Muhasebe Meslek Mensuplarını Hile Eylemine Yönelten Psikolojik ve Ekonomik Faktörler

Bu çalışmada hile olgusu öncelikle psikolojik ve ekonomik açılardan ele alınmış ardından konuylailgili ampirik çalışmalardan yararlanılarak muhasebe meslek mensuplarını hile eylemineyönelten/zorlayan psikolojik ve ekonomik faktörler saptanmaya çalışılmıştır.Literatür taraması sonucunda meslek mensuplarını hileli davranışa yönelten/zorlayan psikolojik veekonomik birçok faktör olduğu tespit edilmiştir. Bunlar içinde “mükellef baskısı yaşamak, daha azvergi ödetilmesi talebiyle karşılaşmak, asgari ücret tarifesinin altında hizmet vermeye zorlanmak,muhasebecilik ücretini tahsil edememek, meslektaşların yanlış uygulamaları, müşteri kaybetmekorkusu yaşamak, mali tabloların manipüle edilmesi talebiyle karşılaşmak, kayıt dışı ekonomininvarlığı ve vergi oranlarının yüksekliği” gibi faktörlerin meslek elemanlarını hile eylemineyönelten/zorlayan psikolojik ve ekonomik faktörler olarak öne çıktığı görülmektedir.

The Psychological and Economic Factors Directing/Forcing The Accounting Professionals into Fraudulent Action

In the present study, the “fraud” phenomenon was analyzed from psychological, and economic aspects. Then, the empirical studies on this subject were considered and it was aimed to reveal the psychological and economic factors directing the accounting professionals into fraudulent action. In literature review, it was determined that there are many factors directing the accounting professionals into fraudulent behavior. Some of the psychological and economic factors directing the accounting professionals into fraudulent action were found to be pressure of client, request for paying less tax, being forced to offering service at the minimum fee level, being incapable of collecting the accounting fee, wrong practices of professionals, fear of losing clients, requests for manipulating the financial tables, presence of underground economy, and high levels of tax rates.

PDF

___

Akdaş, A., & Oral, G. (2006). Akademik Bir Disiplin ve Uygulama Alanı Olarak Adli Psikoloji. Türk Psikoloji Yazıları, 17(3), 71 -90.
Arnold, J.,Randall, R.., & Patterson, F. (2010). Work Psychology. New York: Financial Times Press.
Association Of Certified Fraud Examiners (2016). Report To The Nation Occupational Fraud &Abuse. ACFE. USA & Canada.
Association Of Certified Fraud Examiners (2018). Report To The Nation Occupational Fraud & Abuse. ACFE. USA & Canada.
Ay, M., & Avşaroğlu, S. (2010). Muhasebe Çalışanlarının Mesleki Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1170-1189.
Aydın, R. (2017). Hile Denetiminin Psikoloji ve Beden Dili Açısından Değerlendirilmesi ve Bir Anket Çalışması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Aymankuy, Y., & Mehmet S. (2005). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiğine Yaklaşımları ve Balıkesir İl Merkezinde Bir Uygulama. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8(14), 23-46.
Barak, Osman (2008), Davranışsal Finans. Ankara: Gazi Kitapevi Yayınları.
Çetin, A. C., & Dağlı, S.Ş. (2014). Muhasebe Meslek Etiği Ve Meslek Mensuplarının Etik Hakkındaki Görüşleri Üzerine Isparta İlinde Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2 (20), 55-84.
Çetin, H. (2018). Çalışan Hileleri Ve Hile Yapan Çalışanların Karakteristik Özellikleri”, Social Sciences Studies Journal (Sssjournal), 4(23), 4751 - 4757.
Dalğar, H., & Tekşen, Ö. (2014). Muhasebecilerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri İle Rol Çelişkisi Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 62, 37- 54.
Daştan, A. (2011). Muhasebe Meslek Mensuplarının Vergi Kayıp Ve Kaçaklarının Önlenmesindeki Rolü: Doğu Karadeniz Bölgesine Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25( 2), 181 -206.
Erem, F. (2003). Adalet Psikolojisi. Ankara: Başkent Klişe Matbaacılık.
Gökgöz, A., & Zeytin, M. ( 2012). Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Faaliyetlerinde Karşılaştıkları Sorunlar ve Beklentileri: Bilecik Ve Yalova İlleri Uygulaması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 477-493.
Gümüş, U.T., & Göğebakan, H.(2016). Muhasebe Hata ve Hileleri İle Muhasebe Mesleğinde Etik, Aydın İlinde Muhasebeciler Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası İşletme Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 1(3), 12-27.
Güney, S., & Çınar, O. (2012). Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin (SMMM) Etik Algıları: Erzurum Örneği. Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(26), 91 - 106.
Gür, E. (2018), Muhasebe Meslek Etiği. Adam Akademi, 8(2), 371 -407.
Hacıhasanoğlu, T., & Karaca, N. (2015). Potansiyel Muhasebe Meslek Mensuplarının Hile Algısı Üzerine Bozok Üniversitesi’nde Yapılan Bir Araştırma. Niğde -Üniversitesi İİBF Dergisi, 8, 117-130.
İşgüden, B., & Çabuk, A. (2006). Meslek Etiği ve Meslek Etiğinin Meslek Yaşamı Üzerindeki Etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 59-86.
Jafarova, S. (2009). İşletmelerde Hile Yapmanın Nedenleri ve Sosyal Psikoloji Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. Kamu Gözetim Kurumu (2015). Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kurallar. (Erişim: 18.02.2020), https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duy urular/v2/TDS/ET%C4%B0K%20KURALLAR/2 019_etikkurallar.pdf
Kandemir, C. (2010). Muhasebe Hilelerinin Ortaya Çıkarılmasında ve Önlenmesinde Bağımsız Denetimin Rolü ve Bağımsız Denetçinin Sorumluluğu. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
Katona, G., & Donald J. H. (1978). Behavioral Economics, M. E. Sharpe, Inc. 21(4), 14-18.
Kaya, A. (2016). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiği Hakkındaki Düşüncelerine İlişkin Elazığ’da Bir Araştırma., International Journal of SocialScience, 52, 183-199.
Kaya, N., & Yanık, R. (2011). Muhasebe Meslek Ahlâkı, Etik Ve Müşteri Tatmini İlişkisi. Ekev Akademi Dergisi, 49, 293-306.
Kısakürek, M., & Alpan, N.(2010). Muhasebe Meslek Etiği ve Sivas İlinde Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 47, 213-228.
Kirik, Z. (2007). Muhasebede Hata ve Hileleri İle Muhasebe Mesleğinde Etik: Afyonkarahisar'da Muhasebeciler Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Korucu, E.(2018). Muhasebe Hata ve Hileleri İle Muhasebe Mesleğinde Etik, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Işık Üniversitesi.
Okay, S. (2011). Muhasebe Hata ve Hilelerinin Meslek Etiği Açısından İrdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
Okutan, E., Şule, Y., & Filiz, K. (2013). İş Hayatında Tükenmişlik Sendromu: Finans ve Muhasebe Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesine İlişkin Bir Çalışma, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 1– 17.
Organ, İ., & Yeğen, B. (2013). Vergi Bilinci ve Vergi Ahlakı Oluşumunda Muhasebe Meslek Mensuplarının Rolü: Adana Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), 241 -271.
Otto, A. M. C. (2009). The Economic Psychology of Adolescent Saving”, University of Exeter. (Erişim: 10.04.2017). http://eric.exeter.ac.uk/exeter/bitstream/10036/838 73/3/OttoA.pdf
Özçelik, H., Aracı, N. Ö., & Keskin, S. (2017). Muhasebe Hata ve Hileleri: Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 197-214.
Özyürek, H. (2012). Muhasebe Meslek Mensuplarında Etik: Ankara’da Muhasebeciler Üzerine Araştırma. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 125- 137.
Soylu, A. (2018). Muhasebe Meslek Etiği Ve Muhasebe ve Denetim Meslek Mensuplarının Etik Algısı Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Işık Üniversitesi.
Şentürk, H.(2014). Suç ve Suçluya Dair Psikolojik Analiz. Çağın Polisi Dergisi, 150, 50-63.
Tarhan Mengi, B. (2012). Hile Denetiminde Yetkinliklerin Değerlendirilmesi-Hile Karosu. Mali Çözüm Dergisi, Kasım-Aralık
Türker, M. (1995). Muhasebe Mesleğinin Bugünkü Konumu ve Geleceği. Mali Çözüm Dergisi, 32, 16 – 22.
Varıcı, İ. (2012). Hileli Finansal Raporlama Açısından Denetçinin Sorumluluğu: İMKB’de Faaliyet Gösteren İşletmelerin Denetim Raporlarının İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 5, 122-144.
Yel, T. (2018). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiği Hakkındaki Görüşlerine İlişkin Bolu’da Bir Araştırma. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 165-184.
Yıldız, G. (2010). Muhasebe Mesleğinde Meslek Etiği ve Kayseri İl Merkezinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36, 155-178.
Yücel, E. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Dışı Davranışlarının Vergi Ahlakına Etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 73: 229-248.