CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA TANIK BEYANININ İTİBARİ DEĞERİNE İLİŞKİN BAZI ÖZEL DURUMLAR

Ceza muhakemesi hukukunda, yargılama konusu olayı temsil eden her şey delil olabilir. Bu yönüyle ceza muhakemesinde delil serbestisi kuralı geçerlidir. Kovuşturma evresinde hakim, hukuka uygun elde edilmiş ve hakkında bir değerlendirme yasağı öngörülmemiş olan tüm delilleri serbestçe takdir eder (CMK m.217/1). Benzer şekilde, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı da re’sen araştırma prensibi gereğince elde ettiği delilleri, iddianame düzenlemeye yeter bir şüphe derecesi oluşturup oluşturmadıkları yönünden takdir yetkisine sahiptir. Ceza muhakemesi hukukunda, delillerin itibari değerine ilişkin yasal bir derecelendirme yoktur. Bununla birlikte, elde edilen delillerin soruşturmadan sonuç çıkarılması noktasında, yeterli şüpheye dayanak oluşturacak düzeyde bir etkiye sahip olup olmadıkları, kovuşturma bakımından ise ispatta hangi derecede fonksiyon icra ettikleri, çeşitli sebeplerle ve değerlendirme yetkisini haiz makamın takdirine bağlı olarak farklılık arz eder. Çalışmada, ceza muhakemesinde sıkça kullanılan bir delil olarak tanık beyanının, bu kapsamda sahip olduğu itibari değer; tanığın suç olayını doğrudan müşahede edip etmediği, yaşı, daha önce herhangi bir suçtan dolayı hakkında verilen ceza mahkumiyetine bağlı olarak oluşturulan bir adli sicil kaydının bulunup bulunmadığı, yürüttüğü görev nazarı itibara alınarak değerlendirilecek, ilgili kısımlarda, Kıta Avrupası ve Common Law hukuk sistemlerine ilişkin açıklamalara yer verilerek karşılaştırmalı hukuktaki uygulamalar çerçevesinde, beyanının itibar edilebilirliğine etki eden nedenler incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Karakter delili, tanık beyanı, tanık beyanının itibari değeri, ispat, delil serbestisi ilkesi

SPECIAL CIRCUMSTANCES REGARDING TO CREDIBILITY OF THE WITNESS STATEMENT IN CRIMINAL PROCEDURE LAW

In criminal procedure law, anything that represents the crime can be evidence. In this respect, the rule of free evaluation of evidence applies in criminal procedure. In trial, the judge freely evaluates all the evidence which lawfully obtained and for which an evaluation prohobition is not foreseen (CMK Art.217/1). Similarly, during the investigation, the public prosecutor also has discretionary power in terms of whether the evidence he/she obtained in accordance with inquisitorial principe constitutes a degree of sufficient suspision to make a criminal charge against defendant. In criminal procedure law, there is no legal rating of the credibility of any type of evidence. However, depending on the evaluation of the prosecutor or judge, it differs for various reasons and whether the evidence has an evidentiary value in investigation and to what extent it will affect the proof in trial. In this study, the credibility of the witness statement as a frequently used evidence in criminal procedure will be evaluated by taking into account whether the witness has directly observed the crime, his age, whether he has a criminal record based on the previous criminal conviction for any crime. In this context, the reasons affecting the credibility of the witness statement within the framework of current practices in comparative law will be examined by including explanations regarding the Continental and Common Law legal systems.

Keywords:

Character evidence, witness testimony, credibility of witness testimony, proof, free consideration of evidence,

PDF

___

Aydın D, Ceza Muhakemesinde Deliller, Yetkin, 2014.
Bender R/Nack A/Treuer W. D, Tatsachenfeststellung vor Gericht, 4. Auflage, C.H. Beck, 2014.
Brackmann N/Habermeyer E, “Interkultureller Vergleich kindlicher Zeugen/Opferbefragungen: ‘Was wir von anderen Ländern lernen können’”, Forensische Psychiatrie, Psychologie, Kriminologie, 2019, Volume 13 (s.143-150).
Brause H. P, “Zum Zeugenbeweis in der Rechtsprechung des BGH”, NStZ, 2007 (s.505-512).
Birtek F, “Cumhuriyet Savcısının Delilleri ve Fiili Takdir Yetkisi”, in: Prof. Dr. Nur CENTEL’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Sayı, Y.2013, C.19 (2), (s.953-990).
Birtek F, AİHM, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay Kararları Işığında Ceza Muhakemesinde Delil ve İspat, 2. Baskı, Adalet, 2017.
Burkhard W, “Zum Verhältnis von Polizeibeamten zu Strafverteidigern”, Kriminalistik, 1991.
Canpolat C, “Ceza Muhakemesi Hukukunun Amacı: Objektif gerçeğin keşfi mi? Yargısal (kazai) bir gerçekliğini inşası mı?”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020, C.15 (2), (s.451-499).
Centel N/Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Bası, Beta, 2017.
Cihanoğlu M, “Çocuk Tanıklığı ve Çocuk Belleğinin Güvenilirliği”, Türk Psikoloji Bülteni, 2007, Y. 13, S. 40, (s.67-71).
Deckers R, “Glaubwürdigkeit kindlicher Zeugen, Vernehmungsfehler und Begutachtung”, NJW, 1999, (s.1365-1371).
Demirbaş T, Sanığın Hazırlık Soruşturmasında İfadesinin Alınması, 1996.
Detter K, “Der Zeuge vom Hörensagen - eine Bestandsaufnahme”, NStZ, 2005, (s.1-9).
Deutscher A, “Die Erörterung der Vorstrafen von Zeugen”, NStZ, 2012, (s.359-362).
Feyzioğlu M, Ceza Muhakemesi Hukukunda Tanıklık, US-A Yayıncılık, 1996.
Gedik D, “Ceza Muhakemesinde Hakimin Delilleri Değerlendirme Serbestliği (CMK m.217)”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, 2019, C.21, Özel Sayı, (s.913-964).
Gökcen A/Balcı M/Alşahin Mehmet Emin/Çakır K, Ceza Muhakemesi Hukuku, 3. Baskı, Adalet, 2018.
Göktürk N, “Yalan Tanıklık Suçu (TCK m.272)”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, C. XX, S.1, (s.347-409).
Hafızoğulları Z, “Hukuka Aykırı Surette Elde Edilen Deliller Meselesi”, Yeni Türkiye, 1996, Yargı Reformu Özel Sayısı, Y.2, S.10, (s.1815-1924).
Heger M, Strafprozessrecht, W. Kohlhammer, 2013.
Helfer C/Siebel W, Das Berufsbild des Polizeivollzugsbeamten (Gutachten im Auftrag der Ständigen Konferenz der Innenminister der Länder), Band 1, Saarbrücken 1975.
Jansen G, Zeuge und Aussagepsychologie, 2. Auflage, C.F. Müller, 2012.
Johansson S/Stefansen K/Bakketeig E/Kaldal A, “Implementing the Nordic Barnahus Model: Characteristics and Local Adaptions”, in: Collaborating Against Child Abuse Exploring the Nordic Barnahus Model-, Palgrave MacMillan, 2017, (s.1-31).
Kargl W, “Wahrheit, Überzeugung und Wissen im Strafverfahren, - Über die Voraussetzungen der Erkenntnis im Schatten des Zweifels-“, Archiv für Rechts- und Sozialphilosophie, 2019, Volume 105 (2), (s. 171-204).
Koca M, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Deliller”, Ceza Hukuku Dergisi, 2006, Y.1, S.2, (s.207-225).
Kühne H. H, Strafprozessrecht, 9. völlig neue bearbeitete und erweiterte Auflage, 2015.
Maier S, “Aussage gegen Aussage und freie Beweiswürdigung”, NStZ, 2005, (s.246-251).
Mazzoni G, “Memory Suggestibility and Metacognition in Child Eyewitness Testimony: The Roles of Source Monitoring and Self-Efficacy”, European Journal of Psychology of Education, 1998, Vol. XIIL, No. 1, (s.43-60).
McElhaney J. W, “Character Evidence and Impeachment: An Introduction”, Litigation, 1977, Vol. 4, No. 1, (s. 45-48; 59-60).
McElhaney J W, “Understanding Character Evidence: Four ideas that tie it all together”, ABA Journal, 1993,Vol. 79, No. 3, (s.76-77).
Miebach K, “Die freie Beweiswürdigung der Zeugenaussage in der neueren Rechtsprechung des BGH”, NStZ-RR, 2016, (s.329-334).
Münsterberg H, On The Witness Stand -Essay on The Psychology and Crime, New York, 1908 (https://archive.org).
Myklebust T, “The Nordic Model of Handling Children’s Testimonies”, in: Collaborating Against Child Abuse -Exploring the Nordic Barnahus Model-, Palgrave MacMillan, 2017, (s.97-119).
Orhan G/Ulukol B/Canbaz H, “Çocuk İzlem Merkezi Modeli ve Bu Modelde Gözlenen Sorunlar”, Kriz Dergisi, 2019, S.27(3), (s.178-186).
Öztürk B/Tezcan D/Erdem M. R/Sırma-Gezer Ö/Saygılar-Kırıt Y. F/Alan-Akcan E/Özaydın Ö/Erden-Tütüncü E/Altınok-Villemin D/Tok M. C, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Seçkin, 2018.
Pradel J, Çağdaş Sistemlerde Karşılaştırmalı Ceza Usulü, ISISC Kolokyumlarının Sentez Raporu (Türkçe’ye çeviren: Sulhi Dönmezer), İstanbul, 2000.
Prechtel G, “Die Bedeutung der Glaubwürdigkeit und des persönlichen Eindrucks für die Beweiswürdigung”, ZJS, 4/2017, (s.381-395).
Roxin C/Schünemann B, Strafrerfahrensrecht, 27. Auflage, C.H. Beck, 2012.
Sanchirico C. W, “Evidence and Object of Trial”, Columbia Law Review, 2001, Vol. 101, No. 6, (s.1227-1311).
Sander G, “§ 261 StPO”, in: Löwe-Rosenberg, Die Strafprozeßordnung und das Gerichtsverfassungsgesetz Großkommentar, Band 6, 26., neu bearbeitete Auflage, Walter de Gruyter, 2006.
Sarsıkoğlu Ş, “Ceza Muhakemesinde Delil ve İspat Hukuku Açısından Elektronik Delil (E-Delil) Kavramı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2015, Y.6, S.22, (s.507-533).
Sokullu-Akıncı F, Polis -Toplumsal Bir Kurum Olarak Gelişmesi, Polis Alt-Kültürü ve İnsan Hakları-, Gümüş Basımevi, 1990.
Sporer S. L/Sauerland M/Kocab K, “Kapitel 9: Personenidentifizierung”, in: Bliesener/Lösel/Köhnken, Lehrbuch Rechtspsychologie, Verlag Hans Huber, 2014, (s.156-182).
Steller M, “Gegenstandsbereiche und Methodik der psychologischen Begutachtung”, in: Handbuch der Forensischen Psychiatrie Band 2, Psychopathologische Grundlagen und Praxis der Forensischen Psychiatrie im Strafrecht (Hrsg. von KRÖBER Hans Ludwig- LEYGRAF Norbert-DÖLLING Dieter-SASS Henning), Springer, 2010, (s.85-212).
Şahin C/Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku, C.II, Seçkin, 2020.
Theune L, Polizeibeamte als Berufszeugen in Strafverfahren, Nomos, 2019.
Ünver Y, “Ceza Muhakemesinde İspat, CMK ve Uygulamamız”, Ceza Hukuku Dergisi, 2006, Y.1, S.2, (s.103-205).
Ünver Y/Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku, Cilt 1, 15. Baskı, Adalet, 2019.
Ünver Y/Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku, Cilt 3, 15. Baskı, Adalet, 2019.
Volbert R, “Kapitel 22: Besonderheiten bei der aussagepsychologischen Begutachtung von Kindern (Textbox 22.1)”, in: Bliesener/Lösel/Köhnken, Lehrbuch Rechtspsychologie, Verlag Hans Huber, 2014, (s.408-421).
Volk K/Engländer A, Grundkurs StPO, 8. neu bearbeitete Aufl., 2013.
Wolf T, “Scheinerinnerungen und „false memory“ – aktuelle rechtliche Fragen an die Aussagepsychologie”, Forensische Psychiatrie, Psychologie, Kriminologie, 2019, Volume 13, (s.136-141).
Yenisey F/Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku, 6. Baskı, Seçkin, 2018.