Bankalarda Sermayenin Rolü, Belirleyicileri ve Sermaye Yapısının Yönetimi: Türkiye Örneği

Bankalar, faaliyetlerini kendi özkaynaklarının yanı sıra büyük oranda dış kaynaklarla sürdürmektedirler. Bankaların finansal yapıları ve faaliyetlerine göre bulundurmaları gereken sermaye miktarı, kaynaklarının, kredi portföyü ile risk yönetiminin etkinliği ve finansal sağlamlığının en önemli göstergelerindendir. Bu nedenle çalışmada; Türk Bankacılık sisteminde sermayenin rolü, önemi ve sermaye yönetiminin ilkeleri incelenmiş, bankaların optimal sermaye gereksiniminin belirleyicileri ve sermaye yönetimi analiz edilmiştir. Araştırma, Türk bankacılık sisteminde faaliyet gösteren ve aktif büyüklüğü yönünden sektörde en yüksek paya sahip 15 bankanın 2002Q1-2021Q4 dönemini kapsayan üçer aylık dönemler halinde sağlanan veriler panel veri analizi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Oluşturulan modelde bankaların sermaye yeterlik rasyoları bağımlı değişken; net faiz marjı, aktif ve özkaynak kârlılığı, tahsili gecikmiş alacaklar oranı, likidite oranı, kaldıraç oranı, kredi/mevduat oranı, faaliyet giderleri oranı, toplam varlıklar vb bağımsız içsel değişken; ortalama yıllık tüketici enflasyon oranı, ABD Dolar alış kuru, yıllık ekonomik büyüme oranı ile ortalama kredi-mevduat faiz oranları makro ekonomik değişkenler olarak alınmıştır. Yapılan analiz sonucunda; sermaye yeterlilik rasyosu ile net faiz marjı, bankanın sektör içindeki payı, faiz dışı gelirlerin faiz dışı giderlere oranı ve ortalama dolar faizi arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki bulunmuştur. Yine aktif getirisi, likidite oranı, toplam mevduat/toplam kaynaklar oranı, tahsili gecikmiş alacaklar (brüt)/toplam kredi ve alacaklar oranı, likit varlıklar/toplam varlıklar oranı, kaldıraç oranı ve ortalama TL kredi faizi değişkenleri ile sermaye yeterlilik rasyosu arasında istatiksel olarak anlamlı ve negatif yönlü etki belirlenmiştir. Ancak, toplam varlık büyüklüğü, ortalama yıllık büyüme oranı ve enflasyon oranı ile sermaye yeterlilik rasyosu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bankacılık Sektörü, Sermaye Yeterlik Oranı, Finansal Sağlamlık, Sermaye Yapısı, Panel Veri Analizi

The Role of Capital in Banks, Its Determinants and Management of Capital Structure: The Case of Türkiye

Banks maintain their activities mostly with external resources as well as their own equity. Determining the amount of capital that banks should hold according to their financial structures and activities is one of the most important indicators of the efficiency of resource, credit, risk management and financial soundness. In this study; firstly the role and importance of capital in banks and the principles of capital management are examined, then the determinants of banks' optimal capital requirement and capital management are analyzed. The research realized by using panel data analysis of the period 2002Q1-2021Q4 of the 15 banks having the highest share in the Turkish Banking System. In the model created, the capital adequacy ratio is dependent variable; net interest margin, return on assets and equity, non-performing loans ratio, liquidity ratio, leverage ratio, loan/deposit ratio, operating expenses ratio, total assets etc. independent endogenous variable; The inflation rate, USDollar buying rate, growth rate and average loan-deposit interest rates are taken as macroeconomic variables. A statistically significant and positive relationship was found between the capital adequacy ratio and the net interest margin, the share of the bank in the sector, the ratio of non-interest incomes to non-interest expenses and the average dollar interest. Again, there is a statistically significant and negative relationship between the return on assets, liquidity ratio, total deposits/total resources ratio, non-performing loans (gross)/total loans and receivables ratio, liquid assets/total assets ratio, leverage ratio and average TL loan interest variables and capital adequacy ratio. However, no statistically significant relationship was found between total asset size, average annual growth rate, inflation rate and capital adequacy ratio.

Keywords:

Banking Sector, Capital Adequacy Ratio, Financial Soundness, Capital Structure, Panel Data Analysis,

PDF

___

Acosta-Smith, J., Grill, M., Lang, J.H., (2020). The leverage ratio, risk-taking and banks stability. J. Financial Stability, 100833. https://doi.org/10.1016/j.jfs.2020.100833
Admati, A.R., DeMarzo, P.M., Hellwig, M.F. ve Pfleiderer, P.C., (2013). Fallacies, Irrelevant Facts, and Myths in the Discussion of Capital Regulation: Why Bank Equity is Not Socially Expensive. Max Planck Institute for Research on Collective Goods 2013/23,
Afşar, A. ve Karaçayır, E. (2017). Türk Bankacılık Sektöründe Sermaye Yeterlilik Oranının Belirleyicileri, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (2) , 149-160.
Aiyar,S., Calomiris,C.W., Hooley,J., Korniyenko,Y., Wieladek,T. (2014); The int. transmission of bank capital requirements:evidence from the UKJ.Financ.Econ.113/3,p. 368.
Alves, C.F., Citterio, A., Marques, B.P., (2023); Bank-specific capital requirements: Short and long-run determinants, Finance Research Letters, Volume 52,103558, ISSN 1544-6123.
Asarkaya Y. ve Özcan S. (2007). Determinants of Capital Structure in Financial Institutions: The Case of Turkey, Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 1 (1): 91-109.
Aydın, Y. (2019). Türk mevduat bankalarının sermaye yapısını etkileyen faktörler. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21 (1), 155-170.
Aysan, A. F., ve Ceyhan, Ş. P. (2008). What determines the banking sector performance in globalized financial markets? The case of Turkey. Physca A, 387, 1593-1602.
Baik, H., Han, S., Joo, S.ve Lee, K., (2022). "A bank's optimal capital ratio: A time-varying parameter model to the partial adjustment framework," Journal of Banking & Finance, Elsevier, vol. 19, 393-430.
BCBS (2010),Basel Committee on Banking Supervision, An Assessment of the Long-Term Economic Impact of Stronger Capital and Liquidity Requirements. Interim Report Bank for International Settlements.
BCBS (2021),Basel Committee on Banking Supervision, Assessing the Impact of Basel III: Evidence from Macroeconomic Models: Literature Review and Simulations, p. 38. Working Paper.
BCBS (2022),The Basel Committee on Banking Supervision,www.bis.org/bcbs/ 20.12.2022
Beccalli, E., Anolli, M., Borello, G., (2015); Are European banks too big? Evidence on economies of scale, Journal of Banking and Finance,Volume 58, Pages 232-246.
Berger, A.N., Bouwman, C.H., (2013). How does capital affect bank performance during financial crises? J. Financ. Econ. 109, 146–176.
Berger, A.N., Herring, R.J., Szegö, G.P. (1995), The role of capital in financial institutions, Journal of Banking and Finance, Elsevier, vol. 142(C).
BDDK, (2022), Aylık Bülten, https://www.bddk.org.tr/BultenAylik/tr/Home/Gelismis (Erişim Tarihi: 25/11/2022)
BDDK (2023), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/Liste/50 E.T: 15.02.2023.
Boissay, F., Cantú G.C., Claessens, S., ve Villegas, A., (2019) “Impact of Financial Regulations: Insights from an Online Repository of Studies (March). BIS Quarterly Rev.
Büyükşalvarcı,A., ve Abdioğlu,H. (2011). Determinants of capital adequacy ratio in Turkish banks:A panel data analysis. African Journal of Business Management,5(27), 11199.
Citak,F., ve Kandil-Goker, I.E. (2020). Bankacılık sektöründe sermaye yeterlilik rasyosunu belirleyen faktörlerin analizi. Business and Economics Research Journal,11(1),169-185.
Calomiris, C.W., Herring, R.J., (2011). Why and how to design a contingent convertible debt requirement. Unpublished working paper. Columbia University and University of Pennsylvania, New York, NY, and Philadelphia, PA.
CGFS. (2018). Structural Changes in Banking After The Crisis. Committee on The Global Financial System, Bank For International Settlements, January 2018, No: 60.
Conlon, T., Huan, X. Ve Ongena, S. (2020), Operational Risk Capital. CEPR Discussion Paper No. DP15096, Swiss Finance Institute Research Paper Series N°20-550.
Dahir A.M., Mahat, F., Razak, N.H.A. ve Bany-Ariffin, A.N. (2019). "Capital, funding liquidity, and bank lending in emerging economies: An application of the LSDVC approach," Borsa Istanbul Review, Borsa Istanbul, vol. 19(2), pages 139-148, June.
De Jonghe, O., ve Öztekin, O. (2015). Bank Capital Management: International Evidence. Journal of Financial Intermediation, 24.
De-Ramon, S.J.A., Francis, W.B. ve Harris, Q. (2022). "Bank-specific capital requirements and capital management from 1989-2013: Further evidence from the UK," Journal of Banking & Finance, Elsevier, vol. 138(C).
Driscoll, J. C. ve Kraay, A. C. (1998). Consistent covariance matrix estimation with spatially dependent panel data. Review of Economics and Statistics, 80(4), 549–559.
Flannery, M.J. ve Rangan, K.P., (2008). What caused the bank capital build-up of the 1990s? Rev. Financ. 12, 391–429.
Güneş, N, (2015). Banka Kârliliğinin Belirleyicileri: 2002-2012 Dönemi Türk Mevduat Bankalari Üzerine Bir Inc., Süleyman Demirel Üni. İİBF Dergisi, C.20, S.3, s.265-282.
Güriş, S. (2015). Stata ile Panel Veri Modelleri. İstanbul: DER Kitabevi ve Dağıtım.
Gropp,R., Heider,F.,(2010).The determinants of bank capital structure. Rev.Finance, 14,s.587.
Hart, O. ve Zingales, L., (2011) A New Capital Regulation for Large Financial Institutions
American Law and Economics Review, (2011), vol. 13, issue 2, 453-490
Hausman, J.A.(1978). Specification Tests in Econometrics. Econometrica,46(6),1251–1271.
İnan, A.A., Sağkol, E., Çetinkaya, E., Mazmancı, H., Yalım, Y., Kayci, İ., Işıklı, K., Çelik, M., Cangürel, O., Atalay, S., Sağut, S., Güngör, S., Dizdar, S., Sevinç, V.U. (2013), Sermaye Yeterliliği Şerhi, Türkiye Bankalar Birliği, Yayın No:299 s.3-19
Jacques, K., Nigro, P., (1997). Risk-based capital, portfolio risk, and bank capital: A simultaneous equations approach. J. Econ. Bus. 49, 533–547.
Kılcı, E.N. (2019) "Türk Bankacılık Sektöründe 1980-2017 Döneminde Sermaye Yeterliliği ve Karlılık Arasındaki İlişkinin Analizi Fourier Yaklaşımı," Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , vol.59, pp.61-73.
Kleff, V., & Weber, M. (2008). How do banks determine capital? Evidence from Germain. German Economic Review, 9(3), 354-372.
Koç, Y.D. ve Karahan, F. (2017). “Türk Bankacılık Sektöründe Finansal Sağlamlığın Belirleyicileri”, Vol:3, Issue:15; pp:148-153 (ISSN:2149-8598)
Marques, O.M., ve dos Santos, MJC (2004), Capital Structure Policy and Determinants: Theory and Managerial Evidence EFMA 2004 Basel Meetings Paper, 53 Pages.
Martin, R.C., Labondance, F., Alexandre, C.R., (2022) Capital ratios and banking crises in the European Union, International Economics, Volume 172, P.389-402.
Modigliani, F. ve Miller, H.M. (1958). The Cost of Capital, Corporation Finance and The Theory of Investment. American Economic Review, 48(3), 261-297.
Okuyan, H.A.(2013). Türk Bankacilik Sektöründe Sermaye Yapısı, Ege Akademik Bakış; İzmir Vol. 13, Iss. 3, 295-302.
Oviedo, P. M. ve Sikdar, S.(2008). "Optimal banking sector recapitalization," ISU General Staff Papers 200810230700001161, Iowa State University, Department of Economics.
Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross-section Dependence in Panels. Faculty of Economics. doi:10.17863/CAM.5113
Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265–312. doi:10.1002/jae.951
Reis, G. ve R. Kötüoğlu. (2016). “Türk Bankacılık Sektörünün Sermaye Yeterliliği Davranışı”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(3).
Sarıtaş, H. ve Gökçe, A. (2012). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Ulusal ve Yabancı Sermayeli Bankaların Sermaye Yeterlilik Oranı Açısından Değerlendirilmesi, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (571), 33-33.
Sayılgan, G., ve Yıldırım, O. (2009). Determinants of profitability in Turkish banking sector: 2002-2007. International Research Journal of Finance and Economists, 28, 208-214.
Schaeck, K. ve Cihak, M., 2012. Banking competition and capital ratios. Eur. Financ. Manage. 18, 836–866.
Stiglitz, J. ve Weiss, A. (1981) Credit Rationing in Markets with Imperfect Information. The American Economic Review, 71, 393-410.
Tahir, S., Adegbite, E., Güney, Y., (2017). An international examination of the economic effectiveness of banking recapitalization, Int.Busin. Review, Vol.26, Issue 3, P.417-434,
TBB (2023), Türkiye Bankalar Birliği, https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59 E.T: Temmuz 2023.
Tatoğlu, Y. F. (2013). İleri Panel Veri Analizi-Stata Uygulamalı (2.Baskı), İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.
Tatoğlu, Y.F.(2017). Panel Zaman Serileri Analizi. İst.: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.
Tunay, K. B, ve Silpar, A. M. (2006). Türk ticari bankacılık sektöründe karlılığa dayalı performans analizi-I. TBB Araştırma Tebliğleri Serisi, 2006/I.
Turgut,E. ve Uçan, O. (2019). Yolsuzluğun Vergi Oranları ile Olan İlişkisinin OECD Ülkeleri Örnekleminde İncelenmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üni.SBE Dergisi, 1(3), 1–17.