PALYATİF BAKIMIN GELECEĞİ: COVID-19 PANDEMİSİ SÜRECİ VE TELETIP/TELESAĞLIK UYGULAMALARI ÜZERİNE KISA BİR BAKIŞ

Dünya genelinde yaşam süresinin uzaması nedeniyle evde bakım ve palyatif bakım ihtiyacı bulunan birey sayısı artmaktadır. Palyatif bakım sürecinde, hasta ve bakım verenlerin yaşam kalitesini etkileyen ve günlük yaşam aktivitelerine katkıda bulunabilecek ihtiyaçları tespit edilmelidir. Tüm dünyada hızla yayılan COVID-19 salgını ve bu salgının sosyal hayat üzerinde yaptığı değişiklikler, kronik hastalığa sahip bireyleri ve/veya uzun dönem bakım hastalarını etkilemiştir. Palyatif bakım hastalarının ve ailelerinin yaşadıkları süreçler içerisinde gereksinimleri ve hizmet talepleri değişkenlik gösterebilir. Salgın, toplumda sağlık hizmet talebini arttırmakta, sağlık sistemleri üzerinde zorlayıcı etki oluşturmaktadır. Bu durumda hastaların tıbbi bakım izlemlerini gerçekleştirebilmek için uzaktan erişimli yardımcı destek hizmetleri gündeme gelebilmektedir. Teletıp/Telesağlık uygulamaları, tıbbi hizmet sunumu açısından hekim ile hastanın yüz yüze görüşmesinin yerini tutmasa da kırılgan hasta gruplarını özellikle bulaş riskinden korumak ve bakım hizmetlerinin devamlılığını sağlamak için bu uygulamalara ilgi gün geçtikçe artmaktadır. Bu derlemede, pandemi sürecinde palyatif bakım ve evde bakıma ihtiyacı olan hastaların değişen bakım ihtiyaçlarının tartışılması ve sağlık taleplerinin daha az risk içerecek şekilde karşılanabilmesine yönelik yeni araçların kullanımı gözden geçirilecektir.

THE FUTURE OF PALLIATIVE CARE: COVID-19 PANDEMIC PROCESS AND A BRIEF OVERVIEW ON TELEMEDICINE/TELEHEALTH APPLICATIONS

Due to the prolonged life expectancy worldwide, the number of individuals in need of home care and palliative care is increasing. In the process of palliative care, the needs of patients and caregivers that affect the quality of life and can contribute to daily life activities should be identified. The COVID-19 pandemic, which is spreading rapidly all over the world, and the changes it has made to social life have affected individuals with chronic diseases and/or long-term care patients. The needs and service demands of palliative care patients and their families may vary during their processes. The epidemic increases the demand for health services in society and has a compelling effect on health systems. In this case, remote access auxiliary support services may be raised in order to carry out medical care monitoring of patients. Although tele-medicial/tele-health applications are not a substitute for a face-to-face meeting between physician and patient in terms of medical service delivery, interest in these applications is increasing day by day to protect vulnerable patient groups from the risk of transmission and to ensure the continuity of care services. In this review, the discussion of the changing care needs of patients in need of palliative care and home care during the pandemic process and the use of new tools to meet health demands in a way that includes less risk will be reviewed.

PDF

___

1. WHO. Preventing and managing COVID-19 across long-term care services. 24 July 2020 [Internet] https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Policy_Brief-Long-term_Care-2020.1 (Erişim tarihi:14.11.2020).
2. Perrotta F, Corbi G, Mazzeo G, ve ark. COVID-19 and the elderly: insights into pathogenesis and clinical decision-making. Aging clinical and experimental research. 2020;32(8):1599-608. (doi:10.1007/s40520- 020-01631-y).
3. Singhal T. A Review of Coronavirus Disease-2019 (COVID-19). Indian journal of pediatrics. 2020;87(4):281-6 (doi:10.1007/s12098-020-03263-6).
4. Legido-Quigley H, Asgari N, Teo YY, ve ark. Are high-performing health systems resilient against the COVID-19 epidemic? Lancet (London, England). 2020;395(10227):848-50 (doi:10.1016/s0140- 6736(20)30551-1).
5. WHO. Maintaining essential health services: operational guidance for the COVID-19 context. 1 June 2020.
6. WHO. Considerations for implementing and adjusting public health and social measures in the context of COVID-19. 4 November 2020 [Internet] https://www.who.int/publications/i/item/considerations-inadjusting-public-health-and-social-measures-in-the-context-of-covid-19-interim-guidance (Erişim tarihi: 10.11.2020).
7. T.C.S.B. Pandemi Hastaneleri. 20.03.2020 [Internet] https://hasta.saglik.gov.tr/Eklenti/36907/0/pandemi-hastaneleripdf.pdf (Erişim tarihi: 25.11.2020).
8. WHO. Integrating palliative care and symptom relief into responses to humanitarian emergencies and crises: a WHO guide. Geneva: World Health Organization; 2018:107 p.
9. WHO. What are the palliative care needs of older people and how might they be met? . August 2004; WHO Regional Office for Europe’s Health Evidence Network (HEN) [Internet] https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0006/74688/E83747.pdf (Erişim tarihi: 05.12.2020).
10. WHO. Planning and implementing palliative care services: a guide for programme managers. Geneva: World Health Organization; 2016:91.
11. Kahveci K, Koç O, Aksakal H. Home-based Palliative Care. Bezmialem Science. 2020;8:73-80. (doi:10.14235/bas.galenos.2019.3208).
12. WHO. Palliative care for older people: better practices. 2011; https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0017/143153/e95052.pdf
13. Manini T. Development of physical disability in older adults. Current aging science. 2011;4(3):184-91 (doi:10.2174/1874609811104030184).
14. United Nations Department of Economic and Social Affairs PD. World Population Ageing 2017-Highlights [Internet] https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2017_Highlights .pdf (Erişim tarihi:19.12.2020).
15. TUİK. İstatistiklerle Yaşlılar,2019. 18 Mart 2020, TS 33712 [Internet] https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2019-33712 (Erişim tarihi: 08.11.2020).
16. WHO. Noncommunicable diseases. Key facts. 1 June 2018 [Internet] https://www.who.int/en/newsroom/fact-sheets/detail/noncommunicable-diseases (Erişim tarihi: 08.11.2020).
17. WHO. Palliative Care. Key Facts. 5 August 2020 [Internet] https://www.who.int/news-room/factsheets/detail/palliative-care (Erişim tarihi: 08.05.2021).
18. WHO. Integrating palliative care and symptom relief into primary health care: a WHO guide for planners, implementers and managers. Geneva: World Health Organization; 2018:79 p.
19. WHPCA. WHO. Global Atlas of Palliative Care.2nd Edition. 2020.
20. Aslan Y. Türkiye'de ve Dünya'da palyatif bakım modellerine genel bakış Overview of the palliative care models in Turkey and the World Derleme / Review Türkiye'de ve Dünya'da palyatif bakım modellerine genel bakış Anadolu Güncel Tıp Dergisi. 2020;2:19-27. (doi:10.38053/agtd.632674).
21. Meier DE. Increased access to palliative care and hospice services: opportunities to improve value in health care. The Milbank quarterly. 2011;89(3):343-80. (doi:10.1111/j.1468-0009.2011.00632.x).
22. Ferrell B, Connor SR, Cordes A, ve ark. The National Agenda for Quality Palliative Care: The National Consensus Project and the National Quality Forum. Journal of Pain and Symptom Management. 2007;33(6):737-44. (doi:https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2007.02.024).
23. Kelso JK, Milne GJ, Kelly H. Simulation suggests that rapid activation of social distancing can arrest epidemic development due to a novel strain of influenza. BMC Public Health. 2009;9(1):117. (doi:10.1186/1471-2458-9-117).
24. Schrack JA, Wanigatunga AA, Juraschek SP. After the COVID-19 Pandemic: The Next Wave of Health Challenges for Older Adults. The journals of gerontology Series A, Biological sciences and medical sciences. 2020;75(9):e121-e2. (doi:10.1093/gerona/glaa102).
25. Mishra S, Biswas S, Bhatnagar S. Palliative Care Delivery in Cancer Patients in the Era of Covid-19 Outbreak: Unique Needs, Barriers, and Tools for Solutions. Indian journal of palliative care. 2020;26(Suppl 1):S130-s41. (doi:10.4103/ijpc.Ijpc_194_20).
26. Zhou X, Snoswell CL, Harding LE, ve ark. The Role of Telehealth in Reducing the Mental Health Burden from COVID-19. Telemedicine journal and e-health : the official journal of the American Telemedicine Association. 2020;26(4):377-9. (doi:10.1089/tmj.2020.0068).
27. Porzio G, Cortellini A, Bruera E, ve ark. Home Care for Cancer Patients During COVID-19 Pandemic: The Double Triage Protocol. J Pain Symptom Manage. 2020;60(1):e5-e7. (doi:10.1016/j.jpainsymman.2020.03.021).
28. Chan EYY, Kim JH, Lo ESK, ve ark. What Happened to People with Non-Communicable Diseases during COVID-19: Implications of H-EDRM Policies. International journal of environmental research and public health. 2020;17(15). (doi:10.3390/ijerph17155588).
29. Quinn W, O'Brien E, Springan G. Using Telehealth to Improve Home-Based Care for Older Adults and Family Caregivers. 2018.
30. Lambertini M, Toss A, Passaro A, ve ark. Cancer care during the spread of coronavirus disease 2019 (COVID-19) in Italy: young oncologists’ perspective. 2020;5(2):e000759. (doi:10.1136/esmoopen-2020- 000759 %J ESMO Open).
31. Donelan K, Barreto EA, Sossong S, ve ark. Patient and clinician experiences with telehealth for patient follow-up care. The American journal of managed care. 2019;25(1):40-4.
32. Orlando JF, Beard M, Kumar S. Systematic review of patient and caregivers' satisfaction with telehealth videoconferencing as a mode of service delivery in managing patients' health. PloS one. 2019;14(8):e0221848. (doi:10.1371/journal.pone.0221848).
33. Isik A, Güler I. Teletıpta Mobil Uygulama Çalışmaları ve Mobil İletişim Teknolojilerinin Analizi. Bilişim Teknolojileri Dergisi. 2010;3.
34. Miedany Y. Telehealth and telemedicine: how the digital era is changing standard health care. Smart Homecare Technology and TeleHealth. 2017;Volume 4:43-51. (doi:10.2147/SHTT.S116009).
35. Elkaddoum R, Haddad FG, Eid R, Kourie HR. Telemedicine for cancer patients during COVID-19 pandemic: between threats and opportunities. Future oncology (London, England). 2020;16(18):1225-7. (doi:10.2217/fon-2020-0324).
36. Hazin R, Qaddoumi I. Teleoncology: current and future applications for improving cancer care globally. The Lancet Oncology. 2010;11(2):204-10. (doi:10.1016/s1470-2045(09)70288-8).
37. Bashshur RL, Doarn CR, Frenk JM, Kvedar JC, Shannon GW, Woolliscroft JO. Beyond the COVID Pandemic, Telemedicine, and Health Care. Telemedicine journal and e-health : the official journal of the American Telemedicine Association. 2020;26(11):1310-3. (doi:10.1089/tmj.2020.0328).
38. Calton B, Abedini N, Fratkin M. Telemedicine in the Time of Coronavirus. Journal of Pain and Symptom Management. 2020;60(1):e12-e4. (doi:10.1016/j.jpainsymman.2020.03.019).
39. Powell VD, Silveira MJ. What Should Palliative Care's Response Be to the COVID-19 Pandemic? Journal of Pain and Symptom Management. 2020;60(1):e1-e3. (doi:10.1016/j.jpainsymman.2020.03.013).
40. Adams C. Goals of Care in a Pandemic: Our Experience and Recommendations. Journal of Pain and Symptom Management. 2020;60(1):e15-e7. (doi:10.1016/j.jpainsymman.2020.03.018).
41. Portnoy J, Waller M, Elliott T. Telemedicine in the Era of COVID-19. The journal of allergy and clinical immunology In practice. 2020;8(5):1489-91. (doi:10.1016/j.jaip.2020.03.008).
42. T.C.S.B. Engelli Raporları ve Kronik Hastaların İlaç ve Tıbbi Malzeme Temini Hakkında Alınan Tedbirler Hakkında Yeni Duyuru Yayınlanmıştır. [Internet] https://shgmsgudb.saglik.gov.tr/TR-80628/engelli-raporlari-ve-kronik-hastalarin-ilac-ve-tibbi-malzeme-temini-hakkinda-alinan-tedbirler-hakkinda-yeniduyuru-yayinlanmistir.html (Erişim tarihi:25.05.2021).
43. Calton BA, Rabow MW, Branagan L, ve ark. Top Ten Tips Palliative Care Clinicians Should Know About Telepalliative Care. Journal of palliative medicine. 2019;22(8):981-5. (doi:10.1089/jpm.2019.0278).
44. Sabesan S, Simcox K, Marr I. Medical oncology clinics through videoconferencing: an acceptable telehealth model for rural patients and health workers. 2012;42(7):780-5. (doi:https://doi.org/10.1111/j.1445- 5994.2011.02537.x).
45. Ritchey KC, Foy A, McArdel E, Gruenewald DA. Reinventing Palliative Care Delivery in the Era of COVID19: How Telemedicine Can Support End of Life Care. The American journal of hospice & palliative care. 2020;37(11):992-7. (doi:10.1177/1049909120948235).
46. T.C.S.B. Türkiye Sağlık Bilgi Sistemleri Eylem Planı, Ocak 2004 [Internet] https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/404 (Erişim tarihi:20.12.2020).
47. T.C.S.B. Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu (2003-2011). Aralık 2012; [Internet] https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/SDPturk.pdf (Erişim tarihi:20.12.2020).
48. Bayram G, Ömer Rıfkı Ö, Merve D, ve ark. Türkiye’de Sağlık Bilgi Sistemleri Üzerine Bir Araştirma Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 2017 (1-2-3):125-38.
49. T.C.S.B. Kişisel Sağlık Sistemi E-Nabız Hakkında. [Internet] https://enabiz.gov.tr/Yardim/Index?page=a2 (Erişim tarihi:20.12.2020).
50. Eke E, Uysal M, Uğurluoğlu D. E-SAĞLIK UYGULAMALARININ FARKINDALIĞINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2019;6 510-22. (doi:10.30798/makuiibf.526873).
51. T.C.S.B. 112 Acil Sağlık Hizmetleri. [Internet] https://acilafet.saglik.gov.tr/TR,77426/acil-saglikhizmetlerimiz.html (Erişim tarihi:20.12.2020).
52. T.C.S.B. Sağlık Bakanlığı Evde Sağlık Hizmetleri İletişim Merkezi” Değerlendirme ve Bilgi Güncelleme Toplantısı. [Internet] https://khgm.saglik.gov.tr/TR,46551/444-38-33-tc-saglik-bakanligi-evde-saglikhizmetleri-iletisim-merkezi-degerlendirme-ve-bilgi-guncelleme-toplantisi.html (Erişim tarihi: 20.12.2020).
53. Yeniçeri EN. Evde Bakım ve Palyatif Bakım. Türkiye Klinikleri J Fam Med- Special Topics2017;8(4):277-81.
54. Çubukçu M. COVID-19 pandemisinde evde sağlık hizmetleri. Set T, editör. Aile Hekimliği ve COVID-19 Pandemisi. 1 Baskı Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020 p64-7.
55. Manfredi PL, Morrison RS, Morris J, Goldhirsch SL, Carter JM, Meier DE. Palliative Care Consultations: How Do They Impact the Care of Hospitalized Patients? Journal of Pain and Symptom Management. 2000;20(3):166-73. (doi:https://doi.org/10.1016/S0885-3924(00)00163-9).
56. T.C.S.B. Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü.Dr. e-Nabız Muayeneye Başladı. 19 Ocak 2021; [Internet] https://sbsgm.saglik.gov.tr/TR,77430/dr-e-nabiz-muayeneye-basladi.html (Erişim tarihi:25.05.2021).
57. Ardıç C. COVID-19 pandemi süreci. Set T, editör. Aile Hekimli'i ve COVID-19 Pandemisi. 1 Baskı Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020 p5-7.
58. T.C.S.B. Ruh Sağlığı Destek Sistemi. [Internet] https://sbsgm.saglik.gov.tr/TR,73581/ruh-sagligi-desteksistemi.html (Erişim tarihi:20.12.2020).
59. T.C.S.B. Hayat Eve Sığar Güvenli Alan – HES Kodu – İhbar. [Internet] https://hayatevesigar.saglik.gov.tr/HES.pdf (Erişim tarihi:20.12.2020).
60. T.C.S.B. Dışkapı Kovid-19 Takip Merkezi. [Internet] https://diskapieah.saglik.gov.tr/TR,496611/diskapikovid-19-takip-merkezi.html (Erişim tarihi:20.12.2020).