treatment of overweight and obese patients with type 2 diabetes: A double-blind randomized controlled trial, Nutr Metab Cardiovasc Dis;27(2):138-146.
50. Williams M, Pehu E, Ragasa C. 2006. Functional foods: opportunities and challenges for developing countries, Agricultural and Rural Development Note;16: 1-4.
51. Xiong XJ, Wang PQ, Li SJ. 2015. Garlic For Hpertension: A Systematic Review And Meta-Analysis Of Randomized Controlled Trials, Phytomedicine; 22(3):352-61.
52. Yılmaz S. 2018. Türk Mutfağında Kullanılan Bazı Fonksiyonel Gıdalar Ve Özellikleri. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi; 2(1): 1-9.
53. Yiğit A, Ertürk Ü, Korukluoğlu M. 2005. Fonksiyonel Bir Gıda: Ceviz, Dergipark; (1): 163-170.
54. Yiğit Y, Ay E. 2016. Fonksiyonel Gıda Özelliğiyle Ceviz Ve Kaman Cevizi, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi;1 (2): 28-36.
55. Zibaeenezhad MJ, Farhadi P, Attar A et al. 2017. Effects of walnut oil on lipid profiles in hyperlipidemic type 2 diabetic patients: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial, Nutr Diabetes;7(4):259.