Galym ZHUSSİPBEK

4430

2007 Lizbon Antlaşması, Avrupa güvenlik ve savunma politikası’nın tanımı ve özellikleri, güvenlik aktörü olarak Avrupa Birliğinin nitelikleri

Bu makalede 2007 Lizbon Antlaşması hükümleri ışığında Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası’nın (AGSP) tanımı yapılmakta, nitelikleri, kurumsal yapısı, karar alma mekanizması ve AB üzerindeki etkisi açıklanmaktadır. Avrupa Birliği’ne (AB) operasyonel nitelikte askeri ve sivil yetenekler sağlayan AGSP’nın klasik anlamda AB “ortak politikası” olmadığı, temelde askeri ve sivil kriz yönetimine odaklanan bir politika olduğu ve 2007 Lizbon Antlaşması’nın da ASGP’nın niteliklerini değiştirmediği ortaya konmaktadır. AGSP’nın gelişimindeki aşamalara ve AB askeri yeteneklerinin amacına da değinilmektedir. Makalede güvenlik aktörü olarak AB’nin niteliklerine yer verilmektedir. Güvenlik kavramını kapsamlı bir şekilde ele alanların bakış açısına göre AB’nin, Soğuk Savaş sonrası dönemin en önemli güvenlik aktörlerinden birisi olduğu nazara verilerek, AB’nin “post- modern” ya da “sivil güç” olarak nitelenmesinin, askeri güç kullanamama ya da kullanmak istememe anlamına gelmediği belirtilmektedir. AB üyelerinin savunma endüstrisi ve silahlanma politikası alanlarında yaptığı işbirliği girişimlerine de değinilmektedir.

2007 Lisbon treaty definition and characteristics of the European security and defense policy qualifications of the European Union as a security actor

This article in the first place aims to give the definition of the European Security and Defence Policy (ESDP) in the light of Lisbon (Reform) Treaty. It sheds light on the character, decision making procedures and institutional structure of the ESDP and explains the influence of the ESDP on the EU. The article states that the ESDP, which provides the EU with an operational military as well as civil capacity, is not a “classical” EU policy and it is the article also argues that the Lisbon treaty does not change the character of the ESDP. The study touches upon the purpose of the EU military capabilities and the stages in the development process of the ESDP. It also studies the main characteristics of the EU as a security actor. It argues, that the role concept of a civilian or post modern power does not describe any inability or unwillingness to use military power and the ESDP serves as the proof that EU does not totally disincline the usage of force. Moreover the article discusses the cooperative efforts of EU members in the field of armament
PDF

___

  • 1 Nicole Gnesotto, “Giriş”, AB Güvenlik ve Savunma Politikası, N. Gnesotto (ed.), İst., TASAM, 2005, s. 27.
  • 2 Batı Avrupa Birliği’nin 19 Haziran 1992 tarihinde Bonn yakınlarındaki Petersberg’te düzenlenen Konsey Toplantısı’nda, örgütün görev alanı olarak, “insani yardım, kurtarma, tahliye operasyonları; barışı koruma; askeri kuvvetlerinin de kullanılabileceği kriz yöntemi” belirtilmiştir. Söz konusu görevler daha sonra Petersberg Görevleri olarak adlandırılmıştır.
  • 3 Pernille Rieker, “From Common Defence to Comprehensive Security: Towards the Europeanization of French Foreign and Security Policy?”, Security Dialogue, December 2006, Vol. 37, No 4, s. 521.
  • 4 Alyson Bailes, Common Foreign and Security Policy (CFSP)/ European Security and Defence Policy (ESDP) Challenges and Prospects, Hamburger Vorträge am Institut für Friedensforschung und Sicherheitspolitik, Hamburg, Februar 2005, s. 3.
  • 5 Dov Lynch, Russia Faces Europe, Chaillot Papers No 60, Paris, EU ISS, May 2003, s. 76
  • 6 Maastricht Antlaşması’na göre, birinci sütün Avrupa Topluluğu ile ilgili Antlaşma hükümlerine tekabül eder: Birlik vatandaşlığı, Topluluk politikaları, Ekonomik ve Parasal Birlik v.b.
  • 7 Bailes, Ibid, s. 2
  • 8 Nicole Gnesotto, “Introduction”, EU Security and Defence Policy, Gnesotto, N. (ed.), Paris,EU ISS, 2004, s. 24.
  • 9 “European Council Nice, December 2000”, From St-Malo to Nice, European defence: core documents, Chaillot Papers No 47, M. Rutten, (ed.), Paris, EU ISS, s. 168.
  • 10 Tarafsız devletlerin Petersberg Görevleri’ni AB güvenlik kimliğinin başlıca unsuru yapmada diretmesi, AB’nin kolektif savunma politikasını geliştirme olasılığını önleme amacını taşımıştır.
  • 11 Alistair Shepherd, “The EU’s Security and Defence Policy: A Policy without Substance?”,European Security, Spring 2003, Vol. 12, No 1, s. 46.
  • 12 Abdulbaki Kavun, Avrupa Birliğinde Esnek Bütünleşme Modeli ve Türkiye Açısından Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası Boyutundan incelenmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006, s. 53.
  • 13 Bailes, op.cit., s. 4.
  • 14 Alyson Bailes, “The Institutional Reform of ESDP and Post-Prague NATO”, The International Spectator, July- September 2003, Vol. 38, No 3, s. 34, 35.
  • 15 Jolyon Howorth, “Why ESDP is Necessary and Beneficial for the Alliance”, Jolyon Howorth; John Keeler (eds.), Defending Europe: The EU, NATO and the Quest for European Autonomy, NY, Palgrave Macmillan, 2003, s. 221.
  • 16 Peter Gowan, “The Trans-Atlantic Conflict Over Primacy”, Allies as Rivals, Faruk, Tabak (ed.), London, Paradigm Publishing, 2005, s. 92.
  • 17 “Council Joint Action 2004/551/CFSP on the Establishment of the European Defence Agency”, EU Security and Defence, Core Documents 2004, Volume V, Chaillot Papers No 75, Paris, EU ISS, February 2005, s. 178.
  • 18 “Presidency Conclusions”, Göteborg European Council, June 2001, From Nice to Laeken, European Defence: Core Documents, Chaillot Papers No 51, Maartje, Rutten (ed.), Paris, EU ISS; 2002, s. 30
  • 19 Martin Ortega, “Petersberg’in Ötesi”, AB Güvenlik ve Savunma Politikası, N. Gnesotto (ed.), İst., TASAM, 2005, s. 84.
  • 20 Fatma Taşdemir, “Yenimuhafazakar Amerikan Dış Politikasının Uluslararası Hukuk Sistemine Etki ve Yansımaları”, Yenimuhafazakar Amerikan Dış Politikası ve Türkiye, Çınar Özen; Hakan Taşdemir, (der.), Ankara, Odak, 2006, s. 122.
  • 21 Ortega, “Petersberg’in Ötesi”, s. 85; Martin Ortega, Military intervention and the EU, Chaillot Papers No 45, Paris, EU ISS, March 2001.
  • 22 Taşdemir, Ibid., s. 121.
  • 23 “İngiltere’ye göre Fransa’nın Barışçıl Çözüm Çabaları Köstekleyici Nitelikte”, “Londra ve Paris AB’nin Ortak Savunma Amaçları Konusunda ilerlemekte”, Financial Times, 14 March 2003, s. 3’ten aktaran W. Mason; S .Penksa, “EU Security Cooperation and Transatlantic Relationship”, Cooperation and Conflict, Vol. 38, No 3, September 2003, s. 277.
  • 24 Gnesotto, “Giriş”, op.cit., s. 22.
  • 25 AAMG, Petersberg Görevleri kapsamına giren operasyonları gerçekleştirebilmek amacıyla Aralık 1999 Helsinki Avrupa Konseyi’nde oluşturulması kararlaştırılan müdahale gücü.
  • 26 Muharebe Grupları, AB liderlerinin Haziran 2004 tarihinde “2010 Temel Hedefi” kapsamında oluşturmayı kararlaştırdıkları, askeri yönden etkili ve yüksek hareket yeteneğine sahip müdahale gücü.
  • 27 Shepherd, op.cit., s. 44
  • 28 Asle Toje, “The 2003 European Union Security Strategy: A Critical Appraisal”, European Foreign Affairs Review, 2005, Vol 10, No 1, s. 118.
  • 29 Shepherd, op.cit., s. 43, 44.
  • 30 Gnesotto, “Giriş”, op. cit., s. 24.
  • 31 Sanem Baykal, “Avrupa Birliği’nin Geleceği”, Uluslararası ilişkiler Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Bahar 2004, s. 137, s.131, 122.
  • 32 EU leaders agree new treaty deal, BBC World News, _____http://news.bbc.co.uk/go/pr/fr//1/hi/world/europe/7051999.stm>
  • 33 “Note to Delegations on IGC 2007 Mandate”, Brussels, General Secretariat of the Council, 11218/07, POLGEN 74 Brussels, 26 June 2007, s. 1, 2.
  • 34 “Lisbon Treaty amending the Treaty on European Union and the Treaty establishing the European Community”, 2007/C 306/01, Brussels, Official Journal of European Union, 17.12.2007.
  • 35 The EU in the world, Treaty of Lisbon, _____http://europa.eu/lisbon_treaty/glance/external_relations/index_en.htm>
  • 36 Avrupa Topluluğu kurumsal yapısı dışında çalışarak üye devletler arasında dış politika konularında koordinasyon sağlama fonksiyonunu yerine getiren ASİ, 1970’ten 1992’ye kadar yürürlülükte kalmış ve Maastricht Antlaşması’yla oluşturulan ODGP’nın çekirdeği niteliğinde olmuştur. ASi ile ilgili her hangi bir hüküm Topluluk müktesebatında yer almamıştır. ASİ’nin topluluk dışında ve tamamen hükümetlerarası nitelikte olması kararlaştırılmıştır.
  • 37 Michael Rupp, Avrupa Birliği’nin Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası ve Türkiye’nin Uyumu, İst., iktisadi Kalkınma Vakfı, Mayıs 2002, s. 38; A. Missiroli, “AGSP Nasıl işler”, AB Güvenlik ve Savunma Politikası, N. Gnesotto (ed.), Đst., TASAM, 2005, s. 59
  • 38 “Political and Security Committee”, Activites of EU, Implementation of the CFSP and ESDP, _____http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/r00005.htm>
  • 39 Missiroli, “AGSP Nasıl işler”, op. cit., s. 64.
  • 40 Rupp, a.g.e., op. cit., s. 33.
  • 41 Missiroli, “AGSP Nasıl işler”, op. cit., 2. 64.
  • 42 “Military Staff of the European Union” Activites of EU, Implementation of the CFSP and ESDP, _____http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/r00006.htm>
  • 43 Missiroli, “AGSP Nasıl işler”, op. cit., s. 65.
  • 44 “Council Joint Action 2004/551/CFSP on the establishment of the European Defence Agency”, EU Security and Defence, Core Documents 2004, Volume V, Paris, Chaillot Papers No 75, February 2005, s. 175- 180.
  • 45 Agnieszka Nowak, “Civilian crisis management within ESDP”, Civilian crisis magament: the EU Way, Nowak, Agnieszka (ed), Chaillot Papers No 90, Paris, EU ISS, June 2006, s. 23.
  • 46 “European Defence Meeting, Tervuren”, From Copenhagen to Brussels, European Defence: Core Documents, Chaillot Papers No 67, A, Paris, Missiroli (ed.), December 2003, s. 79.
  • 47 Nihai şeklini Mart 2003’te alan “Berlin Artı” Anlaşmaları, AB’ne NATO’nun operasyonel planlama olanaklarına “güvenceli erişimi” (AB’nin NATO olanaklarından “otomatik bir şekilde” yararlanmasını ifade etmektedir); önceden belirlenmiş NATO ortak yetenekleri ve varlıklarının “kullanılabilirliğini”; AB’nin üstleneceği operasyonlar için bir Avrupalı general olan Yüksek Müttefik Avrupa Komutan Yardımcısı’nın (D-SACEUR) operasyon komutanı olması dahil, NATO Avrupa komutanlığı (NATO European command) seçeneğini ve NATO savunma planlama sisteminin AB operasyonlarına uyarlanmasını ortaya koymaktadır. “Berlin Artı” Anlaşmaları çerçevesinde NATO ortak yetenekleri ve varlıklarının geri iadesi de öngörülmüştür (örneğin NATO Antlaşması 5’nci maddesi ile ilgili bir durum ortaya çıktığında).
  • 48 “Joint Paper by France, Germany and United Kingdom”, European Defence Meeting- Tervuren”, From Copenhagen to Brussels, European Defence: Core Documents, Paris, Chaillot Papers No 67, A. Missiroli (ed.), December 2003, s. 283, 284.
  • 49 “US says yes to army planning unit”, Financial Times, 13 December 2003, aktaran Paul, Cornish; Geoffrey, Edwards, “The strategic culture of the European Union: a progress report”, International Affairs, Vol. 81, No 4, 2005, s. 812.
  • 50 EU Operations Centre, _____http://www.consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?id=1211&lang=en&mode=g>
  • 51 EU Operations Centre, Ibid.
  • 52 Claire Taylor, European Security and Defence Policy: Developments Since 2003, International Affairs and Defence Section House of Commons Library, Research Paper 06/32, 8 June 2006, s. 28.
  • 53 “Military Bodies in the European Union and the Planning Council and Conduct of EU-led Military Operations”, Council of the European Union, Document No. 6215/1/00, Brussels, 29 February 2000, aktaran Shepherd, op. cit., s. 55.
  • 54 Gustav Lindstrom, Enter the EU Battlegroups, Chaillot Papers, No 97, Paris, EU ISS, February 2007, s. 19, 20.
  • 55 Lindstrom, İbid, s. 20, 21.
  • 56 “Military Bodies in the European Union”.
  • 57 Jean-Yves Haine, “Idealism and Power: The New EU Security Strategy”, Current History, March 2004, s. 112.
  • 58 “Declaration on solidarity against terrorism”, European Council, 25-26 Mart 2004, EU Security and Defence, Core Documents 2004, Volume V, Chaillot Papers No 75, February 2005, s. 42.
  • 59 Gnesotto, “Giriş”, op. cit., s. 18, 16.
  • 60 ortega petersbergin Ötesi”, op. cit., s. 73.
  • 61 Orteg, ibid s. 73.
  • 62 An initial long-term vision for European defence capability and capacity needs (Summary), EDA Steering Board, _____http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l33238.htm>
  • 63 Robert Hunter, The European Security and Defense Policy: NATO's Companion - or Competitor?, Santa Monica, RAND Corporation, 2002, s. 138.
  • 64 P. Martinsen, “The ESDP- a Strategic Culture in the Making?” Paper prepared for the ECPR Conference Section 17 Europe and Global Security, Marburg, 18-21 September 2003, s. 1.
  • 65 Burak Tangör, Avrupa Güvenlik Yönetişimi, Ankara: Seçkin, 2008, s. 21.
  • 66 Stephen Walt, “The Renaissance of Security Studies”, International Studies Quarterly, No 35, 1991, s. 211–239; Christopher, Hill, “The Capability–Expectation Gap, or Conceptualizing Europe’s International Role”, Journal of Common Market Studies, 31(3), 1993, s. 305–328, aktaran Pernille, Rieker, “From Common Defence to Comprehensive Security: Towards the Europeanization of French Foreign and Security Policy?”, Security Dialogue, December 2006, Vol. 37, No 4, s. 512.
  • 67 Robert Kagan, Of Paradise and Power. America and Europe in the New World Order, NY, Alfred Knoft, 2003.
  • 68 Helene Sjursen, “Changes to European Security in a Communicative Perspective”, Cooperation and Conflict, Vol. 39, No 2, s. 107–128; Ole Wæver, “Identity, Integration and Security: Solving the Sovereignty Puzzle in EU Studies”, Journal of International Affairs, June 2004, 48 (2), 1995, s. 46–86, aktaran Rieker, op. cit., s. 512.
  • 69 Agnieszka Nowak, “Introduction”, Civilian Crisis Management: The EU Way, Nowak, Agnieszka (ed), Paris, Chaillot Papers No 90, EU İSS, June 2006, s. 9.
  • 70 Alyson Bailes, Common Foreign and Security Policy (CFSP)/ European Security and Defence Policy (ESDP) Challenges and Prospects, Hamburg, Hamburger Vorträge am Institut für Friedensforschung und Sicherheitspolitik, Februar 2005, s. 5.
  • 71 Fransa benzeri, kendi ordusuna sahip bir “Büyük Avrupa” gücü
  • 72 Rieker, op. cit., s. 521.
  • 73 Abdulbaki Kavun, Avrupa Birliğinde Esnek Bütünleşme Modeli ve Türkiye Açısından Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası Boyutundan incelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006, s. 53.
  • 74 Temmuz 2008’de Paris’te toplanan 43 devlet lideri, “Avrupa- Akdeniz Ortaklığı” yerine “Akdeniz için Birlik” projesinin temellerini attı. Söz konusu proje, bütünleşme (entegrasyon) anlayışına değil, işbirliği anlayışına dayanmaktadır. AB, “Akdeniz için Birlik” projesi çerçevesinde 2015 yılında serbest ticaret bölgesinin oluşturulmasını hedeflemektedir.
  • 75 Rieker, op. cit., s. 512.
  • 76 Francois Duchene, “Europe’s Role in World Peace”, Europe Tomorrow, Mayne, Richard (ed.), London, Fontana, 1972, s. 43.
  • 77 Hanns Maull, “Europe and the New Balance of Global Order”, International Affairs, Vol. 81,No 4, 2005, s. 779- 781.
  • 78 M. Troitskiy, “Evropeyskiy Soyuz v Mirovoy Politike” (Uluslararası Politikada AB), Mezhdunarodniye Protsessi, International Trends, Journal of International Relations Theory and World Politics, Vol. 2, No 2 (5), Mayıs- Ağustos 2004, _____http://www.intertrends.ru/five/004.htm>
  • 79 Ian Manners, ‘Normative Power Europe: A Contradiction in Terms?’, Journal of Common Market Studies, Vol. 40, No 2, 2002, s. 235-58; Ian Manners, “European (Security) Union: From Existential Threat to Ontological Security”, Working Papers, No 5, 2002, Copenhagen Peace Research Institute, s. 1-42.
  • 80 Aleksey Bogaturov, “Sovremenniy Mezhdunarodniy Poryadok” (Günümüzdeki Uluslararası Düzen), Mezhdunarodniye Protsessi, International Trends, Journal of International Relations Theory and World Politics, Vol. 1, No 1, Ocak-Nisan 2003, _____http://www.intertrends.ru/one/001.htm>
  • 81 R. Rosecrance, “The New Type of International Actor”, Paradoxes of European Foreign Policy, Jan Zielonka (ed.), The Hague, Kluwer Law International, 1998, s. 15- 23’ten aktaran Sjursen, “Changes to European Security”, s. 122.
  • 82 Maull, op. cit., s. 779- 782.
  • 83 Joseph Nye, “Soft power: the means to success in world politics”, Public Affairs, 2004, aktaran Paul Cornish; Geoffrey Edwards, “The strategic culture of the European Union: a progress report”, International Affairs, 2005, Vol. 81, No 4, s. 818.
  • 84 European Defence, A proposal for White Paper, Report of an Independent Task Force,Paris, EU ĐSS, May 2004, s. 12.
  • 85 Stephanie Anderson; Thomas R., Seitz, “European Security and Defense Policy Demystified Nation-Building and Identity in the European Union”, Armed Forces and Society, Vol. 33, No 1,October 2006, s. 29.
  • 86 Johannes Varwick, “European Union and NATO Partnership, Competition or Rivalry?”, Kieler Analysen zur Sicherheitspolitik, Nr. 18, Juni 2006, s. 9.
  • 87 Varwick, Ibid., s. 19.
  • 88 Jean-Pierre Darnis et al., “Challenges for European Armaments Cooperation”, Lessons Learned from European Defence Equipment Programmes, Occasional paper No 69, Paris, EU ISS, October 2007, s. 16.
  • 89 Roland Dannreuther, “Conclusion: Towards a Neighbourhood Strategy”, EU Foreign and Security Policy Towards a Neighbourhood Strategy, Roland, Dannreuther (ed.), NY, Routledge, 2005, s. 216.
  • 90 Denis MacShane, “Don’t Divide. Europe and America”, The World Today, Chatham House, June 2004, s. 11.
  • 91 “Le projet de Loi de Programmation Militaire 2003–2008”, Legislation Proposal for the Military Programme 2003–08, Paris: Ministry of Defence, aktaran: Rieker, op. cit., s. 522, 523.
  • 92 Robert Cooper, The Breaking of Nations: Order and Chaos in the Twenty-First Century, London, Atlantic, 2003 s. 36, 37.
  • 93 Robert Cooper, “Post-Modern Devlet ve Dünya Düzeni”, NPq-Türkiye, Cilt 1, Sayı 2, Yaz 1998, s. 12.
  • 94 Burkard Schmitt, “Conclusion”, Between cooperation and competition: the transatlantic defence market, Chaillot Papers No 44, Burkard Schmitt (ed.), Paris, WEU ISS, January 2001 s. 129.
  • 95 “Avrupa Birliği ve Savunma Sanayii”, Dünya, 26 Nisan 2008, s. 10.
  • 96 Burkard Schmitt, The European Union and Armaments, Chaillot Papers No 63, August 2003, Paris, EU ISS, s. 9.
  • 97 Jean-Pierre Darnis et al., “Cooperative Lessons Learned”, Lessons Learned From European Defence Equipment Progammes, Occasional Paper No 69, Paris, EU ISS, October 2007, s. 32.
  • 98 Schmitt, The European Union and Armaments, Ibid., s. 24, 25
  • 99 Nannette Bühl, “The Future of the European Defence Industry”, NATO’s Nations and Partners For Peace, No V, 2004, s. 36, 40.
  • 100 Jean-Pierre Darnis et al, “Challenges for European Armaments Cooperation”, Lessons Learned From European Defence Equipment Progammes, Occasional Paper No 69, Paris, EU ISS, October 2007, s. 26.
  • 101 Bühl, Ibid., s. 35, 36.
  • 102 Jean-Pierre Darnis et al., “Challenges for European Armaments Cooperation”, op. cit., s. 25- 27.
  • 103 Schmitt, op. cit., s. 14, 7
  • 104 Antonio Missiroli; Burkard, Schmitt, “More €uros for European Capabilities, Budgetary discipline and/or defence expenditure?”, Analysis, Paris, EU ISS, June 2002, _____http://www.iss-eu.org/new/analysis/analy027.html>
  • 105 Jean-Pierre Darnis et al., “Challenges for European Armaments Cooperation”, s.18.
  • 106 “Council Joint Action 2004/551/CFSP on the Establishment of the European Defence Agency”, EU Security and Defence, Core Documents 2004, Volume V, Chaillot Papers No 75, February 2005, s. 175-180.
  • 107 Schmitt, Between Cooperation and Competition, op.cit., s. 127.
  • 108 Jean-Pierre Darnis et al, op. cit., s. 30
  • 109 Dov Lynch, Russia Faces Europe, Chaillot Papers No 60, Paris, EU ISS, May 2003, s. 76
  • 110 An initial long-term vision for European defence capability and capacity needs (Summary), EDA Steering Board, _____http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l33238.htm>
Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 1303-2518
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2001
  • Yayıncı: Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

2007 Lizbon Antlaşması, Avrupa güvenlik ve savunma politikası’nın tanımı ve özellikleri, güvenlik aktörü olarak Avrupa Birliğinin nitelikleri

Galym ZHUSSİPBEK

Avrupa Birliği’nin Yaşlanma Sorununa Bir Çözüm Olarak Türkiye’nin Üyeliği

Burcu Gökçe YILMAZ AKIN

11 Eylül 2001, 11 Mart 2004 ve 7 Temmuz 2005 Terörist Saldırılarının Ardından İslam’ın Avrupa’da Algılanışı

Erhan AKDEMİR

Bir Genel Bakış: Günümüzden 150.000 ile 25.000 Yıllar Öncesinde Paleolitik Döneme De Karşılık Gelen Zaman Aralığında Avrupa Coğrafyasının Manzarası

M. Kaya UYSAL

Etnik Sorun-Dış Politika İlişkisi Bağlamında Kürt Sorununun Türk Dış Politikasına Etkileri

Erol KURUBAŞ

2007 Lizbon Antlaşması, Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası’nın Tanımı ve Özellikleri, Güvenlik Aktörü Olarak AB’nin Nitelikleri

Galym ZHUSSİPBEK

Gümrük Birliği ile Birlikte Türkiye’nin Dış Ticaretinde Yapısal Değişimler Oldu Mu?

Dilek TEMİZ