___

• 1. Uygulamada, 6 Mart 1995 gününde Türkiye-Avrupa Birliği Ortaklık Konseyi'nin tarafları arasında Brüksel'de imzalanan, 66 madde ve 10 Ek'ten oluşan kararlar bütününe Gümrük Birliği "Anlaşması" denilmektedir. Bknz. Hasan Gürbüz, "Gümrük Birliği Anlaşmasının Anayasanın Başlangıç Kısmına Aykırılığı ve Egemenlik İlkesi ile Çelişmesi", Yeni Hayat Dergisi, no: 47/1998, _____http://www.yenihayatorg/dergi/1998/47/9.html >: Bilin Neyaptı , Fatma Taşkın, and Murat Üngör, "Has European Customs Union Agreement Really Affected Turkey's Trade?", _____http://www.ecomod.net/conferences/ecomod2003/ecomod2003_papers/Neyapti.pdfa: "Preferential trading agreement" (tercihli ticaret anlaşması) kavramı için bknz. De Santis, Roberto A., "The Impact of a Customs Union with the European Union on International Migration in Turkey", Journal of Regional Science, no: 43/2, 2003, 349-372, s. 352 vd.: Gümrük Birliği Kararına "anlaşma" denilmesine karşı çıkanlar da vardır: örn. "Gümrük birliği tamamlanırken bir anlaşma falan da imzalanmadı . Sadece 1963 Ankara Anlaşması ile Türkiye-A.B ilişkilerinin en üst makamı olarak belirlenen Ortalık Konseyi çok geniş bir karar aldı (95/01 sayılı karar). Bu kararda bütün gümrük birliği ilkeleri belirlendi. O nedenle de herkes bu kararı anlaşma olarak algıladı .", Ertuğ YAŞAR' ın yorumu, (30.12.2003), _____http://www.nethaber.com. tr/-haber/haberler/O ,1082,109409_4,00.html>: Bu makalede, 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı bir antlaşma çeşidi olarak kabul edilmekte ve hukuksal niteliği bu bağlamda ele alınmaktadır.
• 2. "ATO Gümrük Birliği'nin iptali için Tespit Davası Açtı ", _____http://www.atonet.org.tr/turkce/-index9.htmi> (2.1.2004).
• 3. Tespit davasının, 2577 sayılı Danıştay Kanunu'nun 24. maddesinde, Danıştay'ın ilk derece yargı yeri olarak bakacağı davalararasında sayılmaması nedeniyle görev red kararı verilmiştir.
• 4. Danıştay 10. Daire, E. 2003/6017, K. 2004/12. Karar Tarihi: 12.1.2004. (yayımlanmamıştır).
• 5. Ankara 5. İdare Mahkemesi, E. 2004/72, K. 2004/205. Makalenin yazım tarihinde, bu karar Danıştay'a temyizen gönderilmemişti.
• 6. Bu konudaki değişik basın haberleri için bknz. Örn. _____http://www.milliyet.com/2004/02/25/son/-sonturl9.htm1>
• 7. Bunun istisnalarmdan birisi için, bknz. Sevin Toluner, "6 Mart 1995 Tarihli Ortaklık Konseyi Kararı : Milletlerarası Hukuk Açısından bir Değerlendirme", İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası , no: LV/1-2, 1995-1996, 3-27. (Aynı makale için ayrıca bknz. Sevin Toluner, Milletlerarası Hukuk Açısından Türkiye'nin Bazı Dış Politika Sorunları , Beta, İstanbul, 2000, 113-142.)
• 8.Bu amaçlar, 1990 sonrası imzalanan (Bulgaristan, Hırvatistan ve Letonya gibi ülkelerle yapılan) Ortaklık Anlaşmalarının I. maddesinin (2) nolu bendi altında yer almaktadır.
• 9. Ankara ve Atina Anlaşmaları ilk nesil ortaklık anlaşmalarından olup Katılım Ortaklığı Anlaşmaları (Accession Association Agreement) olarak nitelendirilebilir. 1994 sonrası Orta Avrupa devletleri ile imzalanan ikinci nesil anla şmalar için "Avrupa Anla şması" (Europe Agreement); 2000 sonrası Hırvatistan ve Makedonya ile imzalanan ortaklık anlaşmaları için "Istikrar ve Ortaklık Anlaşmaları" (Stabilization and Association Agreements) tabirleri kullanılmaktadır. Bu makalede, "Avrupa Anla şması" terimi her üç grubu da kapsayacak şekilde kullanılacaktır.
• 10. Özgün ortakl ık metinlerinde, Ortakl ık Konseyi için "Association Council", "Council of Association" ve "Stabilasition and Association Council" ifadeleri kullanılmaktadır.
• 11. AT Antlaşması 'nı n 300/7. maddesine göre ortaklık anlaşmalannın hükümleri (koşulsuz ve yeterince açıksa) bağlayıcı etkiye sahiptir. Bu anlaşmalar çerçevesinde kurulmuş ortaklık konseylerinin kararları da hukuksal anlamda bağlayıcı işlemlerdir. Bunlar kendilerine varlık kazandıran ortaklık anlaşmalarıyla doğrudan ilişkili olduğu için, hukuksal aç ı dan anlaşma maddelerinden farkları yoktur. Bknz. Wolfgang Weib, "EC Agreements in the Member States" in Andrea Ott & Kirstyn, Inglis (eds.) Handbook on European Enlargement: A Commentary on the Enlargement Process, T.M.0 Asser Press, 2002, 201-204, s. 201.
• 12. Örneğin, AB-Bulgaristan Ortaklık Anlaşması (madde 105 vd.), AB-Hırvatistan Ortaklık Anlaşması (madde 110 vd), AB-Letonya Ortakl ık Anlaşması (madde 110 vd), AB-Polonya Ortaklık Anlaşması (madde 102 vd).
• 13. 1990'lı yıllarda oluşturulan Ortaklık Konseyleri ile 1963 yılında Ankara Anla şması ile vücut bulan AT-Türkiye Ortaklık Konseyi karşılaştırıldığında, 1990 sonrası kurulan ortaklık konseylerinin aldıkları kararların bağlayıcı olduğu ortaklık anlaşmalarında açık bir şekilde yeralmasına rağmen Ankara Anlaşması'yla kurulan Ortaklık Konseyi'nin aldığı kararlar taraflara gereğinin yapılması konusunda yükümlülük yüklemektedir. Orijinal metinlerde kullanılan ifade aynen şu şekildedir. "Alınan kararlar ... Taraflar için bağlayıcıdır" (The decisions taken shall be binding on the Parties). Ankara Anlaşmasının 22/1. maddesinde şu cümle dikkati çekmektedir: " İki taraftan her biri, verilmi ş kararların yerine getirilmesinin gerektirdiği tedbirleri almakla yükümlüdür" (Each of the Parties shall take the measures necessary to implement the decisions taken".
• 14 Örneğin, Ankara Anlaşması , AT-Türkiye Ortaklık Konseyi'ne kendi yardımcı organlarını kurma hakkı vermesine rağmen, bu tür bir yetkiyi diğer ülkelerin ortaklık anlaşmalarında görmemekteyiz. Somutlaştırmak gerekirse, Ankara Anlaşması 'nda, komitelerin kurulmasıyla ilgili 24/3. madde şöyle demektedir: "Ortaklık Konseyi, görevlerinde kendisine yardım edebilecek her komiteyi ve özellikle Anlaşma'nın iyi yürütülmesi için gerekli işbirliği devamlılığını sağlayacak bir komite kurmaya karar verebilir." Diğer ülkelerin ortaklık anlaşmalannda ortaklık komitesi bizzat ortaklık anlaşması ile taraflarca kurulmuştur. (örneğin bknz. AB-Bulgaristan Ortaklık Anlaşması (madde 109/1) ve AB-Hırvatistan Ortaklık Anlaşması (madde 114/1)).
• 15. Steve Peers, "Living in Sin: Legal Integration Under the EC-Turkey Customs Union", European Journal of International Law, no: 7/3, 1996, 411-430, 72 nolu dipnota eşlik eden metin.
• 16 Orijinal metin şu şekildedir: (It shall draw up its decisions and recommendations by Agreement between the two Parties). Örn. (AB-Hırvatistan Ortaklık Anlaşması (Madde 112,c.4), AB-Lituanya Ortaklık Anlaşması (madde 113/2), AB-Letonya Ortaklık Anlaşması (madde 112/2), AB-Polonya Ortaklık Anlaşması (madde 104/2)). Anlaşma metinlerinde değişiklik gösterebilen kısımlar İngilizce metinde koyu yazı ile gösterilmiştir. Bazı anlaşmalarda "between the two Parties- Her iki taraf aras ında" ibaresi, "between the Parties- Taraflar aras ında" şeklinde geçmektedir. AB-Bulgaristan Ortaklık Anlaşması 'nın 107/2. maddesinden alınan yukarıdaki cümledeki "Agreement" ifadesi diğer devletlerin ortaklık anlaşmalarında küçük harf ile başlamaktadır. AB-Bulgaristan Ortaklık Anlaşması 'nın 28/2. maddesinde Topluluk ve Bulgaristan' ın karşılıklı çıkarlannın dikkate alınmasını güvenceye alacak şekilde, gümrük birliği veya serbest ticaret bölgeleri kuran anlaşmalarla ilgili olarak Ortaklık Konseyi içerisinde gerçekleşecek danışmalardan söz edilmesi, gümrük birliğinin kurulmasının bir anlaşma ile olacağını göstermektedir.
• 17. Buna örnek olarak AB'nin Şili ile yaptığı Ortaklık Anlaşması 'nın 5/4. maddesinde yer alan benzeri bir ifadenin varlığı gösterilebilir. Kullanılan kalıp aynen şu şekildedir: "The Association Council shall adopt decisions and recommendations by mutual agreement between the Parties."(Ortaklık Konseyi karar ve tavsiyelerini Taraflar arasında karşılıklı anlaşma ile kabul eder"
• 18 "Decisions by the EEA Council shall be taken by agreement between the Community, on the one hand, and the EFTA States, on the other." Anlaşma metni için bknz. _____http://secretariateftaint/Web/EuropeanEconomicArea/EEAAgreement/EEAAgreement/It-_Toc21163302>
• 19 Frank HOFFMEISTER, "International Agreements in the Legal Orders of the Candidate Countries", in OTT & INGLIS, age, 209-220, s.217.
• 20.Ibid.,
• 21.Ibid.,
• 22. Ibid.,
• 23. Ibid.,
• 24. Evgeni Tanchev & Jenia Peteva, "National Report- Bulgaria", 23-25 Ekim 2003 tarihleri arasında Bükreş 'te yapılan "Impact of EU Accession on the National Legal Orders of Candidate Countries" konulu Toplantıda sunulan yayımlanmamış 46 sayfalık rapor, 25. Yazarlar Ortaklık Anlaşmasına bağlı 4 nolu Protokolün 1/97 sayılı Ortaklık Konseyi Karan olarak kabul edildiğini, ardından Bakanlar Kurulu'nun 440 ve 884 sayılı Kararnameleri ile 24 Nisan 1997 tarihinde iç hukuka aktarıldığını örnek olarak vermektedirler. dn. 45., 24.
• 25. Ibid., 26.
• 26. Erik Evtimov, "International Agreements in the National Legal Orders of the Candidate Countries: Bulgaria", in Ott & Inglis, age, 221-228, s. 223.
• 27.Ibid., s. 225
• 28.Ibid., s. 227 (34 nolu dipnot ve eşlik eden metin).
• 29 Ibid.,
• 30 Karş : Ibid., s. 228.
• 31, Örneğin, Devletler Özel Hukuku Kanunu, madde 2; Ticaret Kanunu, madde 756.
• 32. (Anayasa madde 52). Vlademir Tyc, "International Agreements in the National Legal Orders of the Candidate Countries: Czech Republic" in Ott & Inglis, age, 229-237, s. 230.
• 33.Ibid., s. 231.
• 34.Ibid., s. 232.
• 35. Hoffmesiter, s. 217.
• 36.Tyc, s. 232.
• 37. (22 Ca 305/97-41), ibid.
• 38.Ibid.,
• 39. Nicholas Emiliou, "International Agreements in the National Legal Orders of the Candidate Countries: Cyprus", in Ott & Inglis, age, 239-250, s. 241.
• 40. Evelin PRN, "International Agreements in the National Legal Orders of the Candidate Countries: Estonia", in Ott & Inglis, age, 251-255, s. 253.
• 41. Ortaklığın ikinci aşamasına geçen geçiş dönemini başlatan 1/2000 sayıl ı Ortaklık Konseyi Kararı sadece yayımlanmıştır. OJ 2000 L 114/32. Ibid.,
• 42. Bakanlar Kurulu Kararı 152/1994 (XI. 17.) paragraf 6, Oliver Vârhelyi, "International Agreements in the National Legal Orders of the Candidate Countries: Hungary", in Ott & Inglis, age, 257-265, s. 259.
• 43.Ibid.,s. 259,261.
• 44. Ibid.,
• 45. Dace Luters-Thümmel, "International Agreements in the National Legal Orders of the Candidate Countries: Latvia", in Ott & Inglis, age, 267-280,5.276
• 46. Ibid., s.277.
• 47. Ibid.,
• 48. Ibid.,
• 49. Ibid.,
• 50. Vilenas Vadapalas & Irmanas Jarukaitis, "International Agreements in the National Legal Orders of the Candidate Countries: Lithuania", in Ott & Inglis, age, 281-289,285.
• 51. Ibid.,
• 52. Ibid.,
• 53. Branislav Bohacık, "International Agreements in the National Legal Orders of the Candidate Countries: The Slovak Republic", in Ott & Inglis, age, 323-330, s. 328.
• 54. Primoz Vehar & Thomaz Ilesic, "International Agreements in the National Legal Orders of the Candidate Countries: The Slovak Republic", in Ott & Inglis, age, 331-339,337.
• 55.Ibid.,
• 56.Ibid.,
• 57. Ibid., s.338.
• 58. Ibid.,
• 59. Ankara Anlaşması , madde 23/1: "Ortaklık Konseyi'ni, bir yandan Türkiye Hükümetinden üyeler, öte yandan, Topluluk üyesi Devletler Hükümetlerinden, Konseyi'nden ve Komisyonu'ndan üyeler meydana getirin"
• 60. Nikolaos Lavranos, Legal Interaction between Decisions of International Organizations and European Law, University of Amsterdam, June 2004,61-75.
• 61.Ibid., s. 64.
• 62. Ibid.,
• 63. ATAD, C-277/94 (1996) ECR 1-4085,18-20. prg., Ibid., s. 65.
• 64.Ibid.,
• 65.Ibid., s. 65.
• 66. Anılan kararlarda işçi ailelerin durumu ve yerleşme özgürlüğü incelenmektedir. Konsey'in bu kararları , Türk işçilerinin üye ülkelerde elde edeceği haklara ilişkin olup, üye ülke vatandaşlarının Türkiye'de yerleşimi ile ilgili değildir. Bu nedenle, sözü edilen kararların üye ülkelerde ve Türk hukuk sisteminde incelenmesi birbirinden farklı sonuçlar doğurmaktadır. Ibid., ss. 66-74.
• 67. Örneğin, Türkiye Cumhuriyeti ile Bulgaristan Cumhuriyeti Arası ndaki Serbest Ticaret Anlaşması 'nın Eki "Menşeli Ürünler" Kavramının Tanımı ve idari İşbirliği Yöntemleri Hakkında Protokol B'nin Değiştirilmesine ilişkin 99/3 Sayılı Ortak Komite Kararı 'nın Onaylanması Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı (No: 2000/1742) 4.1.2001 tarihli 24277 nolu Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Yine, Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) Devletleri arasında anlaşma çerçevesinde oluşturulan Türkiye-EFTA Ortak Komitesinin 1/2004 ve 2/2004 sayılı kararlarının onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun tasarısı 8.11.2004 tarihinde Meclise sevkedilmiş olup uygun bulma kanunu çıkarılmasını beklemektedir. Bu Ortak Komite, anılan kararları , 1991 tarihli Türkiye ve EFTA arasında imzalanan Anlaşmanın 29. maddesinde verilen yetkiye dayanarak almasına rağmen, bu kararlar için onaylama ve yayımlanma süreci öngörülmüştür. 1/95 say ılı Türkiye- AT Ortaklık Konseyi Kararı 'nın burada adı geçen Ortak Komite Kararlarından hangi noktalarda ayrıldığının ve neden onaylanmadığının yetkililerce açıklanması gerekmektedir.
• 68 Ayrıntılı bilgi için bknz. Harun Gümrükçü, (ed.) Küreselleşme ve Türkiye, Avrupa-Türkiye Araştırmaları Enstitüsü, Konrad Adenauer, Hamburg/ İstanbul, 2003, 17-58, s. 57.
• 69 Zeynep USAL, "Avrupa Birli ği ve Türkiye-AB ilişkileri Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar", İKV No:178 (Türkçe) Nisan 2004, no. 17.
• 70. Ibid.,
• 71. Kamuran Reçber, "Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerine Hukuksal Bir Bakış", "..is, Güç..." Dergisi, no: 4/2, 2002, _____http://www.isguc.org/index.php?cilt=4&sayi=2 .> Yazar bu görüşü kuvvetlendirmek için Prof. Dr. Tuğrul Arat' ın bazı çalışmalarına atıfta bulunmaktadır: Örn. Tuğrul ARAT, "Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Gümrük Birliği ve Hukuki Uyum", Gümrük Birliği Sürecinde Türkiye, Mayıs-Eylül Özel Sayısı , 17-18, s. 235.: Tuğrul ARAT, "Gümrük Birliği Çerçevesinde Mevzuat Uyumu Çalışmaları", Gümrük Birliği Sürecinde Politikalar ve Uygulamalar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü Yayınları , Ankara, 1998, s. 75. Tuğrul Arat'a göre, "Ortaklık Konseyi Kararında, danışma usullerini düzenleyen hükümler, bir bakıma Ankara Anlaşmasının ortaklığın karar sürecini ve ihtilafların çözümü sürecini düzenleyen hükümlerini tamamlamakta veya ayrıntılar itibarıyla açıklamakta, Ankara Anlaşmasında belirsiz bırakılan bazı hususları belirli hale getirmektedir", içinde, Tuğrul ARAT, "Topluluk Karar Alma Mekanizması Çerçevesinde 1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararının Sergilediği Özellikler, ihtilafların Çözümü ve ATAD-Gümrük Birliği ilişkisi", Türkiye-Avrupa Toplulu ğu Gümrük Birliği, Türkiye Avrupa Topluluğu Derneği İstanbul Şubesi, Seminer: 7-8 Ekim 1995, Esbank Yayınları , Yayın No: 6, İstanbul, Mart 1996, 94 (alıntı : Reçber, agm). Reçber, agm. Reçber, agm. Benzeri görü ş için. bknz. Muzaffer Dartan, "Turkey-EU Relations with Particular Reference to the Customs Union" içinde, Muzaffer Dartan & Çiğdem Nas (ed.), The European Union Enlargement Process and Turkey, Marmara University, European Community Institutie, İstanbul, 2002, 271-324, s. 281.
• 75. Ünal Tekinalp, "Gümrük Birliği'nin Türk Hukuku Üzerinde Etkileri", İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuas ı , no: LV/1-2 , 1995-1996, ss. 27-86.
• 76. Advisory Opinion on the Jurisdicition of the Courts of Danzig, 1928, PCIJ Series, B, No: 15, 17-18. Bu Danışma Görüşünde, Danzig Serbest Şehri Danzig demiryolu görevlilerinin çalışma koşullarını düzenleyen anlaşmanın bireyler için hak ve yükümlülükler doğurduğunu ileri sürüyordu. Daimi Adalet Divanı Görüşünde bir uluslararası belgenin hukuksal niteliği ile ilgili olarak tarafların niyetinin önemli olduğunu; taraflar isterlerse bir antlaşma ile bireylere haklar sağlanıp yükümlülükler yüklenebileceğini söylemektedir. Buradan hareketle, Gümrük Birliği Kararında, belgenin hukuksal niteliğinin belirlenmesinde tarafların gerçek niyetinin tespit edilmesi gerektiği sonucuna varılabilir.
• 77. Hüseyin Pazarci, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitapevi, Ankara, 2003, s. 43.
• 78. Örneğin, ortak deklarasyon, genel senet, nihai senet, modus vivendi, tahkimname, statü, mektup teatisi, mutabakat zaptı , şart ve misak gibi terimler de antlaşma kavramı içerisinde yer almaktadır.
• 79 _____http://untreaty.un.org/ola-internet/Assistance/Guide.htm#memoranda >.
• 80. Hacı Can, "Türkiye- Avrupa Topluluğu Ortakl ık ilişkisinin Hukuki Çerçevesi", Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, no: 3/1, 2003, 19-44, s. 39.
• 81. Ibid., s. 39.
• 82. Ibid., ss. 39-40.
• 83. Ibid., s. 40.
• 84. Ankara Anlaşmasının 22. maddesinde Ortaklık Konseyine hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla karar alma yetkisi verilmiştir. Ancak, Ortaklık Konseyi, "Ankara Anlaşması 'nın ve Katma Protokol'ün öngördüğü malların serbest dolaşımını , hakların tükenmesini ve bundan dolayı mümkün olan paralel ithalataçısından açıkça sınırlamaktadır. Katma Protokol ve OKK'nın yetkisizliği sebebiyle Topluluk Hukuku açısından geçerli olan bölgesel tükenme ilkesi, bu bölgeye Türkiye sınırlarının da dahil olduğu genişlemiş bölge için geçerli olacaktır" Hamdi PINAR, "Fikri Mülkiyet Hakları ve Rekabet Hukuku: "Hakların Tüketilmesi", Perşembe Konferanslar ı - 17, Rekabet Kurumu, Ankara, Kasım 2001-Kasım 2002, 119-129,126.
• 85. 1982 Anayasas ı 'nın birkaç küçük farklılık dışından aynısı olan 1961 Anayasası 'nın 65. maddesinin gerekçesine göre; "Maddede, "Milletlerarası anlaşma" teriminin kullanılması ile yetinilmiştir. Gerçekten, hukuk mahiyeti yani bağlayıcılık vasfının menşei bakımından aralannda hiçbir fark mevcut olmamasına rağmen, milletlerarası hukuk kaideleri vaz'eden yazılı-vesikalar için 14 kadar değişik terim kullanılmaktadır. Maddede, bu terimlerden en fazla umumi olanı tercih edilmiştir".
• 86. 1969 tarihli Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi 'nin 46/1. maddesine göre, "Bir Devlet, bir andlaşmaya bağlanma rızasının iç hukukunun andlaşma akdetme yetkisiyle ilgili hükümlerini ihlal etmek suretiyle açıklandığı gerçeğine rızası nı geçersiz kılan bir gerekçe olarak başvuramaz, meğer ki ihlal ve iç hukukun temel önemi haiz bir kuralı ile ilgili olsun". Sözleşmenin 27. maddesine göre; "Bir taraf bir andlaşmayı icra etmeme gerekçesi olarak iç hukukunun hükümlerine başvuramaz" (Çeviriler şu kaynaktan alınmıştır: Enver Bozkurt, Türkiye'nin Uluslararası Hukuk Mevzuatı , Genişletilmi ş 2. Baskı , Nobel, Ankara, 1999, ss. 562,567.)
• 87. Kararın ekonomik ve ticari niteliği ile ilgili olarak, Gümrük Birliği Kararının uygulanmaya başlandığı 1996 yılından 2003 yılı sonuna kadar Türkiye'nin sadece gümrük vergisi kaybının 80 milyar dolar civarında olduğu ifade edilmektedir. Devlet Maliyesine yük getiren bu tür bir anlaşmanın 3. fıkra hükmü dışında değerlendirilmesi düşünülemez.
• 88. Karar, kişi hallerini çeşitli şekillerde etkilemektedir. Bunların başında, rekabet kuralları ile ilgili düzenlemeler gelmektedir. "Bu karar uluslararası Antlaşmaya dayanılarak akdedilen bir uygulama antlaşması olarak nitelendirilse bile, -ki bu mümkün gözükmemektedir-, Türklerin kişi hallerine doğrudan etkide bulunduğundan ötürü, yürürlüğe girebilmesi için ayrıca bir iç hukuk işlemi yapılması gerekmektedir...". içinde, Kerem Cem Şanlı , Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun'da Öngörülen Yasaklayıcı Hükümler ve Bu Hükümlere Aykırı Sözleşme ve Teşebbüs Birliği Kararlarının Geçersizliği, Lisansüstü Tez Serisi No: 3, Rekabet Kurumu Yayını , No: 514,20. _____http://www.rekabet.gov.tr/tez.html >,
• 89. Tekinalp, çalışmasının 34-86. sayfaları arasında Türk hukukunda yapılacak değişiklikleri ayrıntılı olarak açıkladığından, bunlara burada tekrar yer verilmeyecektir. 1996 sonrası , Gümrük Birliği'ne uyum kapsamında, rekabetin ve tüketicinin korunması ile ilgili kanunlar yürürlüğe konulmuş , patent, telif hakları , ticari markalar, endüstriyel tasarımlar ve ithalatta haksız rekabetin engellenmesi ile ilgili Kanun Hükmünde Kararnameler çıkarılmıştır.: Türk mevzuatında değişiklikler yapılması gerekmektedir. Avrupa Birliği'ne Uyum Sürecinde Gümrük Birliği'nin Ticarete Etkileri, Ekim 2003, Yay ın No. TÜSİAD-T/2003-10-364), 48, 65,_____http://www.tusiad.org/turkish/rapor/gumruldgumruk.pdf >: Gümrük Birli ği ile ilgili ayrıntılı bilgi için bknz. Çınar Özen, Türkiye - Avrupa Topluluğu Gümrük Birliği ve Tam Üyelik Süreci Üzerine Etkileri, Ceylan Kitapevi, İzmir, 2002.
• 90. 1961 Anayasası 'nın 8. maddenin Temsilciler Meclisi'nde görüşülmesi sırasında, ilk dönem Anayasa Mahkemesi üyelerinden sayın Muhittin Gürün 8. maddenin şu şekilde Anayasa'da yer almasını teklif etmiştir: "Hiç bir kanun ve işlem Anayasa'ya aykırı olamaz. Anayasanın hiçbir maddesi hiçbir sebep ve bahane ile savsanamaz ve işlerlikten alıkonulamaz". Bu açıdan yaklaşıldığından 90/4. madde bugüne kadar hep savsanmış ve işlerlikten alıkonulmuştur. Muhittin Gürün ( İhsan Öğat) ile birlikte, Temsilciler Meclisi Tutanak Dergisi, B. 50-60, cilt 4, 1961, s. 30. (vurgu eklenmiştir)
• 91. Karş: Esat Çağa, Temsilciler Meclisi Tutanak Dergisi, Ibid., s. 27.
• 92. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, 1994 yılında verdiği bir kararda Türkiye ve Libya arasında imzalanmış Sosyal Güvenlik Sözleşmesine bağlı olarak kabul edilip, Bakanlar Kurulunca onaylanarak yürürlüğe konulmuş bir protokolü, Türk-Libya Karma Ekonomik Komisyonu tarafından kabul edilmiş bir belge olarak kabul ettikten, sonra Türk kanunlarında değişiklik meydana getirdiği halde TBMM'ne sunulmadığından hareketle hukuksal anlamda geçerli olmadığına karar vermiştir. (Yarg ıtay, 10. H .D . E. 1994/12170, K. 1994, T. 6.12.1994, YKD. C.21, s.3., 1995, s. 416 (zikreden: Aslan Gündüz, Milletlerarası Hukuk: Temel Belgeler ve Örnek Kararlar, 4. Bası , Beta, 2000, 155-158.)
• 93. Çınar Özen, "1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı Çerçevesinde Türkiye'nin Yükümlülükleri Üzerine Bir Değerlendirme", Yeni Türkiye: Avrupa Birliği Özel Sayısı, no: 36, 2000, 1143-1153,s.1144.
• 94. Peers, agm,
• 95. Ibid.,
• 96 Özen, agm., s. 1144.
• 97. Resmi Gazete, 17.11.1964, no. 11858. Anlaşma, 23.12.1963 gün ve 64/732/EEC sayılı Konsey kararıyla uygun bulunarak onaylanmıştır.
• 98. Ne Anayasa'da ne de 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'da uluslararası anlaşmaların yürürlüğe girmeden önce Anayasa'ya uygunluğunun denetlenmesi görevi Anayasa Mahkemesi'ne verilmemiştir. Anayasa Mahkemesi,de facto olarak böyle bir denetim görevi olduğunu 1996 yılında önüne gelen 4163 sayılı "İslam Ülkeleri Arası Yatırım ve ihracat Kredi Sigortası Kurumu Kuruluş Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun"un iptali davasında doğru bir içtihatla geliştirmiştir. E. 1996/55, K. 1997/33, AMKD, no: 37/1,79-105.
• 99 E. 1963/311, K. 1965/12, AMKD, no: 3,67-83.
• 100. Özen, agm, 1143.
• 101. Karş : ibid,
• 102.Gümrükçü, age, s. 45.
• 103.Benzeri bir görüş için bknz. Gürbüz ,agm,giriş bölümü.
• 104. 1/95 sayılı Karar, Ortaklık Konseyi'nin diğer kararlarından gerek şekil gerekse içerik olarak oldukça farklıdır.
• 105. İsteyerek yapılan irade bozukluklarına, veya taraflann, üçüncü kişileri aldatmak amacı ile gerçek iradelerine uymayan bir işlem yapmalanna "muvazaa", ya da "dan ışıklı işlem" denir.
• 106. Toluner, agm, s. 8.
• 107. Bknz. Haluk Günuğur, "6 Mart Kararı ve Gümrük Birliği", Gümrük Birliği Sürecinde Türkiye, No: 17-18,1995,408-411.
• 108. Toluner, agm, s. 18.
• 109. Y.S. Tezel, "Bu Gümrük Birliği Anlaşması Mutlaka Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Görüşülmeli ve Oylanmalıdır", Yeni Türkiye: Türk Dış Politikası Özel Sayısı , 1/3, Mart-Nisan 1995, 182-186'da yayınlanan makalenin internet versiyonundan alınmıştır. _____http://www.geocities. com/ystezel/articles/yeniturkiye.html >.
• 110. 1/95 ve 2/95 sayılı Türkiye-AB Ortaklık Konseyi Kararı ile karşılaştırıldığında aradaki fark net olarak gözükecektir, karş: _____http://www.gelirler.gov.tr/gelir2.nsf/okkkarar2_95_turk? OpenPage >.
• 111.(vurgu eklenmi ştir) "Küreselleşme Işığı Altında AB-Türkiye İlişkileri", içinde: Gümrükçü,age, 17-58, s. 39.
• 112. (vurgu eklenmiştir) Peers, agm.
• 113. AT-Türkiye Ortaklık Konseyi, 43. Toplantısı , "4. Ortaklık Anlaşması ve Gümrük Birliği Bağlamında İkili ilişkilerin Durumu", 18 May ıs 2004, Brüksel, _____http://www.ikv.org.tr/turkiyeab/guncel/guncel.html>.
• 114. Toluner, agm, s. 25-26.
• 115. Toluner, agm, s.26.
• 116. Fusün Arsaya, "Egemenlik Haklarının Devrine Getirilen Sınırlar" Gazi Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3/2,2001, s. 1, _____http://dergi.iibf.gazi.edu.tr/ zip/3215.zip>.
• 117. Bakanlar Kurulu kararnamelerinin organik anlamda idari işlem olmaları nedeniyle buna engel bir hüküm olmamakla birlikte, Ergun Özbudun'a göre, onay kararnameleri Danıştayca incelenemez. Bknz. Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 6. Baskı , Yetkin, 2000, s. 214.: Oysa Sur'a göre, kararname bir idari işlem olduğundan, "yolsuz onaylama Danıştay tarafından iptal edilebilir". Sur, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları , Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınlan, İzmir, 2000, s. 41.
• 118. E.1967/485; K. 1967/1663, Danıştay Kararlar Dergisi, s. 283. (Zikreden: Sevin Toluner, Milletlerarası Hukuk ile İç Hukuk Arasındaki İlişkiler, Sulhi Garan Matbaas ı , İstanbul, 1973, s. 601.)
• 119. Ibid., s. 602.
• 120. Danıştay 10. Dairesi, E.1996/1908, K. 1998/759, Karar Tarihi: 23.2.1998.
• 121. Danıştay 10. Dairesi, E:1995/682, K:1995/1374: Karar Tarihi: 19.10.1995.
• 122. Danıştay 10. Dairesi, E: 1996/1908, K: 1998/759, Karar Tarihi: 23.2.1998
• 123. E: 2001/1633, K: 2001/2722, Karar Tarihi: 26.6.2001.
• 124. 24.3.2001 tarih ve 24352 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 19.3.2001 tarih ve 2001/2129 sayılı Karar
• 125. E: 2003/6017 K: 2004/12, Karar Tarihi: 12.1.2004.
• 126. "ATO Gümrük Birliği'nin iptali İçin Tespit Davası Açtı", _____http://www.atonet. org.tr/turkce/index9.html>: Sinan Aygün imzalı başvuru dilekçesinde gerekçe şu şekilde özetlenmiştir: "25 Mart 1957 Roma Anlaşması 'nda vücut bulan AET'nin yapısı , ismi, kapsamı 1992 yılında Maastricht Zirvesi'nde imzalanan Avrupa Tek Senedi, yani Avrupa Birliği'ne dönüşmüştür. Bu köklü dönüşüm ve değişim üye ülkelerde halk oylamalan yapılmasına ve yeni durumun Avrupa ülkeleri parlamentoların onaylarına sunulmasını zorunlu kılmıştır. Ancak Türkiye'nin AB ile gümrük anlaşmasını içeren 1/95 nolu Ortaklık Konseyi Kararı Avrupa Parlamentosu'nun onayına sunulmuştur. Dolayısıyla bu anlaşmanın TBMM'nin onayınada sunulması gerekir. Türkiye'nin büyük kayıplarına yol açan ve şekil yönünden sakat olan bu metnin hukuken yok hükmünde olduğunun tespitini yüce mahkemenizden talep ediyorum".
• 127. 7. maddenin 1. fıkrasına göre, "Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı Devletlerle ve milletlerarası kurullarla veya bunlar adına hareket eden kurumlarla yapılmış olup Türkiye Cumhuriyeti bakımından yürürlükte bulunan iki veya çok taraflı andlaşmaların iktisadi, ticari, teknik, veya idari hükümlerinin taşıdığı amaçlann yerine getirilmesi gayesini güden iki veya çok taraflı andlaşmalar"(*) "kapsamına giren maddelerin[,] yürürlükteki Gümrük resimlerinde Dışişleri, Maliye, Ticaret, Gümrük ve Tekel, Tarım ve Sanayi Bakanlıklarının birlikte lüzum göstermeleri üzerine değişiklik yapmaya veya bu maddelerden bazılarının resmini kaldırmaya veyahut muaf tutulmuş olanları umumi tarifedeki resme tabi kılmaya ve bu değişikliklerin uygulanmasına dair usul ve şartları tesbit etmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir." 7. maddenin 2. fıkrası na göre; "Bakanlar Kurulu, yukarıdaki fıkra gereğince aldığı tedbirleri bir kararname ile yürürlüğe koyar ve bunları , bu kararnamenin Resmi Gazete'de yayımlanmakla yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak üç ay içinde, bir kanun tasarısı ile Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunar." [(*) 1. fıkranın başında yer alan "5 inci maddede yazılı andlaşmaların ve modüsvivendilerin" ibaresi, 5. madde metni ile değiştirilmiştir.]
• 128. Yılmaz Aliefendioğlu, Anayasa Yargısı ve Türk Anayasa Mahkemesi, Ankara, Yetkin,1996.
• 129. Danıştay 6. Dairesi, E. 1966/2621, K. 1968/524, Karar Tarihi: 21.2.1968. (Aliefendioğlu, age., s. 337)
• 130. Danıştay 12. Dairesi, E. 1965/3706, K. 1965/553. Karar Tarihi: 4.4.1967: Danıştay 12. Dairesi, E.1972/3218, Ki 975/279. Karar Tarihi: 17.2.1975. (Aliefendioğlu, age., s. 337)
• 131. e.g. TÜPRAŞ ' ın Efremov-Zorlu Grubu'na blok satışına ilişkin ihale Komisyonu kararının iptal edilmesi gibi.
• 132. Anayasa Mahkemesi sadece bir uygun bulma kanunu ile yürürlüğe girmek üzere olan bir antlaşmanın uygun bulunduğuna dair Meclis kararını kendi oluşturduğu içtihadı ile denetleyebilmektedir. Anayasa Mahkemesi, de facto olarak böyle bir denetim yetkisi olduğunu 1996 yılında önüne gelen 4163 sayılı " İslam Ülkeleri Arası Yatırım ve ihracat Kredi Sigortası Kurumu Kuruluş Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulundu ğuna Dair Kanun"un iptali davasında işin esasına girerek göstermiştir. Bknz. E: 1996/55, K: 1997/33, Karar Tarihi: 27.2.1997, AMKD, no: 37/1, 79-105.
• 133. Bknz. Örneğin, Arnavutluk (AY. Madde 131/b), Avusturya (AY. Madde 140a, 145), Bulgaristan (AYM Kanunu, m. 12/4) Ermenistan (AY., Madde 100/2), Azerbaycan (AY., Madde 130/X), Beyaz Rusya (2919 S.K., Madde 9), Bulgaristan (AY., Madde 12/1-4), Estonya (AY., Madde 4/1(5)), Gürcistan (AYM Kanunu Madde 19/f, 38), Almanya (AYM Kanunu 13/12), Macaristan (AYM Kanunu, Madde 1/c), Letonya (AYM Kanunu Madde 16/2, 17), Lituanya (AY., M. 105/2,3), Slovenya (AYM Kanunu, m. 21/1), İspanya ve Ukrayna (AYM Kanunu, m. 13/2). (CODICES veribankasından yararlanılmıştır)
• 134. BVerfGE 1, 372, 2BvE 2/51, Commercial Treaty, Art. 59/11, 80 GG, 29 July 1952 (Decisions of the Bundesverfassungsgericht- Federal Constituional Court- Federal Republic of Germany, Volume 1/I, International Law and Law of European Communities 1952-1989, Published by the Members of the Court, Karlrushe, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden Baden, 1992, ss. 23-37.)
• 135. BVerfGE 1, 351, 2 BvE 3/51, Petersberg Agreement, §§ 13, 64/1 BverfGG, Art. 59/11, 76 GG, 29 July 1952. (Ibid., ss. 9-22)
• 136. Judgement No 30 of 25 June 1998, Codices, Hun-1998-2-007.
• 137. Macar Anayasa Mahkemesi 25 Haziran 1998 tarihinde 30 sayılı kararı ile 26.12.1996 gün ve 230 sayılı Hükümet Kararının Ekinin 1. maddesinin ilk iki fıkrası ile 6. Maddesini Anayasa'ya aykırı bularak iptal etmiştir. _____http://www.jeanmonnetprogram.org/papers/99/990802 >. html. Mahkeme, iptal kararının yürürlüğe girmesini 30 Aralık 1999'a kadar ertelemiştir.
• 138. Allan Tatham "Constitutional Judiciary in Central Europe and Europe Agreement: Decision 30/1998 (VI.25) AB of the Hungarian Constitutional Court", International Comparative Law Quarterly, no: 48/4, October, 1999, 913-920.: Hoffmeister, agm, s. 218.
• 139. Act X of 2002 on the promulgation of Decision No 1/2002 of the Association Council replacing Decision No 2/96 of the Association Council on the implementation of the competition rules adopted under Article 62(3) of the Europe Agreement establishing an association between the Republic of Hungary, of the one part, and the European Communities and their Member States, of the other part, (Yasala ştığı tarih: 26 February 2002) (Resmi Gazete (Magyar Közlöny), no: 34/I, 12 March 2002, s. 2058-2063) ( İngilizce versiyonu: Official Journal L 145, 04.06.2002, s. 16. _____http://www.globalcompetitionforum.org/regions/europe/ >. Mahkeme, iptal kararının yürürlüğe girmesini 30 Aral ık 1999'a kadar ertelemiştir. lel°
• 140. 6 Mart 1995 tarihli Gümrük Birliği Anlaşması 'nı imzalamamız üzerine, bu anlaşmanın 29. maddesi hükmü çerçevesinde Avrupa Yazılım Birliği Yönergesi hükümleri iç hukukumuza ithal edilmiştir." Bilgisayar yazılımcılığı konusunda hazırlanmış bir master tezinin özetinde kullanılmıştır. Bknz. _____http://naos.com.tr/SerhatTez.htm >.
• 141. Case 2134/92, Brunner v. The European Union Treaty, 1 C.M.L.R. 57 (1994). Bu dava Brunner davası olarak adlandırılsa da, AB içinde "Maastricht Kararı " olarak bilinmektedir. D.Kevin Makowski, "Comment: Solange III: The German Federal Constitutional Court's Decision On Accession To The Maastricht Treaty On European Union", Journal of International Business Law, no: 16,1995,155-179.
• 142. Fusün Arsava, "Egemenlik Haklarının Devrine Getirilen Sınırlar", Gazi Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, no: 3/2., 2001, s.1 . _____http://dergi.iibf.gazi.edu.tr/zip/3215.zip>.
• 143. Ibid.,: Konuyla ilgili olarak Frans ı z Anayasa Konseyi ile İspanyol Anayasa Mahkemesi kararları için bknz. Ibid.,
• 144. Anayasa, madde 148: 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, madde 18.
• 145. Aliefendioğlu, age., s. 338.
• 146. E.1992/26, K. 1992/48, Karar Tarihi: 17.9.1992, AMKD, no: 28/2, s. 545. (Aliefendio ğlu, age,s. 339)
• 147. Asan Atika Nizamnamesi (E. 1965/16, K. 1965/41, Karar Tarihi 6.7.1965, AMKD, 3, 174.:Zabtai Saydiye Nizamnamesi (E. 1966/44, K. 1966/25), Karar Tarihi 3.5.1966, AMKD, no: 4, s. 170.). Aliefendioğlu, 1982 Anayasası döneminde de, anayasal denetimin yasa niteliğindeki diğer metinleri de içereceğini söylemektedir. Ayrıntılı bilgi için. bknz. Aliefendioğlu, age., s. 108.
• 148. TBMM Soruşturma Hazırlık Komisyonu çalışmalarının durdurulması yönündeki önergenin kabul edilmesine ilişkin TBMM Birleşik toplantı kararı için bknz. E. 1970/25 ve 26, K. 1970/32, Karar Tarihi: 17.12.1971, AMKD, no: 8, s. 340: Millet Meclisi üyelerinin ödenek ve yolluklarının belirleyen Millet Meclisi Hesapları İnceleme Komisyonu Raporunun onaylanmasına ilişkin karar için bknz. E. 1977/6, K. 1977/14, AMKD, no: 15, 176-197.: Mahkemenin son dönemlerde verdiği başka kararlar da vardır: E. 1996/19, K. 1996/13, Karar Tarihi: 14 May ıs 1996, AMKD, no: 32/2, 686-704: E. 1996/20, K. 1996/14, 14 Mayıs 1996, AMKD, no: 32/2, 704-714. E. 1996/21, K. 1996/15, AMKD, no: 32/2, 715-726.
• 149. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 18/4/1979 günlü kararı
• 150.E. 1979/22, K. 1979/45, 18.12.1979, AMKD, no: 17, 349-390. Bu görüşe, Lütfi Ömerba ş ,Kenan Terzioğlu ve Yılmaz Aliefendioğlu "Kararın incelenmesinin Anayasa Mahkemesinin görevi içinde olmadığı " gerekçesiyle katılmamışlardır.
• 151. Âdil Esmer, Necdet Dancıoğlu, İhsan N. Tanyıldız ve Bülent Olcay sözü edilen metnin yasa; Ahmet Salih Cebi ve Nihat O. Akçakayalıoğlu da Anayasa düzenlemesi niteliğinde olduğunu öne sürerek yukarıdaki görüşe katılmamışlardır.
• 152. Anayasa Mahkemesi, "Türk Silahlı Kuvvetlerinin, zamanı ve süresi Hükümetçe belirlenmek üzere yabancı ülkelere gönderilmesi ve bu kuvvetlerin kullanılmasına izin verilmesine dair"TBMM'nin 10.10.2001 gün ve 722 say ılı kararının son fıkrasını da bir içtüzük değişikliği niteliğinde görmemiştir. (E.2001/424, K. 2001/354, K.T. 22.11.2001, AMKD, 38, 357-374). Bu kararı eleştiren Kanadoğlu'na göre, "AYM'nin vardığı bu sonuca bir neden bulması , neredeyse olanaksızdır. Gerçekten de hükümete süresi belirsiz bir yetki ve izin veren 722 sayılı Kararın, ... "belli bir süre" için izin verilmesini öngören tüzüğün 130. maddesini değiştirdiği açık ve kesindir." Korkut Kanadoğlu, Anayasa Mahkemesi, Beta, Istanbul, 2004, 159.
• 155. Anayasa Mahkemesi kararının sonuç bölümü şu şekildedir: "Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin; 12.8.1990 günlü, 107 say ılı "Anayasanın 92 nci Maddesi Uyarınca Hükümete Izin Verilmesine Dair" ve 5.9.1990 gönlü, 108 sayılı "Körfez Krizi Sebebiyle, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Yabancı Ülkelere Gönderilmesine ve Yabancı Silahlı Kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına, Anayasanın 92 nci Maddesi Uyarınca İzin Verilmesine Dair" kararları , Anayasa Mahkemesi'nin biçim ve öz yönünden denetleyeceği Anayasa'nın 148. maddesinde sayılan düzenlemelerden ya da nitelik ve içerik yönünden bunlara benzeyen metinlerden görülmediğinden iptal isteminin REDDİNE" 7/4 oyçokluğu ile karar verilmiştir.
• 154 Yekta Güngör Özden, Yılmaz Aliefendioğlu, Selçuk Tüzün Ve Ahmet N. Sezer. 35 Nur Uluşahin, "Savaş Hali İlânı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin Verme Yetkisi ve Anayasa Mahkemesi'nin 24.9.1990 Tarihli Kararı" Prof. Dr. Turgut Kalpsüz'e Armağan, Turhan Kitapevi, 2003, 1039-1064, ss. 1053-54. (Not: Yokluk konusunda Ulu şahin'in ulaştığı sonuca daha önce varmamıza rağmen, konuyu daha güçlü bir şekilde ifade ettiği için yazann düşüncelerini alıntılara ile anlatmayı uygun bulduk).
• 156. Ibid., ss. 1057-61 (vurgu eklenmiştir)
• 157. Ibid., s. 1061 (vurgu orijinaldir)
• 158. Ibid., s. 1063.
• 159. Karş : Hacı Ali Özhan, "TBMM Kararlar ının Anayasa Mahkemesince Denetimi Üzerine", _____http://www.geocities.com/hacialiozhardarastirma33.htm >.
• 160. Hacı Ali Özhan "Anayasa Mahkemesinde Bireyler Tespit Davası Açabilir mi?", http://www.geocities.corn/hacialiozhan/arastirma31.htm . Özhan, sayını güçlendirebilmek için Anayasa Mahkemesinin içtihat yoluyla yürürlüğü durdurma kararı verdiği; 1963-1983 döneminde uygulanan 44 sayılı Kuruluş Yasasının gerekçesinde "...Konacak usul hükümlerinin ihtiyaca uygunluk derecesini şimdiden kestirmenin güç olacağı , kurulacak Anayasa Mahkemesinin vasfı itibari ile karşılaşacağı usul meselelerini, umumi esaslar dairesinde içtihat yoluyla kolaylıkla çözebileceği düşünülerek bu sahada da kapsayıcı bir düzenlemeden kaçınılmıştır..." ibaresinin olduğu; Karma komisyon raporunda da "...hüküm sevk olunmayan hususlarında içtihada terk edilmesi uygun görülmüştür" ifadesinin yer aldığını örnek olarak göstermektedir...
• 161. Karş : Faruk Erem, "Ceza Hukuku Yönünden Anayasaya Aykırılık iddiası", Adalet Dergisi, no: 53/5-6,1962,459-471, ss. 463,468.
• 162. Aliefendioğlu, age., s. 241.
• 163. Ortaklık Konseyi kararlarının tamamı için bknz. _____http://www.kobinet.org.tr/kosgebabm/-english/lib/tr/001e.html# >.
• 164. Ortaklık Konseyi kararlar ının, sözgelimi Rekabet Kurulu veya Sermaye Piyasası Kurulu kararları ndan daha fazla kişi ve kurumu ilgilendirmesine rağmen, Resmi Gazete'de yayımlanmaması mantıksal olarak kabul edilemez.
• 165. Fusün Arsaya, "Gelece ğin AB üyesi olarak Türkiye-Egemenlik Haklarının Devri Sorunu", Türkiye'de Anayasa Reformu Prensipler ve Sonuçlar, Konrad Adenauer Vakfı Yay., Ankara, 2001, 71-83, s. 83.
• 166. Bu konunun ayrıntılı tartışıldığı bir çalışma için bknz. Kemal Başlar, "Uluslararası Antlaşmaların Onaylanması , Üstünlüğü ve Anayasal Denetimi Üzerine" (yayınlanacak).
• 167 Eray Sanver, "Çin'e Karşı Somut Önlem Almanya", _____http://www.tad.com.triarsiv/d2003/s3/-perspektif/ein_onlem.html>.