İngiltere, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri, Almanya ve Türkiye’de Din Hizmetleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz

Laiklik kelime itibariyle halkın tamamını ilgilendiren, dinin özgürleştirilmesi sağlayan ve din vedevlet alanını ayıran siyasi bir sistemdir. Laikliğin doğduğu Fransa’da dahi devletin bireylerin dinihizmetleri yerine getirebilmesi için devreye girdiği görülmektedir. Her ülkenin kendisine özgüsosyal, politik ve tarihsel gelişmeleri o ülkenin farklı tarihi süreçlerden geçmesine ve bu farklısüreçler de farklı laiklik uygulamalarına neden olmuştur. Bu nedenle araştırma kapsamındakiülkelerde devletlerin farklı din hizmeti uygulamaları mevcut olup tek bir din hizmeti modelindenbahsetmek imkânsızdır. Bu bağlamda, Türkiye’nin bu konudaki uygulamalarının Batı’nınuygulamaları ile henüz örtüşmediği söylenebilir. Çalışma dinsel alan-devlet alanı ayrımına önemveren devletlerde dahi laikliğin saf ve katıksız bir uygulamasının henüz gerçekleşmediği sonucunaulaştırmaktadır.

In England, France, United States Of America, Germany And Turkey Religious Services: A Comparative Analysis

Secularism is a political system that concerns the whole people, liberates religion and separates religion and state. Even in France, where secularism was born, it is observed that the state was engaged in order for individuals to perform religious services. The unique social, political and historical developments of each country have led to different historical processes of that country and these different processes have led to different secular practices. Therefore, there are different religious service practices of states in the countries covered by the research and it is impossible to mention a single religious service model. In this context, Turkey's applications can be said on this subject yet does not overlap with Western practices. The study concludes that a pure and pure application of secularism has not yet been realized, even in states that attach importance to the separation of religious domain and state domain.

PDF

___

ABD’de vergiden muaf örgütler, (Erişim: 11.12.2018), https://www.irs.gov/charities-non-profits/charitableorganizations/ the-restriction-of-political-campaignintervention- by-section-501c3-tax-exemptorganizations.
ABD Vergi Kanunu 7611 sayılı bölüm, (Erişim:10.12.2018), https://www.irs.gov/pub/irs-tege/26usc7611.pdf. ABD 2010 Uluslararası Din Özgürlüğü Raporu, İngiltere, (Erişim:21.07.2018), https://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2010/148995.htm.
ABD 2010 uluslararası dini özgürlük raporu, Fransa, (Erişim:21.07.2018), https://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2010/148934.htm.
Akay, H., (2011), Uygulamada laiklik: Devlet‐Din Ekseninde Özgürlükler, Hizmetler ve Finansman, Toplum ve Bilim, sayı: 120, 11-47.
Arabacı, F., Avrupa´da Din Devlet İlişkileri”, (Erişim: 21.07.2018), http://fazliarabaci.com/default.asp?page=content&con tent_id=108.
Akay, M., Şahin, Z., (2018), Türkiye’de ve Dünyada Hastane Hizmetleri Bağlamında Manevi Bakım, (Erişim:21.07.2018), http://www.multicongress.net/2018Multicongress/Orn ek_Calisma.pdf.
Antes, P., (2003), “Fransa’da Sekularizm ve Laiklik”, Din ve Devlet İlişkileri Farklı Modeller, Konseptler ve Tecrübeler, Ankara: Konrad Adenauer Vakfı Yayını.
Arslanel, M. N, (2006), “Sivil Toplum islamiyet ve Demokrasi” Kamu hukuku Arşivi, 2, (Khuka), 121-125.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (26 Nisan 2016). Grand Chamber judgment Izzettin Dogan and Others v. Turkey - refusal to provide a public service to followers of the Alevi faith. (Erişim: 01.05.2020), http://hudoc.echr.coe.int/eng-press?i=003-5358689- 6688703.
Başgil, A. F., (2003), Din ve Laiklik, 7. Baskı, İstanbul: Yağmur Yayınları.
Bauberot, J., (2003), “Fransa: Laik Cumhuriyet”, Avrupa Birliği Ülkelerinde Dinler ve Laiklik, Derleyen: Jean Bauberot, (Çeviren: Fazlı Arabacı), İstanbul: Ufuk Kitapları.
Beckford, J. A., ve Gilliat, S., (1998), Religion in Prison, Cambridge University Press.
Beckford, J., A.,(2004), “Social Justice and Minority Religions in Prison-The Case of England and Wales”, Edit: James T. Richardson, Regulating Religion: Case Studies from Around the Globe, Kluwer Academic/Plenum, London.
Beckford, J. A., ve Joly, D., ve Khosrokhavar, F., (2005), Muslims in Prison Challenge and Change in Britain and France, Palgrave Macmillan.
Bilgin, M., ve Koçak, K. A., (2012), Karşılaştırmalı Anayasa Çalışmaları, Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara: TBMM Basımevi.
Bloß, L., (2003), European Law of Religion, New York University School of Law New York.
Borovalı, M., ve Boyraz, C., (2016), “Türkiye’de Cemevleri Sorunu: Haklar ve Özgürlükler Bağlamında Eleştirel Bir Yaklaşım”, Mülkiye Dergisi, 40 (3), 55-85.
Catto, R., ve Davie, G., (2008), “İngiltere”, Avrupa Birliği Ülkelerinde Din Devlet İlişkisi, Editör: Ali Köse, Talip Küçükcan, İstanbul: İsam Yayınları. Chaplains Sistemi için, (Erişim: 21.07.2018), https://www.navy.com/contact/joining-thenavy?& activity=1228878&cid=ppc_gg_nb_stan_chap lains&gclid=CJHozrWRpd0CFQ6RgQodNOQEWg& gclsrc=ds.
Cranmer, F., (2006), “Church And State In Western Europe (Excepting Scandinavia)”, Editor: Frank Cranmer-John Lucas-Bob Morris, Church and State A Mapping Eexercise, Published by The Constitution Unit Department of Politcial Science, London.
Chadwick, K., (2000), “Introduction”, Catholicism, Politics and Society in Twentieth Century France, Kay Chadwick (Editor), Liverpool: Liverpool University Press.
Cranmer, F., (2011), Notes On Church And State İn The European Economıc Area 2011, (Erişim: 21.05.2018), http://www.law.cf.ac.uk/clr/networks/Frank%20Cran mer_%20Church%20&%20State%20in%20W%20Eur ope.pdf.
Cox, H., (2013), The Secular City: Secularization and Urbanization in Theological Perspective, New jersey: Princeton University Press.
Cox, J. L., (2004), Kutsalı İfade Etmek, Çev. Fuat Aydın, İstanbul: İz Yayıncılık. Demir Kilise Açıldı, (Erişim: 18.05.2018), http://www.hurriyet.com.tr/gundem/restorasyonatamamlanan- demir-kilise-aciliyor-40702204.
Dinçkol, B., Türkiye’de Anayasal Düzen ve Laiklik, (Erişim: 22.03.2011), http://www.iticu.edu.tr/kutuphane/dergi/d1/M00007.p df
Doğan, R. (2008), Avrupa Birliği Sürecinde Dinî Kurumlar ve Din Eğitimi: Almanya Modeli, AÜİFD XLIX (2008), sayı: II, 1-43.
El-Messiri, A., (2001), Sekülerizm, İçkinlik ve Yapıbozumu, çev: Gürkan Bayır, (Erişim: 24.03.2011), http://www.timeturk.com/tr/2009/03/02/sekulerizmickinlik- ve-yapibozumu.html.
Ercolessi, G., ve Hägg, I., (2008), “A Note on Recent Developments in France”, Separation of Church and State in Europe, Fleur de Beaufort, Ingemund Hägg, Patrick van Schie (editors), European Liberal Forum, Brussels.
Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasası, Tercüme: Christian Rumpf ve Dr. Gökçe Uzar Schüller, (Erişim: 24.10.2019), https://www.btg bestellservice.de/pdf/80207000.pdf.
Ferrari, S., (2008), “State Regulation of Religion in the European Democracis: the Decline of the Old Pattern”, Religion and Democracy in the Contemporary Europe, Gabriel Motzkin ve Yochi Fischer (Editor), London, 103-112.
Fowler, R. B., Hertzke, A.D., ve Olson, L., (2003), “Amerikan Toplumunda Din ve Siyasal Kültür”, Liberal Düşünce, Çeviren: Talip Küçükcan, Sayı: 30- 31, 45-67.
Fox, J., (2008), A World Survey of Religion and the State, New York, Cambridge University Press, 2008.
Hocaoğlu, D., (1998), “Islâm, Laiklik, Sekülerlik ve Türkiye Pratiği”, (Erişim: 16.12.2019), http://www.durmushocaoglu.com/data/yazipdf/DHoca oglu_120_Islam_Laiklik_Sekulerlik_ve_Turkiye_Prat igi.pdf.
Gişi, E., (2015), “Laiklik Kavramının Kronolojik Evrimi”, The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies ISSN: 2149-6439, July, Volume: 1, Issue: 1, 1- 13.
Gökçen, S., Fener Rum Patrikhanesi'nin Hukuki Statüsü ve Heybeliada Ruhban Okulunu Açtırma Girişimleri, (Erişim:21.07.2018), http://dergipark.gov.tr/download/article-file/26155.
Gunn, T. J., (2005), Din Özgürlüğü ve Laisite: ABD ve Fransa Arasında Bir Karşılaştırma, Çeviren: Hüseyin Bal, Ömer Faruk Altıntaş, Ankara: Liberte Yayınları.
Güneş, H., (2012), Almanya’da Kutlanan Dini Bayramlar Ve Halk Arasında Halen Sürdürülen Gelenekler, EJournal of New World Sciences Academy, Volume: 7, Number: 2, Article Number: 3C0096, 183-205, (Erişim: 24.09.2019), https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/ 187081.
Işık, H., (2009), “Cezaevlerinde Sunulan Din Hizmeti Faaliyetleri: İngiltere ve Galler Örneğinden Hareketle Ülkemizdeki Cezaevi Vaizliğine İlişkin Bazı Tespit ve Değerlendirmeler”, IV. Din Şurası, 2. Cilt, Ankara, 247-258.
Işık, H., (2009), Cezaevlerinde Din, Kayseri: Laçin Yayınları.
Karagöz, R., (2010), Almanya’da Din Devlet İlişkileri, (Erişim: 24.09.2019), https://www.timeturk.com/tr/makale/recepkaragoz/al manya-da-din-devlet-iliskileri.html.
Korkmaz, A., (2010), “Hastanede Dini Hayat: Teorik Çerçeve”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 29, 283-311.
Kuru, A. T., (2011), Pasif ve Dışlayıcı Laiklik, ABD, Fransa ve Türkiye, Çeviren: Eylem Çağdaş Babaoğlu, 1. Baskı, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: 364.
Lozan Barış Andlaşması, (Erişim: 21.07.2018), http://www.abchukuk.com/arsiv/lausanne.html.
Major holidays and festivals in USA, (Erişim: 14.09.2018), https://www.immihelp.com/newcomer/majorholidays- festivals-america.html.
Minkenberg, M., (2003), “The Policy Impact of Church- State Relations: Family Policy and Abortion in Britain, France, and Germany”, Church And State In Contemporary Europe, Editor: John T.S. Madeley- Zsolt Enyedi, Frank Cass Publishers.
Sağlık Bakanlığı ile Diyanet İşleri Başkanlığı arasında “Hastanelerde Manevi Destek Sunmaya Yönelik İşbirliği Protokolü”, (Erişim: 02.02.2018), http://www2.diyanet.gov.tr/DinHizmetleriGenelMudu rlugu/SosyalKulturelIsbirligiProtokolleri/Sa%C4%9Fl %C4%B1k%20Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1% 20Protokol%C3%BC.pdf.
Messner, F., (2008), “Fransa”, Avrupa Birliği Ülkelerinde Din Devlet Ilişkisi, Editör: Ali Köse, Talip Küçükcan, 113-134, İstanbul: İsam Yayınları.
Mobil Mescit Geliyor, (Erişim: 12.10.2017), http://www.milliyet.com.tr/mobil-mescit-geliyorgundem- 1414565/.
Morange, J., (2001), “Vicdan Özgürlüğü ve Laiklik”, İbrahim Ö. Kaboğlu (Editör:) Laiklik ve Demokrasi, 129-140, Ankara: İmge Kitabevi.
Pena-R. H., (2014), Laïcité and the Idea of the Republic: The Principles of Universal Emancipation, Edited by Jacques Berlinerblau, Sarah Fainberg, and Aurora Nou, Secularism on the Edge Rethinking Church–State Relations in the United States, France, and Israel, Palgrave Macmillan.
Robbers, G., (2008), Almanya, Avrupa Birliği Ülkelerinde Din Devlet İlişkisi, Editör: Ali Köse, Talip Küçükcan, 43-80, İstanbul: İsam Yayınları.
Robert, J., (2003), “Religious Liberty and French Secularism”, Brigham Young University Law Review, Vol. 2003, No. 2, (Erişim: 21.10.2018), https://digitalcommons.law.byu.edu/cgi/viewcontent.c gi?article=2161&context=lawreview.
Robert, J., (1997), Batı’da Din Devlet İlişkileri: Fransa Örneği, Çeviren: İzzet Er, İstanbul: İz Yayıncılık.
Şahin, M. S., “Fener Rum Ortodoks Patrikhânesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, İslam Ansiklopedisi, cilt: 12, (Erişim: 21.08.2018), http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?i dno=d120347.
Şencan, H., (2011), Bazı Avrupa Ülkelerinde Din ve Devlet İlişkisi, TBMM Araştırma Merkezi Müdürlüğü.
Taplamacıoğlu, M., (1963), Din Sosyolojisi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Oxford Türkiye Sözlüğü, (1998), İngilizce-Türkçe, Editör: Helen Warren, Oxford Üniversity Press.
Swatos, H. W., ve Christiano, K., J., (1999), “Secularization theory: The course of a concept”, Sociology of Religion, Vol. 60, No. 3, (Erişim: 27.03.2018), file:///C:/Users/50107708200/Downloads/Secularizati on_Theory__The_Course_of_a_Concept.pdf.
Okumuş, E., (2011), Modernleşme, “Sekülerleşme ve Din”, (Erişim:27.03.2011), http://www.akader.info/KHUKA/2007_mart/1.pdf.
Özbudun, E., (2018), İki Laiklik Anlayışı, (Erişim: 06.02.2018), http://www.haksozhaber.net/iki-laiklikanlayisi- 5907yy.htm.
Özden, M., (2016), “Sekülerliğin Tarihi Serüveni”, Jomelips, Cilt 1, Sayı 2, Sayfa: 60-81, Kış 2016 ISSN: 2547-9512,(Erişim:21.03.2018), http://dergipark.gov.tr/download/article-file/232505.
Yargıtay'dan Cem evi Kararı: Elektrik Faturaları Devlet Tarafından Ödenmelidir, (Erişim: 02.12.2018), https://www.haberler.com/yargitay-dan-cemevikarari- elektrik-faturalari-11484757-haberi/.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi Kararı, 2016/17500 E.,2018/6192 K. (Erişim: 30.04.2020), https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBanka siIstemciWeb/.
Yurdusev, A., N, (2006), “Laiklik ve Modern Uluslararası Sistem”, Liberal Düşünce, 2006, Cilt: 1, Sayı: 1, Kış, 77-84.
Yunanca-Türkçe Sözlük, (1994), Rodamos Yayınları, Atina.
IV. Din şurası, Tebliğ ve Müzakereleri, (2009), 1. Cilt, Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi,(Erişim:11.08.2018), http://www2.diyanet.gov.tr/dinisleriyuksekkurulu/Doc uments/IV.DinSuras%C4%B11.pdf.