MEVLÂNÂ'NIN ADALET ANLAYIŞI

Bu çalışma, Mevlânâ’nın adalet anlayışını anlamaya çalışmaktadır. Klasik kaynaklarda adalet, devletin sahip olduğu mal ve şereflerin yurttaşlar arasında eşit miktarda dağıtılması olarak tanımlanır ve denkleştirici, dağıtıcı ve oranlayıcı adalet olarak üç başlık altında ele alınır. Her yurttaştan eşit miktarda vergi alınması denkleştirici adalet örneğidir. Kazanç miktarlarına göre vergi miktarının oranlanması dağıtıcı adalete örnektir. Yurttaşların kendilerine özgü ekonomik koşullarının dikkate alınarak daha detaylı bir düzenleme yapılması ise oranlayıcı veya analojik adaletin bir örneğidir. Mevlânâ, bu üç tür adalet arasından daha çok analojik veya oranlayıcı adalet türüne yakın durmaktadır. Analojik adalet, hakkaniyet ilkesi olarak da adlandırılır ve hakkın, hak sahibine verilmesini ifade eden hak kavramıyla yakından ilgilidir. Eşitlik ve eşitleyici olmak anlamlarını içeren adalet ise, Mevlânâ’ya göre her insanda ortak olarak bulunan bir duygudur. Bu duygu, Allâh’ın insanı yaratması sürecinde kendisinden bir parça olarak insan ruhuna üflenmiştir. Böylece insan adaletli olanı adaletsiz olandan veya haklıyı haksızdan bir anda, içsel olarak ve aracısız bir biçimde ayırma niteliğine sahiptir. İnsanın doğuştan sahip olduğu bu içsel kaynak, aynı zamanda denetlemeye açıktır.

Anahtar Kelimeler:

Mevlana, Adalet, Denkleştirici, Dağıtıcı, Analojik, Hakkaniyet

RUMI’S UNDERSTANDING OF JUSTICE

PDF

___

Aristoteles (2019). Fizik. Saffet Babür (çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Bircan, H. H. (2001). İslâm felsefesinde mutluluk. İstanbul: İz Yayıncılık
Corbin, H. (2001). İslâm felsefesi tarihi. Başlangıçtan İbn Rüşd’ün ölümüne. Hüseyin Hatemi (çev.). İstanbul: İletişim Yayınevi Çalışkan, İ. (2003). Siyasal tefsirin oluşum süreci. Ankara: Ankara Okulu Yayınları
Çelebi, N. (1991). Fihi Mafih’i okumak. 2. Milletlerarası Mevlânâ Kongresi, 3-5 Mayıs 1990, Konya, Türkiye Esin, E. (1976). Belh’in kültür ve sanat tarihçesi. Uluslararası İkinci Mevlânâ Semineri, 15-17 Aralık 1976, Konya, Türkiye
Fahri, M. (2004). İslâm ahlâk teorileri. Muammer İskenderoğlu ve Atilla Arkan (çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık
Fârâbî (1997). İdeal devlet. Ahmet Arslan (çev.). Ankara: Vadi Yayınları
Fârâbî (1999). Mutluluğun kazanılması. Ahmet Arslan (çev.). Ankara: Vadi Yayınları
Fürûzanfer, B. (1997). Mevlânâ Celaleddin. Feridun Nafiz Uzluk (çev.). İstanbul: M.E.B. Yayınları. 2. B
Gazâlî (1995). Devlet başkanlarına nasihatler. Osman Şekerci (çev.). İstanbul: Sinan Yayınevi
Goichon, A. M. (1993). İbn Sînâ felsefesi ve ortaçağ Avrupa’sındaki etkileri. İsmail Yakıt (çev.). İstanbul: Ötüken Yayınları
Gölpınarlı, A. (1999). Mevlânâ Celaleddin. Hayatı, eserleri, felsefesi. İstanbul: İnkılâp Yayınevi
Kahveci, N. (1996). İslâm siyaset düşüncesi. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları Kayaoğlu, İ. (2002). Sultan-Mevlevi ilişkilerine genel bir bakış. 10. Milli Mevlânâ Kongresi, 2-3 Mayıs 2002, Konya, Türkiye Kur‘ân-ı Kerîm meali. (2001). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları Mevlânâ (1985). Fîhi Mâfih. Meliha Ülker Tarıkahya (çev.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi
Mevlânâ (1985). Mesnevi ve şerhi. 6 C. Abdülbaki Gölpınarlı (çev. ve şerh). 2. B. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi
Mevlânâ (1994). Mecâlis-i Seb‘a. Abdülbaki Gölpınarlı (çev.). İstanbul: Kent Basımevi
Mevlânâ (1999). Mektûbât-Mektuplar. Abdülbaki Gölpınarlı (haz.). İstanbul: İnkılâp Yayınevi
Mevlânâ (2003). Mesnevi tercemesi ve şerhi. 5. B. Abdülbaki Gölpınarlı (çev. ve şerh). İstanbul: İnkılâp Yayınevi
Mücahid, H. T. (1995). Fârâbî’den Abduh’a siyasi düşünce. Vecdi Akyüz (çev.). İstanbul: İz Yayıncılık
Nicholson, R. A. (1978). İslâm sufileri. Ruhi Fığlalı (çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları Ross, D. (2017). Aristoteles. Ahmet Arslan (çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları
Schimmel, A. (1999). Ben rüzgârım sen ateş, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî. Senail Özkan (çev.). İstanbul: Ötüken Yayınevi
Sevgi, A. (1983). Mevlânâ’nın idarecilere tavsiyeleri. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (S. 1): 159-166
Sevgi, A. (2002). Mevlânâ ve hürriyet. X. Milli Mevlânâ Kongresi, 2-3 Mayıs 2002, Konya, Türkiye