Türk Ticaret Kanunu Uygulamalarında Gemi Alacaklısı Hakkının Bir Unsuru Olarak Hakkın Sahibi

Gemi alacaklısı hakkı, denizyolu taşımacılığında kanuni rehin hakkı tesis eden haklardan biridir. Gemi alacaklısı hakkını diğer haklardan ayıran en önemli özellikleri; önceliği, takip edilebilirliği ve devredilebilirliğidir. Gemi alacaklısı hakkının unsurlarını ise, mülga ve hâlihazırda yürürlükte olan Türk Ticaret Kanunu’nun ve taraf olunan milletlerarası sözleşmelerin ilgili hükümleri uyarınca belirleneceği üzere, hakkın; konusu, kapsamı, borçluları ve sahipleri teşkil etmektedir. Çalışmada gemi alacaklısı hakkının hukuki niteliği, özelliği ve unsurları ilgili normlar çerçevesinde incelenmekte ve hakkın özelliklerinden biri olan devredilebilirliği, unsurlarından biri olan sahiplerinin belirlenmesi noktasında özellikle eski ve yeni Türk Ticaret Kanunu uygulamaları ile Borçlar Kanunu genel hükümleri çerçevesinde değerlendirilmektedir. Gemi alacaklısı hakkının sahiplerinin belirlenmesinde asıl önemli sorun, bu alacakların sahiplerine bir üçüncü kişi tarafından ödenmesi durumunda, ödemede bulunan bu üçüncü kişinin gemi alacaklısı hakkının sahibi sıfatını haiz olup olmayacağıdır. Çalışmada bu sorun yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 1325. maddesi ile getirilen açık hüküm kapsamında değerlendirilmiş ve hükmün soruna çözüm getirip getirmediği tartışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Gemi Alacaklısı Hakkı, Türk Ticaret Kanunu, Kanuni Rehin, Milletlerarası Sözleşme

THE OWNER OF THE MARITIME LIEN AS ITS COMPONENT IN TERMS OF TURKISH COMMERCIAL CODE APPLICATIONS

Maritime lien is one of the legal liens used in maritime transportation. Most important qualifications of the lien that differs it from other rights are, its; priority, pursuance and assignment. Related articles of obsolete and effective Turkish Commercial Code and international agreements determine the components of the maritime lien as its; subject, concept, deptors and owners. In the study legal aspects, qualifications and components of maritime lien will be examined within the related norms and the assignment of the lien will be evaluated in terms of oldest and newest Turkish Commercial Code applications and general articles of Law of Obligations, in order to determine its owners. The problem in the identification of the owners of the vessel lien is gaining the “owner of the vessel lien” title for the third people who made the payment. This problem has been evaluated through article 1325 of the new Turkish Commercial Code and it has been discussed whether the article has dissolved the problem or not

Keywords:

Maritime Lien, Turkish Commercial Code, Legal Lien, International Agreement,

PDF

___

Ağsakal, İbrahim: Yük Alacaklısı Hakkı, İstanbul 2011.
Akipek, Jale: Türk Eşya Hukuku (Ayni Haklar), Ankara 1974.
Arseven, Haydar: Türk Ticaret Kanunu’na Göre Gemi Alacaklısı Hakkının Doğurduğu Bazı Problemler, II. Ticaret ve Banka Hukuku Haftası (10– 18 Mayıs 1961), Ankara 1962, s. 545-558.
Atamer, Kerim: Gemi ve Uçak İpoteğinin Hukuksal Temelleri, İstanbul 2012. (Anılış: Gemi ve Uçak İpoteği).
Atamer, Kerim: Gemi ve Yük Alacaklısının Haklarının Kullanılmasından Yargılama Usulü ve İcra, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, XIV, Ankara 4-5 Nisan, 1997. (Anılış: Yargılama Usulü ve İcra).
Atamer, Kerim: Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Deniz Hukukunda Cebri İcra, İstanbul 2006. (Anılış: Cebri İcra).
Aybay, Aydın: Borçlar Hukuku Dersleri, İstanbul 1981
Barlas, Nuray: Gemi Alacaklısı Hakkı Veren Alacaklar ve Gemi Alacaklısı Hakkının Hukuki Niteliği, İstanbul 2000.
Baştuğ, İrfan: Borçlar Hukuku – Genel Hükümler, İzmir 1973.
Çağa, Tahir ve Kender, Rayegan: Deniz Ticareti Hukuku, c.III, Gemi ve Yük Alacaklısı Hakları, Zamanaşımı, Deniz Hukukunda Cebri İcra, İstanbul 2005.
Çetingil, Ergon: “Finansal Kiralama Konusu Gemiler Üzerinde Gemi Alacaklısı Hakkının Doğması ile İlgili Olarak Uygulamada Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar” (Deniz Hukuku Dergisi 1999, S. 4 (1–2), s. 7–24). (Anılış: Finansal Kiralama).
Çetingil, Ergon: “Deniz Hukuku Derneği Tarafından 25 Ekim 1997 Tarihinde Düzenlenen ‘Deniz Hukukunda Rehin Haklarına Dair Paneli’ Açış Konuşması” (Deniz Hukuku Dergisi 1997, S. 2 (4), s. 3–5).
Çetingil, Ergon: “Deniz Hukuku Derneği Tarafından 1 Haziran 1996 Tarihinde Düzenlenen ‘Deniz Hukukuna İlişkin Yargıtay Kararları Sempozyumunda Verilen Tebliğlerin Özetleri: I. Tebliğ: Deniz Hukukunda Kanuni Rehin Hakkına Dayanan Takiplerle İlgili Olarak Uygulamada Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar” (Deniz Hukuku Dergisi 1996, S. 1 (3–4), s. 47–49).
Doğrucu, Muhittin: Deniz Taşımacılığında Kanuni Rehin Hakkı, İstanbul 1997.
Edgü, Ekrem: Borçlar Hukuku – Umumi Hükümler, İstanbul 1978.
Eren, Fikret: Borçlar Hukuku – Genel Hükümler, İstanbul 2001
Ertaş, Şeref: Eşya Hukuku, Ankara 1989.
Günay, Barış: Türk ve Anglo Amerikan Hukukunda Gemi Alacaklısı Hakkı, Ankara 2009
Gürsoy, Kemal; Eren, Fikret ve Cansel, Erol: Türk Eşya Hukuku, Ankara 1984.
Kalpsüz, Turgut: Gemi Rehni, Ankara 2001. (Anılış: Gemi Rehni).
Kalpsüz, Turgut: Gemi Alacaklısı Hakkının Hukuki Mahiyeti, Prof. Dr. Yaşar Karayalçın’a 65. Yaş Armağanı, Ankara 1988, s. 301-317. (Anılış: Gemi Alacaklısı Hakkı).
Kender, Rayegan ve Çetingil, Ergon: Deniz Ticareti Hukuku (Takip Hukuku ve Deniz Sigortaları ile Birlikte) Temel Bilgiler, İstanbul 2010.
Kılıçoğlu, Ahmet: Türk Borçlar Hukukunda Kanuni Halefi yet, Ankara 1979.
Kostakoğlu, Cengiz: Gerekçeli ve Açıklamalı Türk Borçlar Kanunu, İstanbul 2011.
Köprülü, Bülent ve Kaneti, Selim: Sınırlı Ayni Haklar, İstanbul 1973.
Oğuzman, Kemal ve Seliçi, Özer: Eşya Hukuku, İstanbul 1975.
Reisoğlu, Safa: Borçlar Hukuku – Genel Hükümler, İstanbul 2011
Süzel, Cüneyt: Gemi Alacaklısı Hakkı ve Gemi İpoteği Hakkında 1993 Cenevre Sözleşmesi ve Yeni TTK, İstanbul 2012.
TBMM Dönem: 23, Yasama Yılı:2, S. Sayısı:96, s. 393, (1320. madde gerekçesi).
TBMM Dönem: 23, Yasama Yılı:2, S. Sayısı:96, s. 393, (1320 ilâ 1327 nci Maddelere İlişkin Genel Açıklamalar).
TBMM Dönem: 23, Yasama Yılı:2, S. Sayısı:96, s. 386, (1298 ilâ 1319 nci Maddelere İlişkin Genel Açıklamalar).
TBMM Dönem: 23, Yasama Yılı:2, S. Sayısı:96, s. 394, (1325. madde gerekçesi).
Tekil, Fahiman: Deniz Hukuku, İstanbul 2001.
Türkel, Doğuş Taylan.: Gemi Alacaklısı Hakkının Paraya Çevrilmesi, İzmir 2007.
Ülgener, Fehmi: „Gemi Üzerindeki Rehin Hakkı ‘Gemi Alacaklısı Hakkı’“ (Deniz Hukuku Dergisi 1997, S. 2 (4), s. 5-9).
Ülgener, Fehmi: Deniz Hukuku, İstanbul 2001.
Yavaş, Aksoy: “Türk Ticaret Kanununun Gemi Alacaklısı Hakkı Veren 1235. Maddesinin 1–6. Bentlerinin, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve AngloSakson Hukukla Mukayeseli Olarak Değerlendirilmesi” (Deniz Hukuku Dergisi 2005, S. 10 (1–4), s. 127–179).
11. HD., 04.07.2000, E. 2000/8572, K. 2000/11340.
11. HD., 21.11.2008, E. 2007/4046, K. 2008/13192.
11. HD., 23.01.2007, E. 2007/93, K. 2007/633.
11. HD., 04.12.2006, E. 2006/32632, K. 2006/31785.
11. HD., 29.03.2002, E. 2001/9311, K. 2002/2860.
19. HD., 02.07.1996, E. 1996/4837, K. 1996/6950.
11. HD., 12.07.2002, E. 2002/13000, K. 2002/15480.
11. HD., 02.07.1996, E. 1996/4837, K. 1996/6950.
11. HD., 15.06.2000, E. 2000/3372, K. 2000/4689.
11. HD., 23.02.2004, E. 2003/6823, K. 2004/1646.
11. HD., 04.06.1999, E. 1998/8202, K. 1999/4832.
11. HD., 28.06.2000, E. 2000/2870, K. 2000/6109.
11. HD., 21.04.1998, E. 1997/10467, K. 1998/2633.
11. HD., 12.06.2000, E. 2000/4375, K. 2000/5421.
11. HD., 22.10.1998, E. 1998/3182, K. 1998/6962.
11. HD., 15.02.1993, E. 1991/7121, K. 1993/943.
11. HD., 18.02.1991, E. 1989/9089, K. 1991/997.
11. HD., 15.04.1999, E. 1999/8000, K. 1999/2830.
11. HD., 25.03.2002, E. 2001/10170, K. 2002/2603.
11. HD., 15.06.2000, E. 2000/3372, K. 2000/4689.
11. HD., 25.05.2000, E. 2000/1031, K. 2000/4603.
11. HD., 26.04.1999, E. 1999/7103, K. 1999/7700.
11. HD., 17.02.1997, E. 1996/7789, K. 1997/675.
11. HD., 07.06.1971, E. 1971/12562, K. 1971/13460.
11. HD., 18.04.2002, E. 2002/281, K. 2002/3642.
11. HD., 07.05.2002, E. 2002/712, K. 2002/4489.
11. HD., 16.09.1999, E. 1999/1894, K. 1999/6816.
11. HD., 24.04.1998, E. 1997/10442, K. 1998/2671.
11. HD., 20.04.1998, E. 1997/10374, K. 1998/2719.
11. HD., 24.04.1997, E. 1997/10373, K. 1998/2670.
11. HD., 24.03.1997, E. 1996/9106, K. 1997/1953.
11. HD., 27.01.1997, E. 1996/9115, K. 1997/292.
11. HD., 03.06.2003, E. 2003/619, K. 2003/5897.
11. HD., 18.06.1999, 1999/4522, K. 1999/5478.
11. HD., 22.03.1999, 19998/7775, K. 1999/2512.
11. HD., 11.05.1998, E. 1998/1324, K. 1998/3285.
11. HD., 27.01.2004, E. 2003/6710, K. 2004/753.
11. HD., 29.03.2002, E. 2001/9311, K. 2002/2860.
11. HD., 14.02.2008, E. 2007/11928, K. 2008/1587.
11. HD., 11.12.2003, E. 2003/5632, K. 2003/11746.
11. HD. 09.10.1998, E. 1998/4642, K. 1998/6418.
11. HD., 28.11.2005, E. 2005/9584, K. 2005/37258.
11. HD., 28.11.2005, E. 2005/9585, K. 2005/37259.
11. HD., 23.02.2004, E. 2003/6823, K. 2004/1646.
11. HD., 19.03.2002, E. 2002/578, K. 2002/2518.
11. HD., 24.11.2000, E. 2000/9328, K. 2000/9264.
11. HD., 04.06.1999, E. 1998/8202, K. 1999/4832.
11. HD., 11.10.2005, E. 2004/10073, K. 2005/9577.
11. HD., 04.04.2005, E. 2004/6503, K. 2005/3219.
11. HD., 05.04.2004, E. 2003/9099, K. 2004/3548.
11. HD., 30.03.2004, E. 2003/8610, K. 2004/3323.
11. HD., 10.06.2003, E. 2003/313, K. 2003/6151.
11. HD., 02.03.2004, E. 2003/7560, K. 2004/1980.
11. HD., 22.12.2010, E. 2010/7285, K. 2010/13119.
11. HD., 21.11.2008, E. 2007/4046, K. 2008/13192.
11. HD., 23.11.2004, E. 2004/363, K. 2004/11379.