MÖ 2. BİN’DE BİR KARADENİZ ÜLKESİ: PALA-TUMMANA

MÖ 2. binyıl Anadolu coğrafyasında varlığı bilinen halklardan birisi de Pala halkıdır. Kuzeybatı Anadolu’da yaşadıkları düşünülen Palalar, Pala-Tummana adındaki bir ülkeye sahiplerdir. Orta Anadolu’daki Hitit Devleti ile sınır komşusu olan bu ülke siyasi anlamda da ön plana çıkmıştır. Aynı zamanda Hitit vesikaları aracılığıyla varlığı bilinen Palalar, kendilerine has dilleri ile dikkat çekmektedirler. Bunun yanı sıra Pala-Tummana Ülkesi ile Hitit Devleti arasındaki siyasi ilişkiler de tarihi belgelere yansımıştır. Hitit Devleti’nin Anadolu’daki diğer krallıklarla pek çok siyasi ve bölgesel sorunları olmasına rağmen Pala-Tummana Ülkesi ile ılımlı ve sakin bir siyasi politika izlediği dikkat çekmektedir. Özellikle Kaşka tehdidine karşı kullanılan Pala-Tummana Ülkesi zamanla Hitit Devleti’nin hâkimiyeti altına girmiştir. Hitit hâkimiyeti altına giren Pala-Tummana Ülkesi, kalelerle ve askeri kuvvetlerle desteklenerek bir Hitit eyaleti haline gelmiştir. Özellikle Kral I. Şuppiluliuma ve Kral II. Murşili dönemlerinde ülke üzerinde askeri ve imar faaliyetlerinin yapılması, eyalet haline gelmesine katkı sağlamıştır. Aynı zamanda askeri faaliyetlerin de ön plana çıkması, Pala-Tummana Ülkesi’nin bir garnizona veya bir cepheye dönüşmesine neden olmuştur. Kral III. Hattuşili’nin, Yukarı Ülke’nin yönetimine geçmesi, bu ülkeyi de etkilemiştir. Zaten bu dönem ile birlikte Pala-Tummana Ülkesi’ne dair bilgi akışa kesilmiştir. Fakat siyasal ve askeri önemi olan bu ülkenin, Hitit Devleti’nin yıkılışına kadar sadakatini bozmadığı ve bir eyalet olarak varlığını devam ettirdiği anlaşılmaktadır. Hitit hâkimiyeti dönemi sonrasında da bölge pek çok farklı siyasal gruplar tarafından ele geçirilmiş ve bu süreçlerde de siyasi anlamda ön plana çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hititler, Palalar, Kastamonu, Batı Karadeniz, Paphlagonia.

A BLACK SEA COUNTRY IN THE 2nd MİLLENNİUM BC: PALA-TUMMANA

One of the community who were existed in Anatolian geography in the 2nd millennium BC are the Pala community. Palas are thought to live in Northwest Anatolia, and their country was called as Pala-Tummana. This country, which shared land borders with Hittite State in Central Anatolia, has also come to the fore politically. The existence of Palas has been well documented through Hittite archives, and they are known to have their typical language. In addition, the political relations between the Pala-Tummana Country and the Hittite State are also reflected and explained well in historical documents. Although the Hittite State had many political or regional problems with other kingdoms in Anatolia, they followed a moderate and calm political policy with the Pala-Tummana Country. Pala-Tummana Country was used especially against the threats of Kashka and later, they came under the rule of the Hittite State over time.

Keywords:

Hittites, Palas, Kastamonu, Western Black Sea, Paphlagonia,

PDF

___

AKURGAL, Ekrem (2014), Anadolu Kültür Tarihi, Phoenix Yayınları, Ankara.
AKURGAL, Ekrem (2015), Hatti ve Hitit Uygarlıkları, Phoenix Yayınları, Ankara.
BRYCE, Trevor (2020), Hititler Anadolu Savaşçıları, (Çev. Ülke Evrim Uysal), Kronik Kitap Yayınları, İstanbul.
DEMİREL, Serkan (2012), “Hitit Devleti’nin Kuzey Komşusu Pala Halkı ve Bu Halkın Hititlerle Olan İlişkisi”, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.33, s.231-236.
ERTEM, Hayri (1980), Hitit Devleti’nin İki Eyaleti: Pala-Tum(m)ana İle Yakın Çevrelerindeki Yerlerin Lokalizasyonu Üzerine Yeni Denemeler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları No:295, Ankara.
ERTEM, Hayri (2003), “Hattiler ve Hititler Dönemi’nden Eski Türklere, Osmanlılara ve Günümüz Anadolusuna Kadar Uzanan Bazı Benzer Unsurlar–1”, Archivum Anatolicum/Anadolu Arşivleri, C.6, S.2, s.39-72.
KARASALİHOĞLU, Murat (2009), “Paphlagonia Kaya Mezarları”, Üsküdar’a Kadar Kastamonu, Haz.: Lütfü Seymen, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
KARASALİHOĞLU, Murat (2020), “Prehistorik Çağlardan Doğu Roma Dönemi Sonuna Kadar Kastamonu Kentinin Kültürel Tabakalaşması”, Mediterranean Journal of Humanities/Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, X, s.279-300.
KAYA, Mehmet Ali (2017), Türkiye’nin Eskiçağ Tarihi 1, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul.
KINAL, Füruzan (1998), Eski Anadolu Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları XIII-7, Ankara.
MACQUEEN, J.G. (2015), Hititler ve Hititler Çağında Anadolu, (Çev. Esra Davutoğlu), Arkadaş Yayınevi, Ankara.
MELCHERT, H. Craig (2011), “Giriş”, Luviler: Anadolu’nun Gizemli Halkı, Haz.: H. Craig Melchert, (Çev. Barış Baysal-Çiğdem Çidamlı), Kalkedon Yayınları, İstanbul, s.19-24.
MEMİŞ, Ekrem (2017), Eskiçağ Türkiye Tarihi, Ekin Yayınları, Bursa.
MIEROOP, Marc Van De (2018), Eski Yakındoğu Tarihi: M.Ö. 3000-323, (Çev. Sinem Gül), Homer Kitabevi ve Yayıncılık, İstanbul.
REYHAN, Esma (2009), “Hititlerde Devlet Gelirleri, Depolama ve Yeniden Dağıtım”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, C.2, S.4, s.157-174.
ÜNAL, Ahmet (2003), Hititler Devrinde Anadolu II, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
ÜNAL, Ahmet (2005), Hititler Devrinde Anadolu III, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
ÜNAL, Ahmet (2018), Eski Anadolu Siyasi Tarihi 1: Eski Taş Devri’nden Hitit Devletinin Yıkılışına Kadar (M.Ö. 60.000-1180), Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
YİĞİT, Turgut (1996), “Hitit Kraliyet Ailesi Üyelerinin Siyasal Etkinlikleri Üzerine”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C.18, S.29, s.233-245.