HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİNDE HATA (TCK m.30/3)

Hukuka uygunluk nedenlerinde hata, hukuka uygunluk nedenlerinin maddi koşullarında, hukuka uygunluk nedenlerinin varlığında ya da sınırında olabilmektedir. Hukuka uygunluk nedenlerinde hatanın bu ayrım gözetilmeksizin 5237 sayılı TCK’nın 30/3 maddesinde “ceza sorumluluğunu kaldıran ya da azaltan nedenler” başlığı altında düzenlendiğini ve aynı ceza sorumluluğunu gerektirecek şekilde hüküm altına alındığını görmekteyiz. Hatanın kaçınılmaz olması durumunda failin hatasından yararlanacağı belirtilmiş, kaçınılabilir olması durumuna ise bir hukuki sonuç bağlanmamıştır. Hukuka uygunluk nedenlerinin maddi koşullarında yanılgıya düşülmesi durumunda söz konusu olan hata, failin tasavvuruna ilişkindir. Bu nedenle tipiklikte unsur hatası ile benzerlik gösterir ve kastı ortadan kaldırır. Hukuka uygunluk nedenlerinin varlığında hata durumunda ise, fail eyleminin hukuk düzeninin izin verdiği konusunda yanılgıya düştüğünden, haksızlık yanılgısı gibi kusurluluğu etkileyen bir etkileyen bir hata söz konusudur. TCK m.27/1’de ise hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın kast olmaksızın aşılması halindeki ceza sorumluluğu düzenlenmektedir. Bu düzenleme hatanın maddi unsur ya da izin normunda olması dikkate alınarak kastı ya da kusurluluğu etkileyebilmektir.

Anahtar Kelimeler:

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Hata, Maddi Koşullarda Hata, Haksızlık Yanılgısı, Kusur Teorisi, Kaçınılmazlık

Error in The Causes of The Compliance with Laws (Turkish Penal Code Art. 30/3

Error in the causes of compliance with laws may be in the objective conditions of the causes or in the presence or in the limit of the causes of comliance with laws. We see that the error in the causes of compliance with the law is regulated under the title “which remove or reduce the criminal liabilities” in Article 30/3 of the Turkish Penal Code (Law No.5237) without distinction and requires the same criminal responsibility. If the error is inevitable, it is stated that the perpetrator will benefit from the error, and if it is avoidable, there is no legal result. In the objective conditions of the causes of the compliance with law, the error relates to the intention of the perpetrator. Therefore, it is similar to the error of the objective element in typeness and removes the intent. In the event of an error in the presence of causes of compliance with the law, the perpetrator was mistaken in the fact that the legal order of the offense allowed. Herewith, there is an error affecting the culpability, such as injustice error. In Article 27/1 of the Turkish Penal Code, criminal liability is regulated in case of exceeding the limit without intent for causes of compliance with the law. This regulation is to be able to affect intent or culpabilty, taking into account whether the error is in the objective element or the norm of permits.

PDF

___

AKBULUT, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6.Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
ARTUK, Mehmet Emin/ GÖKÇEN, Ahmet/ALŞAHİN, Emin, ÇAKIR, Kerim: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
BOCK, Dennis: Strafrecht Allgemeiner Teil, 1. Auflage, Springer Verlag, Berlin, 2018.
CENTEL, Nur /ZAFER, Hamide /ÇAKMUT, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 7. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2011.
CHRISTOPH, Stephan: Der Erlaubnistatbestandsirrtum in der Falllösung, Juristische Arbeitsblätter, Heft 1, 2016 (Beck online).
DEĞİRMENCİ, Olgun: “Ceza Hukukunda Yanılma Kavramı ve Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma”, TBB Dergisi, Sayı: 110, 2014, s.129-188.
DEMİRBAŞ, Timur: Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
DÖNMEZER, Sulhi /ERMAN, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, C.II, 14. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 1999.
DURSUN, Selman/BOZBAYINDIR, Ali Emrah: “Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Manevi Unsurları Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXIII, S. 1, 2015, s. 63-90.
ERMAN, Ragıp Barış: Yanılmanın Ceza Sorumluluğuna Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2006.
FISCHER, Thomas: Strafgesetzbuch, 56. Auflage, Verlag C.H.Beck, München, 2009.
FRUEND, Georg: Strafrecht Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Springer Verlag, Heidelberg, 2009.
GÖKTÜRK, Neslihan: “Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Yanılgının Hukuki Niteliği”, Ceza Hukuku Dergisi, 2014, S.26, s.6-30.
GÖKTÜRK, Neslihan: “Hukuka Uygunluk Nedenleri Objektif Nitelikte midir?”, Ceza Hukuku Dergisi, 2015, C.10, S.27, s.7-28.
GÖKTÜRK, Neslihan: Haksızlık Yanılgısının Ceza Sorumluluğuna Etkisi, 1. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2016.
GROPP Walter: Strafrecht Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Springer Verlag, Heidelberg, 2001.
GÜNGÖR, Devrim: Ceza Hukukunda Fiil Üzerinde Hata, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
HAKERİ, Hakan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 22.Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
HEINRICH, Bernd: Ceza Hukuku, Genel Kısım II, 1.Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
HEINTSCHEL-HEINEGG, Bernd: Beck’sche Online-Kommentare, 46. Edition, Verlag C.H.BECK, München, 2020.
HÖFLICH, Peter / WELLER, Frank: Strafrecht-Schnell Erfasst, 2. Auflage Springer Verlag, Heidelberg, 2005.
JOEKS, Wolfgang: Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch, 3. Auflage Verlag C.H. Beck, München, 2017.
JÜNEMANN, Alexander: “Alman Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Sistemi”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 9, S.26, 2014, s. 279-281. (Çeviren İlker Tepe)
KEÇELİOĞLU, Elvan: “Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Sebeplerle Hukuka Uygunluk Sebepleri Arasındaki Ayrımın TCK’nın Uygulanması Bakımından Pratik Sonuçları”, TBB Dergisi, Sayı.87, 2010, s.299-321.
KEÇELİOĞLU, Elvan: “Ceza Hukukunda Haksızlık, Hareketin ve Neticenin Haksızlığı”, Ceza Hukuku Dergisi, S.2, 2013, s. 21-33.
KINDHAUSER,Urs/NEUMAN,Ulfrid/PAEFFGEN, Hans Ullrich: Strafgesetzbuch-Nomos Kommentar, 5. Auflage, 2017.
KOCA, Mahmut /ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
KOCA, Mahmut: “Türk Ceza Hukukunda Hata”, 3. Yılında Yeni Ceza Adalet Sistemi, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2009.
KÖHLER, Michael: Strafrecht Allgeminer Teil, 1. Auflage, Springer Verlag, Heidelberg, 1997.
KÜHL, Kristian: Strafgesetzbuch Kommentar, 29. Auflage, Verlag C.H.Beck, München, 2018.
OZANSÜ, Mehmet Cemil: “Yeni Türk Ceza Kanunu Çerçevesinde Hata Kavramı”, Suç Politikası, Karşılaştırmalı Ceza Hukuku Serisi (5), 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2006.
ÖZBEK, Veli Özer /DOĞAN, Koray /BACAKSIZ, Pınar: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 10. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2006.
ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler, 15. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
ÖZTÜRK, Bahri / ERDEM, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 19. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
PUPPE, Ingeborg: Strafrecht Allgemeiner Teil, 1. Auflage, Nomos Verlag, Baden-Baden, 2002.
SARIGÜL, Ali Tanju: “Ceza Hukukunda Hata Kavramı ve Suçun Maddi Unsurlarında Hatanın Ceza Sorumluluğuna Etkisi”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, s.663-693.
SCHÖNKE, Aldof/SCHRÖDER, Horst: Strafgesetzbuch Kommentar, 30. Aufl, Verlag C.H.Beck, München, 2019.
SOYER GÜLEÇ, Sesim: “Türk Ceza Kanununda Haksızlık Yanılgısı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, 2008, s.59-91.
SÖZÜER, Adem: Suça Teşebbüs, 1. Baskı, Kazancı Yayınları, İstanbul, 1994.
ŞENOL, Cem: “5237 sayılı TCK’ya Göre Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Maddi Koşullarında Hata”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt 14, Sayı 149, 2019, s.60-69.
TOPRAK, Ufuk: “Alman Ceza Hukukunda Düzenlenen Kasıt ve Yanılma Türlerine Dair Kısa Bir İnceleme”, Terazi Hukuk Dergisi, Sayı: 64, 2012, s.29-45.
YENİSEY, Feridun/PLAGEMANN, Gottfried: Strafgesetzbuch (StGB) Alman Ceza Kanunu, 2. Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2015.