Kâdî Mollâ Muhammed el-Hıdırî ve el-Hulʻu lâ ez-Zulmu Adlı Risalesi

Aile hayatının temelini teşkil eden evlilik, belirli şartlar dâhilinde nikâh akdiyle erkek ve kadının birlikte hayat sürmelerine bir vesiledir. Temeli sevgi ve saygı üzerine kurulan evlilik, bazen yerini kin ve adâvete terk edebilmektedir. İslam, eşler arasında meydana gelen kin ve adâvet nedeniyle onların daha fazla yıpranmamaları için nikâh bağının sona erdirilmesini çeşitli şekillerde meşru kılmıştır. İslam’a göre boşanma çeşitlerinden biri de hulʻ/muhâleʻadır. İslam, kadının evliliği sürdürememesi durumunda hulʻ yoluyla yani kadının kocaya bir bedel ödemesi ve kocanın da buna razı olması şartıyla kadına eşinden ayrılma hakkı vermiştir. Bu çalışma İslam’da hulʻun hükmü ve ödenecek bedeli konu edinen el-Hulʻu lâ ez-zülmu adli risalesinin tahkîk ve değerlendirilmesi ile risalenin yazarı olan Kâdî Mollâ Muhammed el-Hıdırî’nin hayatını konu edinmektedir.

Kâdî Mollâ Muhammed al-Hidirî and of His Risalah Named al-Hulʻu lâ az-Zulmu

Marriage, which constitutes the basis of family life, is an occasion for men and women to livetogether under certain conditions and by nikah. Marriage, which is based on love and respect, cansometimes leave its place to hatred and hostility. Islam has made it legitimate in various ways toterminate the nikah bond in order to prevent further wear and damage to the spouses when familylife becomes insufferable. One of the types of divorce according to Islam is hulʻ / muhâleʻa. If awoman cannot continue her marriage, Islam gives her the right to separate from her husband throughhulʻ, that is, in return for the woman paying a certain price to the husband and when the husbandconsents to this. This study consists of the tahqeeq and evaluation of the hukm of hulʻ and the priceto be paid which are dealt with by Kadî Mollâ Muhammed el-Hıdırî in his risalah named al-Hulʻu laaz-zulmu and the biography of the writer.

PDF

___

Abdulmun’im, M. (t.y.). Muʻcemu’l-mustalahat ve’l-elfâz el-fıkhiyye III. yy.: Dâru’l-Fadile.
Atar, F. (2005). “Muhâleʻa” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 30/399-402. Ankara: TDV Yayınları.
el-Bağdâdî, U. (1416/1995). el-Lubâb fi ʻileli’l-binâi ve’l-iʻrâb II. Dımaşk: Dâru’l-Fikr.
Beyhakî, E. (1424/2003). es-Sünenü’l-kubrâ X. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye.
Buhârî, E. (1422). Câmiʻu’s-Sahîh (Sahîhu’l-Buhârî) VIII. yy.: Dâru’n-Necât.
Cessâs, A. (1415/1994a). Ahkâmu’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru Kutubi’l-ʻİlmiyye.
Cessâs, E. (1985b). el-Fusûl fi’l-usûl IV. Kuveyt: Vizâretu’l-Evkâf.
Cezîrî, A. (1424/2003). el-Fikhu ʻala’l-mezâhibi’l-arbaʻa V. Beyrut: Dâru Kutubi’l-ʻİlmiyye.
Dârekutnî, E. (1424/2004). Sünenü’d-Dârekutnî V. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle,.
Ebû Dâvûd, S. (t.y.). es-Sünen (Sünenü Ebî Dâvûd) IV. Beyrut: Dâru el-Kitâbi’-Arabî.
Eşit, Y. (2019) el-Allâme el-Kâdî Mollâ Muhammed Hıdırî ve Risâletuhu et’Talâku’s-selâs. Beyrut: Dâru Kutubi’l-ʻİlmiyye.
Haskefî, A. (1423/2002) ed-Dürrü’l-muhtâr şerhu Tenvîri’l-ebsâr ve câmiʻi’l-bihâr, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye.
Hıdırî, Ş. Hatırati Allâme Kâdî Hıdırî, http://oshnevih.blogfa.com/post/4
Hinn, M. vd., (1413/1492). el-Fıkhu’l-menhecî ʻalâ mezhebi’l-İmâm’ş-Şâfiʻî III/VII, Dımaşk: Dâru’l-Kalem.
İbnü’l-Hümâm, K. (1415/1995). Şerhu Fethi’l-kadîr X. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye.
İbn Kudâme, E. (1412/1992). el-Muğnî XV. Kahire: Hecr li’t-Tibâʻa ve’n-Neşr ve’t-Tevzîʻ ve’l-İʻlân.
İbn Mâce, E. (1430/2009). es-Sünen (Sünenü İbn Mâce) V. Beyrut: Dâru’r-Risâle el-ʻAlemiyye.
İbn Manzûr, M. (1996). Lisânu’l-‘Arab XVIII. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî ve Müessestu’t-Târîhi’l-‘Arabî.
İbn Rüşd, E. (1408/1988). Bidâyetu’l-muctehid II. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye.
İbn Teymiyye, E. (1408/1987). el-Fetâva’l-kubrâ VII. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye.
Kastallânî, E. (1323). İrşâdu’s-sârî li Sahîhi’l-Buhârî. Mısır: el-Matbatu’l-Kubrâ el-Emiriyye.
Mâlik b. E. (t.y.) el-Mudevenetu’l-kubrâ IV. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye.
Mâverdî, A. (1414/1994) el-Hâvi’l-kebîr XVIII. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye.
Nesâî, E. (1406/1986). es-Sünen (el-Muctbâ mine’s-Sünen) VIII. Halep: Mektebetu’l-Matbûʻâti’l-İslâmiyye.
Nevevî, E. (1425/2005a). Minhâcu’t-tâlibîn ve ʻumdetu’l-muftîn. yy.: Dâru’l-Fikr.
Nevevî, E. (t.y.). Ravdatu’t-tâlibîn VIII. Dâru Kutubi’l-ʻİlmiyye
Reîs, İ. vd. (1439/2017). Muʻcemu mustalahât el-ʻulûm eş-şerʻiyye IV. yy.: Medînetu el-Melik Abdulazîz li’l-ʻUlûmi ve’t-Takniyye.
Reşîd Rızâ, M. (1420/1999). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm (Tefsîru’l-menâr) XII. Beyrut: Dâru Kutubi’l-ʻİlmiyye.
Serahsî, M. (1414/1993). el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Maʻrife.
Seyyid Kutup, S. (t.y.) Fî Zilâli’l-Kur’ân VI. Kâhire: Dâru’d-Dımşk.
Şâfiî, M. (1403/1983). el-Ümm VIII. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
Şevkânî, E. (1413/1993). Neylu’l-evtâr min ahâdîsi Seyyidi’l-ahyâr VIII. Mısır: Dâru’l-Hadîs.
Tantâvî b. C. (1350). el-Cevâhir fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Kerîm XXV. Mısır: Mustafâ el-Bâbî el-Halebî.
Zehebî, Ş. (1414/1994). Siyeru Aʻlâmi’n-Nubelâ XV. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle.
Zerkeşî, B. (1414/1994). el-Bahru’l-muhît fî usûli’l-fıkh. 8 Cilt. yy.: Dâru’l-Kutubî.
Ziriklî, H. (2002). el-Aʻlâm VIII. Beyrut: Dâru’l-ʻİlim li’l-Melâyîn.
Zuhaylî, V. (1409/1989). el-Fıkhu’l-İslâmî ve edilletuhu VIII. Dımaşk: Dâru’l-Fikr.