SAMSUN ARKEOLOJİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİ’NDEN BİR GRUP PİŞMİŞ TOPRAK ERKEN BİZANS DÖNEMİ KANDİLLERİ
İnsanoğlu en erken evrelerden itibaren aydınlatma araçlarına ihtiyaç duymuş ve bu araçları da çağlar boyunca geliştirmiştir. Kandiller, yüzyıllar boyunca insanlığın en temel ihtiyaçlarından olan “aydınlatma” ya yardımcı olmuştur. Bu nedenle kullanıldığı dönemlerde insanların hayatlarındaki yeri ve önemi büyük olmuştur. Kandillerin aydınlatmadan, mezar hediyesine, dini törenlerde kullanılan adak malzemesine kadar kullanıldığı alan oldukça fazladır. Bu nedenle kullanıldığı devrin özelliklerini, sanatını en iyi şekilde yansıtıp bizlere tarihleme konusunda da kesin sonuç verebilen malzemelerden birisidir. Bu çalışmada, hibe ve satın alma gibi yollarla Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’ne getirilerek koruma altına alınan sekiz adet Geç Roma Dönemi-Erken Bizans Dönemi kandilin tanıtılması amaçlanmıştır. Müzedeki kandiller Anadolu ya da Anadolu dışından ele geçmiş ve dünyanın çeşitli müzelerinde yer alan benzer örnekler yardımıyla karşılaştırmalı bir şekilde incelenmiş; yapım teknikleri, kullanım biçimleri ve yapım tarihleri açısından değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Amisos, Kandil, Erken Bizans Dönemi, Arkeoloji
From the earliest stages humanbeing needs the lighting tools and humanbeing developed these tools down the ages. The oil lamps helped the “lightining” which it is the main needs of humanbeings down the centuries. Therefore, in the used periods, they had got an important role in the humans lifes. The oil lamps had god a lot of using in religious ceremony. Therefore they react the features and arts of the used period in the best way and it is one of the materials that can give definite results to us about history. In this study, It is aimed to introduce eight Late Roman Period-Early Byzantine Period oil lamps that were brought to the Samsun Archeology and Ethnography Museum through donations and purchases and were taken under protection. The lamps in the museum were obtained from Anatolia or outside Anatolia and were examined comparatively with the help of similar examples in various museums of the world; were evaluated in terms of construction techniques, usage patterns and the period they belonged to.
Keywords:
Amisos Oil Lamp, Late Roman Period, Early Byzantine Period, Archeology,
___
- Arar, A. (1995). Konya Arkeoloji Müzesi’ndeki Roma Dönemine Ait Rölyefli Kandiller. (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Bailey, D. M. (1975). A Catalogue of the Lamps in the British Museum. Londra.
- Barın, G. (1995). Aydın ve Milet Müzesi’ndeki Üzeri Kabartmalı Hellenistik ve Roma Dönemi Kandiller. (Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Brants, J. (1913). Antike Terra Cotta Lampen Uit Het Rijksmuseum Van Autheden te Leiden. Leiden.
- Broneer, O. (1930). Terracotta Lamps - Corinth Results of Excavations, Corinth Vol. IV, No. 2. Cambridge. Chrzanovski & Zhuravlev 1998 Chrzanovski, L. & Zhuravlev, D. (1998). Lamps from Chersonesos in the State Historical Museum-Moscow. Roma.
- Coşkun, D. (2007). Konya-Ereğli Müzesi’nde Bulunan Roma Dönemi Kandilleri. (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Çokay, S. (1998). Antikçağda Aydınlatma Araçları. İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
- Dağlı, G. (2008). Hadrianoupolis Surları Kurtarma Kazısında Bulunan Roma ve Bizans Dönemi Kandilleri. (Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Güngör-Alper, E. (2019). “Sinop Balatlar Yapı Komplexi 2010-2013 Yılları Arasında Bulunan Pişmiş Toprak Kandiller”, H. Kaba & G. Kan Şahin & B. M. Akarsu & O. Bozoğlan (Eds.), Uluslararası Sinope ve Karadeniz Arkeolojisi Sempozyumu “Antik Sinope ve Karadeniz” Bildiriler Kitabı, Sinop, 163-175.
- Fitch, C. R. & Goldman, N. W. (1994). Cosa: The Lamps. Michigan.
- Hayes, J.W. (1980). Ancient Lamps in the Royal Ontario Museum. Toronto.
- Menzel, H. (1969). Antike Lampen im Romisch-Germanischen Zentralmuseum zu Mainz. Mainz.
- Metin, H. (2012). Kibyra Kandilleri. (Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Metin, H. (2021). Dara (Anastasiopolis) “Agora Kazı Buluntuları (2020): Erken Bizans Dönemi Pişmiş Toprak Kandiller”, Amisos, 6/10, 87-99.
- Pastutmaz, D. (2001). 1988-1998 Yılları Arasında Bulunan Knidos Kandilleri. (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Perlzweig 1961 Perlzweig, J. (1961). The Athenian Agora, Lamps of the Roman Period: First to Seventh Century After Christ. New Jersey.
- Shear, T. L. (1922). “Sixth Preliminary Report on the American Excavations at Sardes in Asia Minor”, American Journal of Archaeology, XXVI, No.4, 389-409.
- Summerer, L.& Kienlin, A. (2008). “ Pompeiopolis 2007 Yılı Çalışmaları”, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 77-90.
- Tezgör, D. K. & Sezer, T. (1995). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Pişmiş Toprak Kandiller Kataloğu, Cilt 1. İstanbul: Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü.
- Vitruvius (1990). Mimarlık Üzerine On Kitap. (Çev. S. Güven), İstanbul: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları.
- Walters, H. B. (1914). Catalogue of the Greek and Roman Lamps in the British Museum. London.
- Başlangıç: 2022
- Yayıncı: Atatürk Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Antik Kaynaklar Işığında Kyzikos ve Turizm
FULCRUM'UN YAKIN DOĞU'DAKİ OLASI KÖKENİ VE YUNAN YATAKLARINDA ORTAYA ÇIKIŞI
Parion’dan Ele Geçen Terrakotta Dokuma Tezgâhı Ağırlıkları
YANLIŞ KULLANILAN BAZI ARKEOLOJİK TANIMLAR ÜZERİNE DÜŞÜNCELER
SAMSUN ARKEOLOJİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİ’NDEN BİR GRUP PİŞMİŞ TOPRAK ERKEN BİZANS DÖNEMİ KANDİLLERİ