Avarız defterleri, XVII. yüzyılın iskan ve demografi tarihini aydınlatmakta kullanılan kaynaklardan biridir. Avarız defterleri esas alınarak Bolu merkez kazası araştırmanın ana noktasını teşkil etmektedir. Bolu kazasını ilgilendiren ve 1611-1689 yılları arasına tekabül eden 9 defter olduğu tespit edilmiştir. Bu defterlerden iki tanesi icmal ve bir tanesi de mufassal defterdir. Bolu avarız defterleri, hem ayrı ayrı hem de karşılaştırmalı olarak incelenerek Bolu merkez kazasının XVII. yüzyıldaki idari, demografik ve yerleşim yapısına dair bulgular değerlendirilmiştir. Bu bulgular arasında mahalleler ve karyelerin sayısı, nüfusun yapısı ve avarız hane sayıları bulunmaktadır. Ayrıca, avarız haneleri üzerinden toplanılan nüzül bedelleri de araştırmaya dahil edilmiştir. Elde edilen bulgular bazı durumlarda XVI. yüzyıldaki veriler ile de karşılaştınlmıştır. Bu anlamda Bolu’nun XVII. yüzyıl tarihine katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Avariz sources are one of the sources used to illuminate the settlement and demographic history of the XVIIth century. Central town of Bolu constitutes the main object of the research based on avariz registers. It is determined that there are 9 books concerning Bolu town and coinciding between 1611-1689 years. Two of these books are brief and one of them is detailed. Bolu avariz books are examined both seperately and comperatively, and findings regarding the administrative, demographic and settlement structure of the Bolu central town of the XVIIth century. These findings include the number of neighboorhoods and villages, the structure of the population in there and the number of avariz hanes. In addition, the nüzül costs collected over avariz hanes are added to study. Findings, in some cases, are also compared with the datas of the XVIth century. In this sense, it is aimed to contribute to the history of Bolu in XVIIth century.