Sultan KAVİLİ ARAP, Elif YÜCEBAŞ, İbrahim ARAP

Yerel Yönetimlerin Engelsiz Yaşam Hedefi: İzmir Büyükşehir Belediyesi Örneği

Günümüzde eşitsizliğe uğrayan gruplara sosyal hizmet ve yardımlar sunma konusunda temelaktörlerden birisi olan yerel yönetimlerin sorumluluk alanı genişlemektedir. Araştırmanın amacıyerel yönetimlerin engelli bireylere yönelik sunduğu hizmetlerin değerlendirilmesidir. Bu kapsamdaİzmir Büyükşehir Belediyesinin görevleri ve gönüllü yürüttüğü hizmetlere ilişkin mevcut durumanaliz edilmiştir. Veri toplamada belge analizi ile yarı yapılandırılmış görüşmelerdenyararlanılmıştır. Bulgulara göre, İzmir Büyükşehir Belediyesi engellilik alanında toplumsalfarkındalığı artırma, toplumsal koruma gibi hizmetlerde göreceli olarak başarılıdır. Bununla birlikteçeşitli mali ve fiziksel zorlukların da etkisiyle erişebilirlik konusunda, özellikle kentsel tasarımaçısından sorun olduğu, istihdam yaratıcı etkinlikler ve engelli hak savunuculuğu konularında iseetki yaratacak bir uygulama olmadığı görülmektedir. Sonuç olarak, yerel yönetimlerin etki alanıartmakla birlikte, bazı temel eksikliklerin olduğu görülmektedir.

Local Governments’ Goal Of Life Without Barriers: The Case Of The Izmir Metropolitan Municipality

The purpose of this study is to assess the services individuals with disabilities are offered by local governments. For this aim, the duties assumed by the Izmir Metropolitan Municipality and the current status of the voluntary services it conducts have been analyzed. Our research has relied on document analysis and semi-structured interviews in data collection. The findings obtained reveal that the Izmir Metropolitan Municipality is relatively successful in some services, such as social awareness. Nevertheless, we also observe that increasing accessibility, especially in urban design, is slow due to financial and physical challenges, and that no activities are in place that can make a difference in creating employment opportunities and advancing disability rights advocacy efforts.

PDF

___

Adaman, F., Erus, B. ve Sart, H. (2019). “Ev Merkezli Bakım Üzerinden Engellilik Politikası: Eleştirel Bir Değerlendirme” Türkiye’de Sosyal Politika ve Dezavantajlı Gruplar içinde (ed. Ergun A., Namal M., Koçancı M.) İstanbul: Kırmızı Yayınları s: 251-266.
Avrupa Kentsel Şartı (1992). https://rm.coe.int/168071923d (3.5.2019)
Avrupa Kentsel Şartı 2: Yeni Bir Kentlilik İçin Manifesto (2008) https://rm.coe.int/urban-charter-ii-manifesto for-a-new-urbanity-publication-a5-58-pages- /168095e1d5, (03.05.2019).
Babaoğlu, C. (2015) “Türkiye’de Engelli Politikaları ve Sivil Toplum Örgütlerinin Kentsel Engelli Politikalarına Etkisi: Ankara Örneği”, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Başaran S. (2014) “Yerel Yönetimler ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Arasındaki Hizmet İlişkileri”, Çağdaş Yerel Yönetimler, 23(1), 1-13.
BMEHS (Birleşmiş Milletler Engelli Bireylerin Haklarına İlişkin Sözleşme) (2019) Türkiye'nin İlk Raporuna İlişkin Nihai Gözlemler, https://www.ied.org.tr/wp content/uploads/2019/07/bmehs_nihai_gozlem_rapo ru_2019.pdf, (5.7.2020)
Büyükşehir Belediyeleri Özürlü Hizmet Birimleri Yönetmeliği (2006) https://www.mevzuat.gov.tr/ mevzuat?MevzuatNo=10589&MevzuatTur=7&Mev zuatTertip=5, (3.5.2019)
Cumhuriyet (2019, 13 Kasım) “ESHOT, toplu ulaşımda engelli yurttaşlar için yeni uygulamalar başlatıyor”, https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/eshot-toplu ulasimda-engelli-yurttaslar-icin-yeni-uygulamalar baslatiyor-17019 01, (15.08.2020)
Çaha, H. (2016) Engellilerin Toplumsal Hayata Katılmasına Yönelik Politikalar: Türkiye, ABD ve Japonya Örnekleri. İnsan ve Toplum, 5(10), 123-150.
DEMİS (2017) “İzmir'de Engelli Bireylere Yönelik Hizmetlerin Analizi”, Association For Development, Migration and Social Policies. http://demis.org.tr/ uploads/%C4 %B0zmir%E2%80%99de%20Engelli% 20Bireylere%20Y%C3%B6nelik%20Hizmetlerin%2 0 Analizi.pdf , (15.05.2020)
DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü) (2002) Türkiye Özürlüler Araştırması, https://biruni.tuik.gov.tr/yayin/views/visit orPages/index.zul, (11.10.2019)
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2001) Sekizinci Kalkınma Planı Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://www.sbb.gov.tr/wp content/uploads/2018/11/08_ YerelYonetimler.pdf, (05.07.2020)
DPT (2007) Dokuzuncu Kalkınma Planı Yerleşme ve Şehirleşme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://www.sbb.gov.tr/wp content/uploads/2018/11/09_ YerlesmeveSehirlesme.pdf, (05.07.2020)
Eliöz, M., Demir A.Z. ve Akbuğa E., (2017), “Engelli Dostu İller Çalışması” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(50), 348-36.
EHŞM (Engelli Hizmetleri Şube Müdürlüğü) (2019) “Engelli Vatandaşlarımız ve Yakınlarına Yönelik Hizmetlerimiz Sunumu”
EHŞM (2018) “Sosyal Politikalar Daire Başkanlığı Engelli Hizmetleri Şube Müdürlüğü Hizmet Bilgilendirme Raporu”
Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme (2009) https://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090714-1.htm, (3.5.2019)
Engelsizmir (2013) “Engelsizmir 2013 Kongresi Sonuç Bildirgesi”, 2013 Kongre Bildiri Kitabı, http://www.engelsizmir.org/tr/engelsizmir2013kongrebildirikita bi/ 2042/082, (5.11.2019)
Engelsizmir (2018) III. Uluslararası Engelsizmir 2018 Kongresi Davet Mektubu, http://2018.engelsizmir.org/ tr/Anasayfa (5.11.2019)
Engelsizmir (tarihsiz) Kırmızı Bayrak, http://www. engelsizmir.org/tr/KirmiziBayrak/3064, (15.07.2020)
Erten, Ş., ve Aktel, M. (2016) Ulusal Program ve Düzenli İlerleme Raporları Çerçevesinde Türkiye'nin Engelli Politikaları, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, 21(4), 275-297.
ESHOT (2019) “İzmir’de engellilerin otobüs seyahati kolaylaşacak” https://www.eshot.gov.tr/tr/Haberler/3714 /91, (5.8.2020)
ESHOT (2020) 2019 Faaliyet Raporu, https://www.eshot.gov.tr/YuklenenDosyalar/Dokumanlar/23072020_03 32_2019YiliFaaliyetRaporu.pdf, (5.8.2020)
European Commission (2010) “European Disability Strategy 2010-2020: A Renewed Commitment to a Barrier Free Europe” https://eur lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriSe rv.do?uri=COM:2010:0636:FIN:EN:PDF, (28.05.2020)
EyDer (tarihsiz) “Sayılarla Dünya’da ve Türkiye’de Engellilik”, https://ey-der.com/ana-sayfa/turkiye-ve dun yada engelliler/#:~:text=T%C3%BCrkiye'de0%20ise% 20Ulusal%20Engelli,siyse%2050%2D64%20ya%C5 %9F%20aras %C4%B1nda%E2%80%A6, (15.08.2020)
EYHGM (Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü) (2020, Mart) Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni, https:// ailevecalisma.gov.tr/media/42250/istatistik bulteni-2020 -mart.pdf , (28.05.2020)
Fırat, S. (2008) “Belediyelerin Engellilere Dönük Sosyal Hizmet Projeleri”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 19(1), 89-100.
Gerçek İzmir (2018, 4 Şubat) http://www.gercekizmir.com /haber/Izmir-de-engelleri-asan-proje-Elim sende/43003, (11.06.2019)
Gözlem Gazetesi (2020, 21 Şubat) “İzmir'in Öncülük Ettiği "Elim Sende" Projesi 15 İlde Başlıyor” https:// www. gozlemgazetesi.com/HaberDetay/265/1122198/izmir in-onculuk-ettigi-elim-sende-projesi-15-ilde basliyor.html (20.07.2020)
Gülgün Aslan, B. ve Ünal Ankaya, F. (2020) “Kentsel Peyzaj Kapsamında Türkiye (İzmir/Bornova) Büyük Park’ın Engelli Standartları Açısından Değerlendirilmesi”, Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 3 (3), 110- 118.
Hürriyet (2019, 13 Kasım) "Engelliler Ulaşımda Kolaylık İstedi" https://www.hurriyet.com.tr/yerel haberler/izmir/ engelliler-ulasimda-kolaylik-istedi 41373515 (05.02.2020)
İl Özel İdaresi ve Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katılım Yönetmeliği (2006) https://www.mevzuat.gov.tr/ mevzuat?MevzuatNo=9521&MevzuatTur=7&Mevz uat Tertip=5, (3.5.2019)
İnce, H.O., Babaoğlu, C. ve Yaralı Akkaya A. (2016) “Belediye Hizmetleri ve Engelli Vatandaşların Beklentileri Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (2), 86-109
İzmir BŞB (İzmir Büyükşehir Belediyesi) (tarihsiz a) İzmir Büyükşehir Belediyesi Engelli Hizmet Merkezleri, https: //www.izmir.bel.tr/tr/engelli-hizmet merkezlerimiz/31/ 307 (23.10.2019)
İzmir BŞB (tarihsiz b) https://www.izmir.bel.tr/tr/evde saglik-ve-bakim-hizmeti/907 (20.05.2020)
İzmir BŞB (2015) 2014 Faaliyet Raporu, http://www.izmir. bel.tr/YuklenenDosyalar/Dokumanlar/30.4.2015%20 15_07_05_2014_FaaliyetRaporu.pdf, (20.05.2020)
İzmir BŞB (2016) 2015 Faaliyet Raporu, http://www.izmir. bel.tr/YuklenenDosyalar/Dokumanlar/2015_Faaliyet Raporu.pdf, (20.05.2020)
İzmir BŞB (2017) 2016 Faaliyet Raporu, http://www.izmir. bel.tr/YuklenenDosyalar/Dokumanlar/FaaliyetRapor u_2016.pdf, (20.05.2020)
İzmir BŞB (2018a) 2017 Faaliyet Raporu, http://www.izmir. bel.tr/YuklenenDosyalar/Dokumanlar/43_24042018 _032740 _2017-yili-faaliyet-raporu.pdf, (20.05.2020)
İzmir BŞB (2018b, 9 Şubat) Hedef Engelsiz İzmir, https:// www.izmir.bel.tr/tr/Projeler/hedef-engelsiz izmir/1400/ 4, (15.07.2020)
İzmir BŞB (2019a) 2018 Faaliyet Raporu, http://www.izmir .bel.tr/YuklenenDosyalar/Dokumanlar/43_03052019 _022539_2018-yili-faaliyet-raporu.pdf, (20.05.2020)
İzmir BŞB (2019b) “Engelli Hizmetlerimiz”, https://www. izmir.bel.tr/tr/engelli-hizmet-merkezlerimiz/31/307 (20.12.2019)
İzmir BŞB. (2020) 2019 Faaliyet Raporu, http://www.izmir. bel.tr/YuklenenDosyalar/Dokumanlar/2019Faaliyet Raporu_ web.pdf, (20.05.2020)
İzmir BŞB Spor (2020) Aktif Branşlarımız, https://www. izmirbsbspor.org/Branslar/0 (15.08.2020) İzmir BŞB Meclis Karar Özetleri (2018, 2019, 2020), https: //www.izmir.bel.tr/tr/MeclisKararOzetleri/57 (30.08.2020)
İZSU (1998), Tarifeler Yönetmeliği, https://www.izsu.gov.tr /tr/tarifeleryonetmeligi/54/122, (25.08.2020)
Katsui, H. Ve Kumpuvuorı, J. (2008) “Human Rights Based Approach to Disability in Development in Uganda: A way to Fill the Gap Between Political And Social Spaces”, Scandinavian Journal of Disability Research, 10 (4), 227-236, sjdr.se/articles/10.1080/ 15017410802410084/, (5.7.2020)
KB (Kalkınma Bakanlığı) (2014) Onuncu Kalkınma Planı Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://www.sbb.gov.tr/wp content/uploads/2018/10/10 YerelYonetimler.pdf, (5.7.2020)
KB (2015) Onuncu Kalkınma Planı Özürlülere Sunulan Hizmetlerin Etkinleştirilmesi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara: Kalkınma Bakanlığı, http://www.sbb. gov .tr/wp content/uploads/2018/10/10OzurlulereSunula nHizmetlerinEtkinlestirilmesiCalismaGurubu Raporu -1. pdf , (5.7.2020)
KB (2018a) On Birinci Kalkınma Planı Kentsel Yaşam Kalitesi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://www. sbb.gov.tr/wp content/uploads/2020/04/KentselYasam KalitesiOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf, (5.7.2020)
KB (2018b) On Birinci Kalkınma Planı Yerel Yönetimler ve Hizmet Kalitesi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http:// www.sbb.gov.tr/wp content/uploads/2020/04/YerelYon etimlerOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf, (5.7.2020)
Kent Konseyi Yönetmeliği (2006) https://www.mevzuat. gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=10687&MevzuatTur=7 &MevzuatTertip =5, (3.5.2019)
Kesgin, B. (2014) Engellilere Yönelik Yerel Sosyal Politikalar, Çağdaş Yerel Yönetimler, 23(4), 1-15.
Malkoç True, E. ve Sönmez Türel, H. (2013) “Yapılı Çevrelerin Fiziksel Engelliler Yönüyle Kullanılabilirliği: İzmir Kenti Örneği” Artium, 1(1), 1-16.
Metin, B. (2017) “Engellilere Yönelik Sosyal Politikalarda Yerel Yönetimlerin Rolü: Keçiören Belediyesi Örneği”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 320-344.
Naschold, F. (1996) New Frontiers in Public Sector Management: Trends and Issues in State and Local Government, Walter de Gruyter, Berlin, New York
Ok, S. (2019, 10 Mart) “10 Maddede Belediyeler Engelliler İçin Ne Yapabilir?” Gazeteduvar, https://www. gazeteduvar.com.tr/forum/2019/03/10/10-maddede belediyeler-engelliler-icin-ne-yapabilir/ (10.03.2019)
Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2010), “Ulaşılabilirlik Stratejisi ve Eylem Planı (2010-2011)”, https://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/11/20101112- 19.htm, (03.06.2020)
Sarı A., Çalık S., İçli T.ve Doğan S. (2018) Türkiye Sivil Toplum Kuruluşları Gölge Raporu, Ankara: Engelliler Federasyonu, https://www.engellilerkonfederasyonu. org.tr/wp content/uploads/2020/04/1-8-BM-Engelli-Hak lar%C4%B1-Komitesi-CRPD-T%C3%BCrkiye STK-G %C3 %B6lge-Raporu-min.pdf, (10.07.2020)
Sayıştay (2019) “Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporu” https:// www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/rapor lar/kid/2018/GenelBütçe_Kapsamındaki_%20Kamu _İdareleri/AİLE%2C%20ÇALIŞMA%20VE%20%2 0 SOSYA L%20HİZMETLER%20BAKANLIĞI, (5.7.2020)
Shakespeare, T., (2011) “Sakatlık Sosyal Modeli” Sakatlık Çalışmaları (ed. Dikmen Bezmez, Sibel Yardımcı ve Yıldırım Şentürk) içinde 51-62, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları
TOHAD (Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği) (2018) “UNCRPD Türkiye Raporu”, http://www.tohad.org/tohad/wp-content/ uploads /2018/ 07/UNCRPD_Turkey_Repor t_TR.pdf, (10.07.2020)
TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2010) Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması, Ankara: TÜİK ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, https://ailevecalisma.gov. tr/media/5602/ozurlulerin sorun-ve-beklentileri-arastirmasi-2010.pdf, (03.06.2020)
TÜİK (2011) 2011 Nüfus ve Konut Araştırması, https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/2618/nufus ve-konut-arastirmasi-engellilik-arastirma sonuclari.pdf, (10.07.2020)
Ulaşım ve Toplu Taşıma (2019) https://www.bizizmir.com/ tr/IzmirBulusmalari/8, (15.05.2020).
Vardar, N. (2014, 29 Nisan) "Belediye Meclislerinde Engelli Temsili Ne Kadar?". https://m.bianet.org/bianet/toplum/ 155317-belediye meclislerinde-engelli-temsili-ne-kadar, (15.05.2020)
Yılmaz, V. ve Yentürk, N. (2017) “Türkiye’de Engellilere Yönelik Kamu Harcamalarının On Yıllık Seyri”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2017(1), 59-74.
WHO (World Health Organization) (2011) World Report On Disability. The World Bank. https://www.who.int/ publications/i/item/world-report-on-disability,(11. 10.2019)
WHO (2015). Global Disability Action Plan 2014-2021. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/199 544 /9789241509619_eng.pdf;jsessionid=661341E40F1 CA619B56A309DC5F7663C?sequence=1, (11.10.2019)
572 sayılı KHK (1997), https://www.resmigazete.gov.tr/ arşiv/23011_1.pdf, (03.05.2019)
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (2004).
5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun (2005).
5393 sayılı Belediye Kanunu (2005).
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (2016).