MAHKEME KARARLARI IŞIĞINDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUF İLE SAĞLAR ARASI HUKUKİ İŞLEMLERİN AYRIMINDA GELİŞTİRİLEN KRİTERLER

Hukuki işlemler, hukuki sonuçlarını doğurdukları ana göre ölüme bağlı tasarruflar ve sağlar arası hukuki işlemler olarak sınıflandırılmaktadır. Hukuki işlemin içeriğinde yer alan bir kazandırmanın sağlar arası bir kazandırma mı, yoksa ölüme bağlı bir tasarruf mu olduğu yönünde şüpheye düşülmesi olasıdır. Ölüme bağlı tasarruflar ile sağlar arası hukuki işlemler arasında bir çok farklılık bulunmakla birlikte, doktrin ve mahkeme kararları hukuki işlemin nitelendirilmesinde daha çok işlemin sonuçlarını doğurma anına yoğunlaşmaktadır. Oysa hukuki işlemin nitelendirilmesinde daha bir çok ayrım kriteri kullanılabilir. Ayrıca bazı hallerde somut olay adaleti ve favor testamenti ilkesi gereği, bu farklılıklardan soyutlanarak hakimin karar vermesi daha hakkaniyetli olabilir. Dolayısıyla öncelikle bu iki hukuki işlemin (sonuçlarını doğurdukları an bakımından farklılığı dışında) daha başka farklılıklarını saptamak, Alman ve İsviçre Federal Mahkemeleri ile Yargıtay’ın ilgili konudaki tutumlarını incelemek gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ayrım Kriterleri, Somut Olay Adaleti, Tarafların Menfaat Dengeleri, Favor Negotii, Favor Testamenti

CRITERIA DEVELOPED IN DISTINCTION OF LEGAL PROCEEDINGS BETWEEN SURVIVORS AND TESTAMENTARY DISPOSITION, IN THE LIGHT OF COURT DECISIONS

Legal proceedings are classified as legal proceedings between survivors and testamentary disposition depending on the moment of causing legal effects. It is like to have doubts as to whether an outcome of the legal proceeding is an outcome affecting survivors or it is a testamentary disposition. There are many differences between testamentary dispositions and legal proceedings between survivors, and the doctrine and court decisions mostly focus on the moment of the emergence of the outcomes of a legal proceeding. However, many other various criteria can be used to classify a legal proceeding. In addition, in certain cases, decision rendered by a judge may be relatively fair through isolation from these differences as a requirement of the substantial justice and favour testament principle. Therefore, as a priority, it is required to determine other differences of two legal proceedings (other than the difference of the moment at which outcomes arise) and review the approach of German and Swiss Federal Courts and Court of Cassation in connection with this matter.

Keywords:

Distinction Criteria, Substantial Justice, The Interest Balance of the Parts, Favor Negotii, Favor Testamenti,

PDF

___

ABT, Daniel/WEIBEL, Thomas: Erbrecht, Nachlassplanung, Nachlassabwicklung, Willensvollstreckung, Prozessführung, Helbing Lichtenhahn Verlag, Zürich, 2007.
ANTALYA, Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1, 1. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2012. [ANTALYA, (2012)]
ANTALYA, Gökhan: Miras Hukuku, 1. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009. [ANTALYA, (2009)]
ANTALYA, Gökhan: Mirastan Feragat Sözleşmesi, Alkım Yayınları, İstanbul, 1999. [ANTALYA, (1999)]
ARBEK, Ömer: Miras Hukukunda Ölüme Bağlı İşlemlerde İrade Serbestisi Sınırları ve Müeyyidesi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
ATLI, Banu: Ölüme Bağlı Tasarrufların Hükümsüzlüğü ve Hükümden Düşmesi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2017.
AYAN, Mehmet: Miras Hukuku, Gözden Geçirilmiş 9. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2016.
BARTHOLOMEYCZIK, Horst/SCHLÜTER, Wilfried: Erbrecht, 11. völlig neubearbeitete Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 1980.
BREITSCHMID, Peter/EITEL, Paul/FANKHAUSER, Roland/GEISER, Thomas/JUNGO, Alexandra Rumo: Erbrecht, 2. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich, 2012.
BROX, Hans/WALKER, Wolf Dietrich: Erbrecht, 23. vollständig neu bearbeitete Auflage, Carl Heymanns Verlag, Berlin, 2009.
BURANDT, Wolfgang/ROJAHN, Dieter: Beck’sche Kurz Kommentare: Erbrecht, Band 65, 3. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2019. (https://beck-online.beck.de, erişim: 06.10.2019)
DURAL, Mustafa: El Yazısı ile Vasiyetname (Alman, İsviçre ve Avusturya Hukukları ile Karşılaştırmalı Olarak), Cezaevi Matbaası, İstanbul, 1967. [DURAL, (1967)]
DURAL, Mustafa: “İsviçre/Türk Hukukunda Ortak (Müşterek) Vasiyetnameler”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 4, Y. 2011, s. 165-173. [DURAL, (2011)]
DURAL, Mustafa: Miras Sözleşmeleri (İsviçre, Alman ve Avusturya Hukuklarıyla Karşılaştırmalı Olarak), Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1980. [DURAL, (1980)]
DURAL, Mustafa/ÖZ, Turgut: Türk Özel Hukuku-Miras Hukuku, C. 4, Yenilenmiş 6. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2012.
ERDOĞAN, İhsan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 3. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2017.
EREN, Fikret: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013. [EREN, (2013)]
EREN, Fikret: Türk Medeni Hukukunda Ölüme Bağlı Tasarrufların İptali Davası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1966. [EREN, (1966)]
EREN, Fikret/AKTÜRK, İpek Yücer: Türk Miras Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
ERGÜNE, Mehmet Serkan: Vasiyetnamenin Yorumu, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
ESCHER, Arnold: Das Erbrecht, Erste Abteilung: Die Erben (Art. 457-536), 3. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich, 1959.
EULBERG, Michael Ott/EULBERG, Birgit/MALTE, B. Bartsch: Erbrecht und Banken, 3. Auflage, NWB Verlag, Bonn, 2018. (https://beck-online.beck.de, erişim: 06.10.2019)
GAUCH, Peter/SCHLUEP, Walter R./SCHMID, Jörg/EMMENEGGER, Susan: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Band I, 9. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich, 2008.
GAUTSCHI, Edwin: Die öffentliche Beurkundung der Verfügungen von Todes wegen nach dem schweizerischen ZGB, Gebr. Leemann Verlag, Zürich, 1932.
GENÇCAN, Ömer Uğur: Miras Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2008.
GÜNAY, Erhan: Miras Hukukunda Tenkis (İndirim) Davaları, Seçkin Yayınları, Ankara, 2015.
HATEMİ, Hüseyin: Miras Hukuku, Gözden Geçirilmiş 4. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2004. [HATEMİ, Miras Hukuku]
HATEMİ, Hüseyin: “Miras Sözleşmelerinde Gabin Söz Konusu Olabilir mi?”, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan, Seçkin Yayınları, Ankara, 2004, s. 189-193. [HATEMİ, Miras Sözleşmeleri]
HATİPOĞLU, Cihan Yüksel: Murisin Mirasçılar Aleyhine Yaptığı Sağlararası Muvazaalı Muamelelerin Hukuki Sonuçları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2004.
İNAN, Ali Naim/ERTAŞ, Şeref/ALBAŞ, Hakan: Miras Hukuku, Yeni Medeni Kanuna, Mevzuattaki Değişikliklere ve Uygulamalardaki Yeniliklere Göre Genişletilmiş ve Güncelleştirilmiş 7. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara, 2008.
İMRE, Zahit/ERMAN, Hasan: Miras Hukuku: Yasal Mirasçılık, Ölüme Bağlı Tasarruflar, Mirasın Geçmesi, Mirasın Taksimi, Gözden Geçirilmiş 6. Basım, DER Yayınları, İstanbul, 2006.
JUNGO, Alexandra Rumo: Tafeln und Fälle zum Erbrecht unter Berücksichtigung des internationalen Erbrechts, des Ehegüterrechts und des Partnerschaftsgesetzes, 3. vollständig überarbeitete Auflage, Schulthess Verlag, Zürich, 2010.
KAHRAMAN, Zafer: “Önceki Vasiyetnamenin Geri Alınması Beyanı İçeren İkinci Vasiyetnamenin Sonradan Üçüncü Bir Vasiyetname İle Geri Alınması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 4, s. 945-964.
KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip: Miras Hukuku, Hiç Değişiklik Yapılmamış 3. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987.
KOYUNCU, Ferhat: Sözlü Vasiyetname, Seçkin Yayınları, Ankara, 2014.
KÖPRÜLÜ, Bülent: Miras Hukuku Dersleri, Mirasçılar-Ölüme Bağlı Tasarruflar-Mirasın İntikali, Genişletilmiş ve Yenilenmiş, 2. Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1985.
KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Miras Hukuku, Genişletilmiş 5. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013.
MICHALSKI, Lutz: BGB-Erbrecht, 2. neubearbeitete und erweiterte Auflage, C. F. Müller Verlag, Heidelberg, 2001.
MOSER, Walter: Über die Abgrenzung der Rechtsgeschäfte von Todes Wegen von den Rechtsgeschäften unter Lebenden, Buchdruckerei Kradolfer, Biel, 1926.
NIEDER, Heinrich: “Rechtsgeschäfte unter Lebenden auf den Tod”, Zeitschrift für das Notariat in Baden-Württemberg, 1996/7, s. 129-153.
NIEDER, Heinrich/KÖSSINGER, Reinhard/KÖSSINGER, Winfried: Handbuch der Testamentsgestaltung, Grundlagen und Gestaltungsmittel für Verfügungen von Todes wegen und vorbreitende Erbfolgemassnahmen, 5. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2015. (https://beck-online.beck.de, erişim: 06.10.2019)
OĞUZMAN, M. Kemal: Miras Hukuku, Gözden Geçirilmiş 3. Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1984.
ÖZTAN, Bilge: Medeni Hukukun Temel Kavramları, 36. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012. [ÖZTAN, (2012)]
ÖZTAN, Bilge: Miras Hukuku (Tablolar ve Örneklerle), 3. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008. [ÖZTAN, (2008)]
ROTHENFLUH, Alex: Zur Abgrenzung der Verfügungen von Todes wegen von den Rechtsgeschäften unter Lebenden (Eine Darstellung von Doktrin und Rechtsprechung mit einem Beitrag zur Problemlösung anhand eines neuen Abgrenzungsmerkmals), Juris Druck und Verlag, Zürich, 1984.
RUHİ, Canan/RUHİ, Cemal: Vasiyetname ve Miras Sözleşmesi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2017.
SÄCKER, Franz Jürgen/RIXECKER, Roland/OETKER, Hartmut/LIMPERG, Bettina: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, 7. Auflage, Band 10, Verlag C. H. Beck, München, 2017. (https://beck-online.beck.de, erişim: 06.10.2019)
SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk Genel Bölüm Kişiler Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014. [SEROZAN, (2014)]
SEROZAN, Rona: “Ölüme Bağlı Tasarrufların Yorumuna Değişik Bir Yaklaşım”, Prof. Dr. Halid Kemal Elbir’e Armağan, Beta Yayınları, İstanbul, 1996, s. 425-437. [SEROZAN, (1996)]
SEROZAN, Rona: “Sağlararası İşlem Eliyle Ölüme Bağlı Kazandırma: Karma İşleme Karma Rejim”, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e 80. Yaş Günü Armağanı, C. 2, Beta Yayınları, İstanbul, 2001, s. 1015-1021. [SEROZAN, (2001)]
SEROZAN, Rona: Sağlararası İşlem Yoluyla Ölüme Bağlı Kazandırma, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1979. [SEROZAN, (1979)]
SEROZAN, Rona/ENGİN, Baki İlkay: Miras Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2012.
STAGL, Jakob Fortunat: Der Wortlaut als Grenze der Auslegung von Testamenten, Die Andeutungstheorie im Testamentsrecht Deutschlands, Österreichs und der Schweiz, 2. überarbeitete Auflage, Manzsche Verlags- und Universitätsbuchhandlung, Wien, 2005.
TEKDOĞAN, Aydın: Mirasta Denkleştirme ve Tenkis Davaları, Seçkin Yayınları, Ankara, 2018.
TURAN, Gamze: Ölüme Bağlı Tasarrufların Hükümsüzlüğü, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009.
TURANBOY, K. Nuri: Miras Bırakanın Denkleştirme ve Tenkise Bağlı Sağlararası Hukuki İşlemleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2010.
WITTMÜTZ, Annette: Möglichkeiten des Erblassers, eine Einzelzuwendung auf den Todesfall vorzunehmen, Verlag Dr. Kovac, Hamburg, 2006.
YILDIRIM, Abdülkerim: Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Güncellenmiş 8. Baskı, Monopol Yayınları, Ankara, 2018.
ZEVKLİLER, Aydın/ACABEY, M. Beşir/GÖKYAYLA, K. Emre: Medeni Hukuk, 6. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2000.
ZEVKLİLER, Aydın/HAVUTÇU, Ayşe/ERTAŞ, Şeref/GÜRPINAR, Damla: Medeni Hukuk Temel Bilgiler, 8. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara, 2013.