YETKİ SÖZLEŞMESİNİN TİCARET HUKUKU PERSPEKTİFİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ (YETKİ SÖZLEŞMESİ AÇISINDAN TACİR GİBİ SORUMLU OLANLARIN DURUMU VE TACİRLERİN HANGİ İŞLEMLERİ İÇİN YETKİ SÖZLEŞMESİ AKDEDEBİLECEĞİ)

Türk Hukuku’nda yetki sözleşmesi tacirler ve kamu tüzel kişileri tarafından akdedilebilir. Yetki sözleşmesi açısından tacir sıfatı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre tespit edilir. Türk Ticaret Kanunu’nda tacirler, gerçek kişi tacir ve tüzel kişi tacir olarak ikiye ayrılmıştır. Bir ticari işletmeyi kısmen de olsa kendi adına işleten gerçek kişi, tacir sıfatını kazanmaktadır. Gerçek kişi tacir olabilmek için gerekli unsurların tamamını taşımayan kişiler nezdinde tacir sayılan ve tacir gibi sorumlu olan kavramları gündeme gelebilir. Öğretide, tacir sayılanların yetki sözleşmesi akdedebileceği kabul edilmektedir. Tacir gibi sorumlu olanlar bakımından ise farklı görüşler mevcuttur. Tacir gibi sorumlu olmanın cezalandırıcı yönü dikkate alındığında, tacir gibi sorumlu olanların akdettikleri yetki sözleşmelerinin bazı durumlarda geçerliliğinden söz edilebilmelidir. Öğretide tacirlerin yetki sözleşmesi akdedebilmesi için, hakkında yetki sözleşmesi akdedilecek işlemin, ticari iş niteliğinde olması ya da tacirin ticari işletmesini ilgilendirmesi gerektiği savunulmaktadır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda ise tacirlerin hangi durumlarda yetki sözleşmesi akdedebileceklerine ilişkin bir sınırlama mevcut değildir. Tacirler, ticari işletmelerini ilgilendirmeyen işlemleri hakkında da yetki sözleşmesi yapabilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Yetki sözleşmesi, Tacir, tacir gibi sorumlu olan, ticari iş, ticari işletmeyi ilgilendiren iş

EVALUATION OF THE JURISDICTION AGREEMENT FROM THE COMMERCIAL LAW PERSPECTIVE (THE SITUATION OF RESPONSIBLE SUCH AS MERCHANT IN TERMS OF THE JURISDICTION AGREEMENT AND FOR WHICH TRANSACTIONS OF MERCHANTS MAY ESTABLISH JURISDICTION AGREEMENT)

Merchants and the public legal entities are only those who may be allowed to establish jurisdiction agreement in Turkish Legal System. The title of merchant in terms of jurisdiction agreement is determined according to the provisions of the Turkish Commercial Code. In the Turkish Commercial Code, merchants are divided into two as natural person merchants and legal person merchants. A natural person who even partially operates a commercial enterperise on his/her own behalf acquires the title of merchant. Concepts that are considered as merchants and responsible such as merchants may come to the fore in terms of people who do not have all the necessary elements to become a natural person merchant. In the doctrine, it is accepted that those who are considered to be merchants can establish an jurisdiction agreement. There are different opinions in terms of those responsible such as merchant. Considering the punitive aspect of being responsible such as merchant, it should be possible to mention the validity of the jurisdiction agreements established by those responsible such as merchant in some cases.In the doctrine, it is also argued that in order for merchants to establish jurisdiction agreement, the transaction to be entered into a jurisdiction agreement must be a commercial business or be related to the commercial enterprise of the merchant. In the Law on Civil Procedure, there is no restrictions on which cases merchants can establish jurisdiction agreement. Merchants shall also be able to establish jurisdiction agreement on transactions that do not concern their commercial enterprise.

Keywords:

Jurisdiction Agreement, Merchant, responsible such as merchant, commercial business, business related to commercial enterprise,

PDF

___

Aker H, “Türk Ticaret Kanunu Madde 14 Hakkında Bazı Düşünceler ve Yeni Bir Tacir Türü: Hâkim Teşebbüs”, 2009, 25(2), BATİDER, s. 229-298.
Aksoyoğlu N, “Görev ve Yetki, Hakimin Davaya Bakmaktan Yasak Olması ve Reddi, Hakimin Hukuki Sorumluluğu”, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı’nın Getirdiği Yenilikler ve Bu Yeniliklerin Değerlendirilmesi, İstanbul Barosu Yayınları 2008, s. 67-93.
Arslan R/Yılmaz E/Taşpınar Ayvaz S/Hanağası E, Medenî Usul Hukuku, 5. Baskı, Yetkin Yayınları 2019.
Arslanlı H, Kara Ticareti Hukuku, Umumi Hükümler, 3. Baskı, Fakülteler Matbaası 1960.
Assmann H D/Schütze A R/Buck-Heeb P, Handbuch des Kapitalanlagerechts, 5. Auflage, Verlag C. H. Beck 2020.
Aşık İ, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleşmesi”, 2011, 97, TBB Dergisi, s. 11-48.
Arkan S, Ticarî İşletme Hukuku, 23. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2017.
Atalı M/Ermenek İ/Erdoğan E, Medenî Usûl Hukuku, 2. Baskı, Yetkin Yayınları 2019.
Ayhan R/Çağlar H/Özdamar M, Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, 13. Baskı, Yetkin Yayınları 2020.
Bahtiyar M, Ticari İşletme Hukuku, 21. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2020.
Baştuğ İ/Erdem E, Ticarî İşletme Hukuku, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları 1993.
Belgin Güneş D, “Yetki Sözleşmeleri”, 2012, 86(5), İstanbul Barosu Dergisi, s. 197-220.
Bolayır N, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleşmeleri”, 2011, 85(5), İstanbul Barosu Dergisi, s. 131-147.
Boran Güneysu N, “Bir Karar Işığında Yetki Sözleşmesine Bakış”, 2014, 16(Özel Sayı), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, s. 1067-1089.
Bozer A/Göle C, Ticari İşletme Hukuku, 5. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2018 (Anılış: Ticari İşletme).
Bozer A/Göle C, Kıymetli Evrak Hukuku, 7. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2017 (Anılış: Kıymetli Evrak).
Briggs A, Agreements on Jurisdiction and Choice of Law, Oxford University Press 2008.
Budak A C/Karaaslan V, Medenî Usul Hukuku, 2. Baskı, Adalet Yayınevi 2018.
Budak A C, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleşmeleri”, 2012, 8(21), Medenî Usûl ve İcra – İflâs Hukuku Dergisi (MİHDER), s. 1-25.
Can O, “6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleşmesinin Tarafı Olarak Tacir”, 2012, 28(3), BATİDER, s. 237-263.
Çelikel A/Erdem B, Milletlerarası Özel Hukuk, 14. Baskı, Beta Yayınları 2016.
Dinç S, “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Ticari İş Kavramı”, 2014, 18(3-4), Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 173-191.
Domaniç H/Ulusoy E, Ticaret Hukukunun Genel Esasları, 5. Baskı, Arıkan Yayıncılık 2007.
Göle C, “Kambiyo Senetlerinde Yetki Kaydı”, Prof. Dr. Ramazan Arslan’a Armağan, C. I, Yetkin Yayınları 2015, s. 873-881.
Görgün Ş/Börü L/Toraman B/Kodakoğlu M, Medenî Usûl Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları 2018.
İmregün O, Kara Ticareti Hukuku Dersleri, 13. Baskı, Filiz Kitabevi 2005.
Kalpsüz T, “Salahiyet Mukavelesi”, 1956, 1, Jurisdicto Kazai İçtihatlar, s. 47-49.
Karademir Aydemir D, Medeni Usul Hukukunda Mahkemelerin Yetkisi, 2. Baskı, Adalet Yayınevi 2019.
Karayalçın Y, Ticaret Hukuku (Giriş – Ticari İşletme), 3. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 1968.
Karslı A/Koç E/Konuralp C S, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Problemli Konular, Alternatif Yayınları 2014.
Karslı A, Medenî Muhakeme Hukuku Ders Kitabı, 3. Baskı, Alternatif Yayınları 2012.
Kayar İ, Ticari İşletme Hukuku, 11. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2018.
Kayıhan Ş, Ticari İşletme Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2018.
Kırca İ, “Ticarî İş ve Ticarî Hükme Dair”, 2018, 34(3), BATİDER, s. 5-17.
Kuru B, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku Ders Kitabı, Yetkin Yayınları 2018.
Meraklı Yayla D, “Yabancılık Unsuru Taşıyan Uyuşmazlıklarda Yetki Sözleşmesinin Tarafları ve HMK Madde 17 Kapsamındaki Yetki Sözleşmesinin Üçüncü Kişilere Teşmili”, 2014, 16(Özel Sayı) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, s. 1987-2013.
Musielak H J/Voit W/Heinrich C, Zivilprozessordnung Kommentar, 17. Auflage, Verlag Franz Vahlen 2020.
Okutan Nilsson G, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Şirketler Topluluğu Hukuku, On İki Levha Yayınları 2009.
Özkan I/Tütüncübaşı U, Uluslararası Usûl Hukuku, Adalet Yayınevi 2017.
Münchener Kommentar Zivilprozessordnung, Teil I, 6. Auflage, Verlag C. H. Beck 2020.
Pekcanıtez H/Atalay O/Özekes M, Medenî Usûl Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları 2019.
Pekcanıtez H/Özekes M/Akkan M/Taş Korkmaz H, Medenî Usûl Hukuku, C. I, 15. Baskı, On İki Levha Yayınları 2017.
Poroy R/Yasaman H, Ticari İşletme Hukuku, 15. Baskı, Vedat Kitapçılık 2015.
Postacıoğlu İ E, Medeni Usul Hukuku Dersleri, Sulhi Garan Matbaası 1975.
Stein F/Jonas M/Bork R, Kommentar zur Zivilprozessordnung, Teil I, 23. Auflage, Mohr Siebeck Verlag 2014.
Şener O H, Ticari Uyuşmazlıklarda Ticaret Mahkemelerinin Görev Alanı ve Yetki Sözleşmesi, Seçkin Yayıncılık 2021 (Anılış: Görev ve Yetki Sözleşmesi).
Şener O H, Ticari İşletme Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2020 (Anılış: Ticari İşletme).
Tanrıver S, Medenî Usûl Hukuku, C. I, 2. Baskı, Yetkin Yayınları 2018 (Anılış: Medenî Usûl).
Tanrıver S, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bağlamında Akdedilen Yetki Sözleşmeleri Üzerine Bazı Düşünceler”, 2014, 16(Özel Sayı), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, s. 459-468 (Anılış: Yetki Sözleşmesi).
Umar B, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Yetkin Yayınları 2014.
Ülgen H/Helvacı M/Kaya A/Nomer Ertan F, Ticari İşletme Hukuku, 6. Baskı, Vedat Kitapçılık 2019.
Ülgen H, Türk Ticaret Hukukundaki Hukuki Görünüş Nazariyesi, Ticari İşletme Hukuku Bakımından Uygulama, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık 2005.
Üstündağ S, “Medeni Usul Hukukunda Salahiyet Anlaşmaları”, Makaleler – İçtihat Tahlilleri ve Çeviriler, Adalet Yayınevi 2010, s. 13-39.
Yılmaz E, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, C. I, 3. Baskı, Yetkin Yayınları 2017.