ANONİM ORTAKLIKTA AZINLIĞIN ÖZEL DENETÇİ ATANMASI İSTEMİNE İLİŞKİN ÇEŞİTLİ SORUNLAR ÜZERİNE BİR İNCELEME

Özel denetim, esas itibariyle pay sahiplerinin bilgi alma ve inceleme hakkını güvence altına alan bir müessesedir. Bilgi alma ve inceleme hakkını kullanarak tatmin olmamış her pay sahibine, belirli olayların açıklığa kavuşturulması için TTK m. 438 gereğince genel kuruldan özel denetim talebinde bulunma imkânı getirilmiştir. Özel denetim mekanizmasına ilişkin olarak kademeli bir yapı inşa edilmiştir. Genel kurulun bu talebi ret ya da kabul etmesine göre, TTK m. 438 ve 439 hükümlerinde iki farklı özel denetim davası öngörülmüştür. Genel kurulun reddi üzerine yalnızca azınlık özel denetçi atanması isteminde bulunabilir (TTK m. 439). Azınlık tarafından özel denetim talebinde bulunulması hâlinde mahkeme, özel denetime ilişkin koşulların varlığının mevcut olup olmadığını saptamalıdır. TTK m. 439 gereğince azınlık tarafından açılabilen özel denetim davasında hâkim -TTK m. 438’in aksine- daha etkin bir rol üstlenir. Azınlığın özel denetçi atanması istemine ilişkin, uygulamada karşılaşılan ve doktrinde tartışılan bazı sorunların açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Özel denetim, özel denetçi, azınlık hakkı, anonim ortaklık, bilgi alma ve inceleme hakkı.

AN EXAMINATION ON VARIOUS PROBLEMS REGARDING THE MİNORİTY'S REQUEST TO APPOINTMENT OF A PRİVATE AUDİTOR IN JOINT STOCK COMPANY

Private audit is essentially an institution that guarantee the shareholders' right to request information and examination. Every shareholder who is not satisfied by exercising his right to request information and examination has been given the opportunity to request a private audit pursuant to article 438 of Turkish Commercial Code (TCC) No. 6102 from the general assembly to clarify certain events. A gradual structure has been built regarding the private audit mechanism. Depending on the rejection or acceptance of this request by the general assembly, two different private audit cases are foreseen in the provisions of Art. 438 and 439 TCC. Upon the rejection of the general assembly, only the minority may request the appointment of a private auditor (Art. 439 TCC). In the case of a request for private audit by the minority, the court must determine whether the conditions regarding the private audit. The judge in the private audit that can be opened by the minority pursuant to Art. 439 TCC -unlike Art. 438 TCC- it takes on a more active role. It is necessary to clarify some of the problems encountered in practice and discussed in the doctrine regarding the request of the minority to appoint a private auditor.

Keywords:

Private audit, private auditor, minority rights, joint stock companies, the right to request information and examination.,

PDF

___

Aday N, “Anonim Şirkette Özel Denetçi”, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e Armağan, Mitos Yayınları 1995, s. 21-47. Akbay D, “Anonim Ortaklıklarda Özel Denetimin Konusu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(2), 2019, , Erişim Tarihi 5 Aralık 2022, s. 629-660.
Akyol Ş, “Venire Contra Factum Proprium”, Prof. Dr. F. Eren’e Armağan, Yetkin Kitabevi 2006, s. 77-96.
Altaş S, Şirket Denetimi (Bağımsız Denetçi, Denetçi ve Özel Denetçi), Seçkin Yayıncılık 2015.
Altay S A, “Anonim Ortaklıklarda Özel Denetimin Koşullarına İlişkin Düşüncelerˮ, Prof. Dr. Oğuz İmregün’e Saygı Sempozyumu, GSÜHFD, (2) 2013, , Erişim Tarihi 5 Aralık 2022, s. 55-76.
Ansay T, Anonim Şirketler Hukuku, 6. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları 1982.
Aydın A, “Anonim Ortaklıkta Çoğunluk Pay Sahiplerinin Azınlığa Karşı Korunması”, Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na 65. Yıl Armağanı, 2. Bası Beta 2001, 29-51.
Aydın S, “Anonim Şirketlerde Özel Denetim İsteme Hakkı”, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(9) 2014, s. 67-89 (Aydın, S).
Ayhan R / Çağlar H / Özdamar M, Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 3. Baskı, Yetkin Yayınları, 2021.
Birsel M T, “Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları”, İmran Ökten’e Armağan, Sevinç Matbaası 1970, s. 623-659.
Can M E, “Azlığın Genel Kurulun Toplantıya Çağırılması ve Gündemin Belirlenmesi Konusundaki Yetkileri”, Ulusoy, Erol (ed.), Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları, Bilge Yayınevi 2014 s. 75-96.
Çağlar H, “Anonim Şirketlerde Özel Denetim İsteminin İlk Derece Mahkemesi Tarafından Reddi Kararı Kesin Midir?”, AHBV Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25(1), 2021, , Erişim Tarihi 5 Aralık 2022, s. 3-17.
Çamoğlu E, “Anonim Ortaklık Genel Kurlunu Toplantıya Kimler Çağırır?”, Yargı Dünyası, 204(1), s. 11-18.
Çevik, O N, Anonim Şirketler, 3. Bası, Seçkin Kitapevi 1988.
Demirkapı E, “Anonim Şirketin Denetimine İlişkin Esaslar Işığında Azınlığın (Azlığın) Denetçinin Değiştirilmesini Dava Hakkı”, Ulusoy, Erol (ed.), Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları, Bilge Yayınevi 2014, s. 97-138.
Domaniç H, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C: II, Anonim Şirketler Hukuku ve Uygulaması, Temel Yayınları 1988. Dural H A, “Anonim Şirkette Olumsuz Azınlık Hakları Düzenlemesi”, Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na 65. Yaş Günü Armağanı, Beta Yayınları 1999, s. 179-192.
Falcıoğlu M. Ö, “Azlığın Yönetim Kurulunda Temsili”, Ulusoy, Erol (ed.), Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları, Bilge Yayınevi 2014, s. 139-175.
Forstmoser P / Meier-Hayoz, A /Nobel, P, Schweizerisches Aktienrecht, Stämpfli Verlag 1996.
Göktürk K, Şirketler Topluluğunda Sorumluluk Esasları (Anonim Şirketlerden Oluşan Topluluklar Bakımından), Adalet Yayınevi 2015.
Günay G E, Anonim Ortaklıklar Hukuku'nda Özel Denetim, On İki Levha Yayınları 2018.
Güven Ş, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Anonim Şirketler Hukukunda Özel Denetim, Çankaya University Journal of Law, 7(2), Kasım 2011, , Erişim Tarihi 5 Aralık 2022, s.133–175.
Helvacı M, “Anonim Ortaklıkta Ticaret Kanunundan Kaynaklanan Azınlık Haklarının Hukuki Niteliği ve Tanımı”, Prof. Dr. Oğuz İmregün’e Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınevi 1998.
İmregün O, Anonim Ortaklıklar, 4. Bası, Yasa Yayınları 1974 (Anonim Ortaklıklar).
İmregün O, Anonim Şirketlerde Pay Sahipleri Arasında Umumi Heyet Kararlarından Doğan Menfaat İhtilafları ve Bunları Telif Çareleri, İsmail Akgün Matbaası 1962. (Menfaat İhtilafları).
İmregün O, Kara Ticareti Hukuku Dersleri, 8. Baskı, Evrim Dağıtım 1987. (Kara Ticareti).
Karasu R, “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı”, Batider, 23(2), 2005, s. 73-114.
Kaşak E, Anonim Şirketlerde Genel Kurul ile Yönetim Kurulu Arasındaki Yetki Dağılımına İlişkin Temel Esaslar, On İki Levha Yayıncılık 2019.
Kaya A, Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı, Banka ve Tic. Huk. Araş. Enst Yayınları 2001 (Kaya, Bilgi Alma).
Kaya A, “Özel Denetim İsteme Hakkının Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı ile İlişkisi”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 31(1), s. 61-83 (Kaya, Özel Denetim).
Kırca İ /Şehirali Çelik F /Manavgat Ç, Anonim Şirketler Hukuku C.1, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınevi 2013.
Kunz P V, Zur Subsidiarität der Sonderprüfung, SJZ 1996.
Martinez L, Information der Aktionäre nach Schweizerischem Aktien- und Kapitalmarktrecht, Schulthes Verlag 2006.
Moroğlu E, Anonim Ortaklıkta Azınlık Pay Sahiplerinin Korunması ve Haklı Nedenle Feshi, Makaleler I, On İki Levha Yayınları 2006, s. 89-102. (Moroğlu, Haklı Nedenle Fesih).
Moroğlu E, Anonim Ortaklıkta Çoğunluk Pay Sahiplerinin Azınlık ve İmtiyazlı Pay Sahiplerine Karşı Korunması, Makaleler I, On İki Levha Yayınları 2006, s. 215-224. (Moroğlu, Pay Sahiplerinin Korunması).
Moroğlu E, Anonim Ortaklıkta Özel Denetçi, Makaleler I, İstanbul 2006, s. 65-88. (Moroğlu, Özel Denetçi).
Moroğlu E, Türk Ticaret Kanunu ile Yürürlük ve Uygulama Kanunu Tasarısı, Değerlendirme ve Öneriler, On İki Levha Yayıncılık 2009. (Moroğlu, TTK Değerlendirme ve Öneriler).
Narbay Ş, “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Ortaklıkta Özel Denetim Yapılması Şartları ve Özel Denetçinin Atanması Usulü”, Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’e Armağan, Birinci Cilt, Vedat Kitapçılık 2007, s. 287-327 (Narbay, Özel Denetim Şartları).
Narbay Ş, Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim Ortaklıkta Özel Denetim, On İki Levha Yayıncılık 2010 (Narbay, Özel Denetim).
Özdamar M, “Anonim Şirketlerde Özel Denetim”, Ulusoy, Erol (ed.), Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları, Bilge Yayınevi 2014, s. 45-74.
Özkan Ö, “Türk ve İsviçre Anonim Ortaklıklar Hukukunda Özel Denetçi Atanması”, Batider, 20(2), 1999.
Öztek S, Şirketler Gruplarında Yavru Şirketlerdeki Azınlık Pay Sahiplerinin Türk Ticaret Kanunu m. 36 / İsviçre Borçlar Kanunu m. 697 Çerçevesinde Bilgi Alma Hakkı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü,1986, Paslı A, “Anonim Ortaklıkta Özel Denetçi Tayini”, Ünal Tekinalp’e Armağan, C. I, Beta Basım Yayın 2003, s.611-647.
Poroy R /Tekinalp Ü /Çamoğlu E, Ortaklıklar Hukuku I, 14. Bası, Vedat Kitapçılık 2019.
Pulaşlı H, Yeni Şirketler Hukuku Genel Esaslar, Adalet Yayınevi 2012 (Pulaşlı, Şirketler).
Pulaşlı H, “Anonim Şirketlerde Pay Sahiplerinin Özel Denetim İsteminin Mukayeseli Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Hamdi Yasaman’a Armağan, On İki Levha Yayıncılık 2017, s. 589-612 (Pulaşlı, Mukayeseli Hukuk).
Pulaşlı H, Şirketler Hukuku Şerhi, C. II, 3. Bası Adalet Yayınevi 2018 (Pulaşlı, Şerh).
Sert Canbolat S, “Anonim Ortaklıklarda Azınlık Haklarının İncelenmesi”, TBB Dergisi, 74, 2008, , Erişim Tarihi 05 Aralık 2022, s. 158-190.
Şener O H, Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, Ders Kitabı, 4. Bası, Seçkin Yayıncılık 2019.
Tekil F, Şirketler Hukuku, Alkım Yayınevi 1989.
Tekinalp Ü, “Özel Denetim Talebinin Genel Kurul Tarafından Kanuna Uygun Olarak Reddedilmesi Hâlinde Anonim Ortaklığın Kendini Koruması Sorunu”, Prof. Dr. Sabih Arkan’a Armağan, On İki Levha Yayıncılık 2019, s. 1275-1284 (Tekinalp, Özel Denetim).
Tekinalp Ü, “Otuz Yıllık Uygulamanın Işığında Azınlık Hakları Sisteminin ve Uygulamasının Değerlendirilmesi”, Türk Ticaret Kanunu’nun 30 Yıl Semineri, İstanbul 1988 (Tekinalp, Azınlık Hakkı).
Ulaş Kısa S, “Anonim Ortaklıkta Yaşanan Çıkar Çatışmasının Azınlıkta Kalanlara Zarar Vermemesi İçin Öngörülen Hukuki Araçlar”, Ünal Tekinalp’e Armağan, C. I, Beta Yayınları 2003.
Ulusoy E, “Anonim Şirketlerde Azınlık Pay Sahiplerinin Şirketten Çıkarılması”, Ulusoy, Erol (ed.), Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları, Bilge Yayınevi 2014, s. 1-44.
Weber R H, Basler Kommentar, OR 2, Art.530-1186, 2. Auflage, Basel 2002.
Yurtbaşı F, Anonim Ortaklıklarda Özel Denetim, On iki Levha Yayıncılık 2019.