Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Psikoloji ile Psikolojik Danışma ve Rehberlik Mesleklerinin Tarihsel Gelişimi

Psikoloji, insan davranışlarını, zihin ve gelişim süreçlerini, duygularını bilimsel yöntemlere dayanarak açıklamaya ve anlamaya yönelik çalışmaların gerçekleştirildiği temel bir bilim dalıdır. Temel teorik bilimden uygulamalı bilime kadar geniş bir alana sahiptir ve içerisinde elliden fazla alt alanı bulundurmaktadır. Türk kültürü, geçmişten bu zamana psikolojik yardım hizmetleri anlayışına ve uygulamasına yabancı bir kültür değildir. Ruhsal sorunların psikolojik yöntemlerle tedavisi yaklaşımı, Türk toplumunda çok eskilerden fark edilmiş ve uygulanmış, insanın beden sağlığının yanında ruh sağlığıyla da yakından ilgilenilmiştir. Örneğin; 8. yüzyılın başlarında o zamanlarda akıl hastası olarak tanımlanan bireylerin tedavisi için hastanelerde özel bölümler kurulmuş, 9. yüzyılda müzikle psikolojik tedavi yöntemleri kullanılmıştır. Çağının ünlü, büyük Türk bilgini ve hekimi İbni Sina (980-1037), akıl hastalığını insan beynindeki bozuklukların bir sonucu olarak değerlendirmiştir. Selçuklu ve Osmanlı Devletlerinde de akıl hastalarının tedavisiyle özel olarak ilgilenilmiş, hastanelerde bu hastalar için özel bölümler açılmış ve ayrı hastaneler kurulmuştur. Cumhuriyet Dönemine gelindiğinde, dünyadaki gelişmelere paralel olarak önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Bu çalışmada Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de psikoloji ile psikolojik danışma ve rehberlik alanının tarihsel gelişimi ele alınmıştır. Psikoloji ile psikolojik danışma ve rehberlik biliminin bütünsellik içerisinde ele alınmasının yanı sıra bu disiplinlerin belirli bir ülkedeki gelişimini incelemek ve gelişimsel özelliklerini ortaya koymak daha ileri bir bilimsel gelişmişliğe ulaşmak açısından önemli görülmektedir. Bu kapsamda konuyla ilgili yayımlanmış çalışmalardan ve resmi dokümanlardan yararlanılarak Türkiye’de psikoloji ile rehberlik ve psikolojik danı ma hizmetlerinin gelişimi ve güncel durumu genel hatlarıyla değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Psikoloji, psikolojik danışma ve rehberlik, psikoloji tarihi

Historical Development of Psychology and Psychological Counselling and Guidance Professions in Turkiye in The Republican Period

Psychology is a fundamental science discipline in which studies are realized to explain human behaviours, emotions, mental and developmental processes based on scientific methods and to reveal the fundamentals of human behaviour. It has a wide field ranging from fundamental science to applied science and contains more than fifty sub-fields. Turkish culture has been familiar with the perspective and practices of psychological services from the past to the present. In Turkish society, the approach to the treatment of psychological problems with psychological methods has been noticed and applied since ancient times, and in addition to the physical health of man, his psychological health has also been taken care of. For instance; at the beginning of the 8th century, special departments were established in hospitals for the treatment of individuals who were defined as psychologically ill at that time. Likewise, psychological treatment methods using music were used in the 9th century. Avicenna (980-1037), the famous and major Turkish scholar and physician of the time, considered psychological illness as a result of disorders in the brain. Special attention was paid to the treatment of the psychologically ill in the Seljuk and Ottoman states, as well. Special departments and separate hospitals were established for these patients in hospitals. Parallel to the developments in the world, important developments were recorded in the Republic Period. In this paper, the historical development of psychology and psychological counselling and guidance in Turkey during the Republic Period is evaluated. It is very significant to consider psychology and psychological counselling and guidance science in a holistic manner. Additionally, to reach advanced levels in scientific development of these disciplines, it is important to examine the development of these disciplines in a particular country and to reveal their developmental characteristics. Therefore the development and current status of psychology and psychological counselling and guidance services in Turkey have been evaluated by making use of the published studies and official documents.

Keywords:

Psychology, Psychological Counselling and Guidance, Psychology History,

PDF

___

Acar, G. ve Şah, D. (1990). Psychology in Turkey. Psychology and Developing Societies, 2(2), 241–256.
Bilgin, N. (1988). Başlangıçtan günümüze Türk psikoloji bibliyografyası, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Ciccarelli, S. K. ve White, J. N. (2016). Psikoloji: Bir keşif gezintisi, (Çev. ve Ed. Şahin, D.N. Orijinal Adı: Psychology: An Explorration), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Fox, D., Prilleltensky, I. ve Austin, S. (2001). Toplumsal adalet için eleştirel psikoloji: Meseleler ve ikilemler. Eleştirel Psikoloji, (Çev. ve Ed. G. Kayacı Sevinç, İ. Demirok, B. Gürsel, Orijinal Adı: Critical Psychology: An Introduction), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Doğan, S. (1996). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik alanında meslek kimliğinin gelişimi ve bazı sorunlar. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 32-44.
Doğan, S. (2000). Historical development of counseling in Turkey. International Journal of Advencement Counseling, 22(1), 57-67.
Ertürk, E. M. (2017). Bilimsel psikolojinin tarihsel süreci üzerine. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7(14), 161-180.
Gülerce, A. (2006). History of psychology in Turkey as a sign of diverse modernization and global psychologization. Internationalizing The History of Psychology, 75-93.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1994). Psychology in Turkey. International Journal of Psychology. 29(6), 729-738.
Kepçeoğlu, M. (1999). Psikolojik danışma ve rehberlik. İstanbul: Alkım. Koç Günay, L. (2016). Jean Jacques Rousseau Enstitüsü’nün psikoloji ve pedagoji tarihimizdeki yeri. Dört Öge, 4(9),157-168.
Kuzgun, Y. (2008). Rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Nobel.
McGraw, H., (2015) Aklımın Aklı: Psikoloji, (Çev. ve Ed. M. Durak, E. Şenol- Durak ve U. Kocatepe, Orijinal Adı: Psychsmart). Ankara: Nobel.
Schultz, D. P. ve Schultz, S. E., (2012). Modern psikoloji tarihi (Çev. Y. Aslay, Orijinal adı: A History of Modern Psychology), İstanbul: Kaknüs Yayınları. Sürücü, A. (2022). Eğitim psikolojisine giriş. (Ed. C. Şahin, Eğitim Psikolojisi), Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
MEB (1968). Rehberlik ve araştırma merkezleri yönetmeliği. Tebliğler Dergisi, Sayı:1488.
MEB (1970). Orta dereceli okullarda rehberlik servislerinin kuruluşu ve görevleri ile ilgili bazı esaslar. Tebliğler Dergisi, Sayı: 1619.
MEB (1985). Rehberlik hizmetleri yönetmeliği. Tebliğler Dergisi, Sayı: 2201.
MEB (2001). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği. Resmi Gazete, 17 Nisan 2001, sayı: 24326
MEB (2017). Rehberlik hizmetleri yönetmeliği, Resmi Gazete, 10.11.2017, Sayı: 30236.
MEB (2020) MEB Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği, Resmi Gazete, 14.08.2020, Sayı: 31213.
MEB (2020a).Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri etik yönergesi. Erişim Adresi: https:// orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_08/31230349_RPDH_Etik_Yonergesi_. pdf
Özgüven, İ. E. (1999). Çağdaş Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberlik. Ankara: PDREM.
Şahin, C. (2008). Eğitim Sürecinde Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik. M. Güven (Ed.). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. Ankara: Anı.
Tan, H. (1995). Psikolojik danışma ve rehberlik. İstanbul: MEB.
TDP (2022). Tarihçe. Erişim Adresi: http://www.psikolog.org.tr/tr/kurumsal/tarihce/
Toğrol, B. (1983). Türkiye’de psikolojinin gelişim ve tarihçesi: İstanbul Üniversitesi. İçinde N. Bilgin (Ed.), I. Ulusal psikoloji kongresi. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Türk PDR Der (2022). Türk psikolojik danışma ve rehberlik tüzüğü. Erişim Adresi: https://pdr.org.tr/tuzuk/
Yeşilyaprak, B. (2013). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel. Yökatlas (2022). Erişim Adresi: https://yokatlas.yok.gov.tr/tercih-sihirbazi-t4.php
Zinbardo, p. G. ve Gerrig, R. J. (2013). Psikoloji ve yaşam: Psikolojiye giriş. (Çev. ve Ed. Sarı, G. Orijinal Adı: Psychology: Life), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.