KÜRESELLEŞEN DÜNYA’DA DAĞ VE İNSAN ETKİLEŞİMİ: RİZE DAĞLARI ÖRNEĞİ

İnsan ve çevre arasındaki etkileşim tarih boyunca farklı şekillerde kendini göstermiş ve farklı sonuçlar ortaya koymuştur. Doğal çevre koşulları insan yaşamını şekillendirirken insan yaşanan gelişmelerle doğal çevre üzerinde değişiklikler meydana getirmeye başlamıştır. Bu çalışmada küreselleşme sürecindeki dünyada insan mekân ilişkisi incelenirken insanların dağlık bölgelerdeki faaliyetleri üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Son yıllarda artan insan faaliyetlerinin tehditleri nedeniyle düzeyde dağların korunmasına ve zengin dağ ekosistemlerinin sürdürülebilirliğine yönelik uluslararası çalışmalar yapılmıştır. Çalışmada özellikle zengin su kaynaklarına, doğal güzelliklere, hassas ekosisteme ve kendisine has kültürel bir dokuya sahip olan Rize Dağları’ndaki insan çevre etkileşimi incelenmiştir. Doğu Karadeniz Kalkınma Projesi (DOKAP) kapsamında bu bölgede gerçekleştirilen ulaşım ve turizm yatırımlarının, artan enerji ihtiyacı nedeniyle yapılan hidroelektrik santrallerin ve çalışmaları devam eden madencilik faaliyetlerinin Rize Dağları’ndaki etkileri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Küreselleşme, İnsan, Çevre, Dağ, Rize Dağları

The interaction between man and the environment has manifested itself in different ways throughout history and has produced different results. While natural environmental conditions shape human life, people have started to make changes on the natural environment with the developments. In this study, while examining the human- geographic environment relationship in the world in the globalization process, it has been tried to focus on the activities of people in mountainous regions. Due to the increasing threats of human activities in recent years, international studies have been carried out for the protection of mountains and the sustainability of rich mountain ecosystems. In the study, the human-environment interaction in the Rize Mountains, which has especially rich water resources, natural beauties, sensitive ecosystem and a unique cultural texture, has been examined. Within the scope of the Eastern Black Sea Development Project (DOKAP), the effects of the transportation and tourism investments in this region, the hydroelectric power plants built due to the increasing energy demand and the ongoing mining activities on the Rize Mountains are emphasized.

Keywords:

Globalization, Human, Enviroment, Mountain, Rize Mountains,

PDF

___

AGENDA 21, United Nations Conference on Environment & Development, Rio de Janerio, Brazil, 3 to 14 June 1992.
Anonim, Bir Ay Doğar (Dağlar Kışımış), Malatya Arguvan Yöresine ait anonim türkü.
Bahar, H., Turgut, M., ve Küçük, B. (2018). Hititlerde Yerleşim Yeri-Kutsal Dağ İlişkisi Üzerine Bir Mesafe Önerisi, SEFAD, 2018 (39): 403-424
Baş, M. (2013). Dinlerde ve Geleneksel Türk İnanışlarında Dağ Kültürü, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (1), 165-179.
Buluk, B., ve Özkök, F. (2016). Küreselleşme Hareketlerinin Turizm Endüstrisine Etkileri, Akademik Bakış Dergisi Sayı: 54 Mart - Nisan 2016, s.37-53
Debarbieux, B., ve Price, M. (2012). Mountain Regions: A Global Common Good? Mountain Research and Development, March 2012 DOI: 10.1659/MRD-JOURNAL-D-11-00034.S1.
Doğan, M. (2012), A Case for Alternative Tourism: Mountain Tourism, 2nd İnterdisciplinary Tourism Research Conference, s. 267-277, 24-29 April 2012, Fethiye.
DSİ, dsi.gov.tr Erişim Tarihi: 15.10.2022
FAO (The Food and Agriculture Organization of the United Nations) (2011). Price, Martin F, Georg Gratzer, Lalisa Alemayehu Duguma, Thomas Kohler, Daniel Maselli, & Rosalaura Romeo (editors), Mountain Forests in a Changing World- Realizing Values, Addressing Challenges, Published by FAO/MPS and SDC, Rome.
Gürer, N., ve Eke, F. (2012). Dağlık Alanlarda Turizm ve Ekonomik Kalkınma İlişkisinin Sürdürülebilirlik Göstergeleri ile İrdelenmesinde Bir Yöntem Önerisi; Erzurum, Erzincan, Bayburt Bölgesi Örneği, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 27, No 1, 125-133, 2012 Vol 27, No 1, 125-133.
Gönençgil B. (2009). Küresel Degredasyon Sürecinde Dağlar ve Dağ Alanları Yönetimi, Çantay Kitapevi, İstanbul.
Hoşgören, M.Y. (1993). Jeomorfolojinin Ana Çizgileri 1, İstanbul Üniversitesi Basım ve Film Merkezi, İstanbul. Instituto de Montaña, mountain.org Erişim Tarihi: 21.09.2022.
Karnıbüyük, M. (2019). İklim, Coğrafi Konum, Yer Şekilleri Ve Denizlerin Siyasi Coğrafya Üzerindeki Etkileri, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt/Volume: 4, Sayı/Issue: 1 Haziran/June 2019, ss./pp. 167-185.
Karacaoğlan, Dağlar adlı şiir.
Kaypak, Ş. (2011), Küreselleşme Sürecinde Sürdürülebilir Bir Kalkınma İçin Sürdürülebilir Bir Çevre, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergi̇si,13 (20): 19-33.
MAB Report (Programme on Man and the Biosphere), Expert Panel on Project 6: Impact of Human Activities on Mountain Ecosystems, Final Report UNESCO, SC.73/Conf.615/2 Paris, 5June 1973.
Manço, B. (1970). Dağlar Dağlar adlı şarkı.
Manço, B. (1971). Binboğa’nın Kızı adlı şarkı.
Nepal, S. (2002). Mountain Ecotourism and Sustainable Development Ecology, Economics, and Ethics, Mountain Research and Development Vol 22 No 2 May 2002: 104–109.
Pala, İ. (2002). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Leyla ile Mecnun Yayınları, İstanbul.
Pir Sultan Abdal, Geçti Dost Kervanı adlı şiir.
Smethurst, D. (2000). Mountain Geography, Geographical Review Vol. 90, No. 1 (Jan., 2000), pp. 35-56, New York.
UNEP World Conservation Monitoring Centre (2002). Mountain Watch
Ülger, İ. (2004). İbni Haldun- Işığın Kaynağı Doğu. Berfin Yayınları, İstanbul.
WWF-Türkiye. (2013). Can, T. (ed). 2013. Ormanın Kitabı. WWF-Türkiye, İstanbul.