İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİ’NİN MİLLİ İKTİSAT ANLAYIŞI (1913-1918): DÖNEMİN KALKINMA POLİTİKALARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kurulmasında modernleşme, batılılaşma ve milliyetçilik akımlarının etkisi olmuştur. İttihat ve Terakki hareketi aynı zamanda Osmanlı Devleti’nde siyasi, toplumsal ve ekonomik alanları etkilemiştir. 23 Ocak 1913 tarihinde Bab-ı Ali Baskınıyla İttihat ve Terakki tek başına iktidara gelmiş ve elinde bulundurduğu güç ile liberal iktisadi politikalardan vazgeçmiştir. Bu politikalar çerçevesinde; kapitülasyonlar kaldırılmış, yabancı sermayeli şirketler denetim altına alınmış, İzmir İktisat Kongresi düzenlenmiş ve milli kalkınma hedefleri belirlenmiştir. Araştırmamızın amacı, kapsamında cemiyetin iktidar olduğu 1913 – 1918 yılları arasında faaliyete geçirmek istediği dönemin kalkınma politikaları ve milli iktisat anlayışı tartışılmıştır. Milli ekonomi, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin benimsediği ekonomi politikalardan biri olmasına rağmen uygulamak istediği kalkınma politikaları ile uyumlu bir şekilde gerçekleştirememiştir. Çalışma, literatür araştırması yönetimine dayanan, veri tabanları ve yazılı tarihsel kaynakların taraması yapılarak gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İttihat ve Terakki Cemiyeti, Milli İktisat, Kalkınma Politikaları, Meşrutiyet, Bab-ı Ali Baskını.

THE NATIONAL ECONOMIC UNDERSTANDING OF THE UNION AND PROGRESS SOCIETY (1913-1918): AN EVALUATION ON DEVELOPMENT POLICIES

Modernization, Westernization movements and nationalism movements have had an impact on the establishment of the Union and Progress Society. The Union and Progress movement also influenced the political, social and economic fields in the Ottoman Empire. Within the scope of the research, the development policies and the national economic understanding that the society wanted to put into operation between 1913 and 1918, when it was in power, were evaluated. Within the framework of these policies; capitulations have been abolished, companies with foreign capital have been placed under control, the Izmir Economic Congress has been organized and development goals have been determined. The main purpose of our research is of importance for understanding the national economic development policies of the Union and Progress Society, which constitute the content of our study. The development policies that the Union and Progress Society tried to implement during the years of power were evaluated within the framework of the understanding of national economy. Although the national economy is one of the economic policies adopted by the Union and Progress Society, it has not been able to implement it in a way that is compatible with the development policies it wants to implement. The study was conducted by scanning databases and written historical sources based on literature research management.

Keywords:

Union and Progress Society, National Economy, Development Policies, Legitimacy, Bab-ı Ali.,

PDF

___

Ahmad,F.(2016). İttihat ve Terakki 1908 – 1914. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Ahmad, F. (2016). İttihatçılıktan Kemalizme. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Akşin, S. (2017). Jön Türkler ve İttihat Terakki. İstanbul: İmge Yayınları.
Arslan, B. (2016). II.Meşrutiyet ve Cumhuriyet (1908-1923), Tarihsel, İdeolojik ve Olgusal Bir Karşılaştırma (Yayımlanmış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Aşçı,E. (2018). İttihat ve Terakki'nin Fikri Yapısı ve Siyasi Yansımaları. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ahmad, F. (2014). Modern Türkiye’nin Doğuşu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Akşin, S. (2015). 31 Mart Olayı. İstanbul: İmge Yayınları.
Akal, E. (2002). Mustafa Kemal İttihat Terakki ve Bolşevizm.İstanbul: Tüstav Yayınları.
Akyıldız, A. (2018). Osmanlıda Kâğıt Para Maliye ve Toplum. İstanbul: İletişim Yayınları.
Aslan, T. (2019). 1913 Tarihli İttihat ve Terakki Fırkası Nizamnamesi Bağlamında İttihat ve Terakki’nin Cemiyet – Parti İkilemi Üzerine Bazı Değerlendirmeler. Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 6 (12), 559-574.
Birecikli, İ. B. (2008). Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet’in İlanı Üzerine Bir İnceleme. Gazi Akademik Bakış, 2 (3), 211-226.
Boratav, K. (2010). Türkiye İktisat Tarihi 1908-2007. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Börklüoğlu, L. (2019). Tanzimat’tan Günümüze Türk Siyasal Hayatı. İstanbul: Dora Yayınları.
Çavdar, T. (1991). İttihat ve Terakki Cemiyeti. İstanbul: İletişim Yayınları.
Çavdar, T. (1992). Türkiye’de Liberalizm 1860-1990. Ankara: İmge Yayınları.
Çiçek, Ö. (2019). İttihat ve Terakki Partisi: Tarihsel ve Kuramsal Bir Değerlendirme. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (2), 107-123.
Dönmez, G. & Öztürk, C. (2018). İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Siyasi İktidar Anlayışı: İttihat ve Terakki Cemiyeti Bonapartist Miydi?. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13 (1), 201-218.
Demir, Z. (2021). İttihat ve Terakki Dönemi İktisat Politikası Tartışmaları. Tarih ve Gelecek Dergisi. 7 (2021): 180-220.
Iacovella, A. (2019). Gönye ve Hilal Jön Türkler ve İtalyan Masonluğu. İstanbul: Altınordu Yayınları.
Ergin,K. (2017). İttihat ve Terakki Döneminde Milli İktisat Anlayışı (1913-1918). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 114- 127.
İnceoğlu, E. (2015). Osmanlı’da Milli İktisat Uygulamaları ve Harp Zenginleri (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi
Gökbayır, S. (2012). Gizli Bir Cemiyetten İktidara: Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin 1908 Seçimleri Siyasi Programı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (1), 61-96.
Gökalp, Z. (2021). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. Ankara: Akçağ Yayınları.
Tosun, H. (2020). İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Cumhuriyet Dönemi Kamu Yönetiminin Yapılanmasına Etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara.
Çelenk, H. (2017). İttihat ve Terakki Cemiyetinin Türkiye’nin Siyasi Düşüncesine Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Harran Üniversitesi, Mardin.
Efe, İ. (2017). Gizli Muhalif Bir Hareketten İktidara: İttihat ve Terakki Cemiyeti. The Journal of Academic Social Sciences.
Karabekir, K. (2020). İttihat ve Terakki. İstanbul: Kronik Yayınları.
Karpat, K. (2017). Türk Siyasal Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
Kaştan, Y.(2017). Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Siyasal Partileşme Süreci. Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 3, 89-97.
Ors, O. (2013). Kuruluşundan Birinci Dünya Savaşına Kadar İttihat ve Terakki Cemiyeti. Atatürk Yolu Dergisi 13, 679-716.
Ortaylı, İ. (2017). Batılılaşma Yolunda. Ankara: İnkılap Yayınları.
Odabaşı,A. (2011). Osmanlı’da Sosyalizm, Türkçülük ve İttihatçılık. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Örmeci, O. (2009). Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. Tarih Okulu Dergisi, 2010.
Semiz, Y. (2014). İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Türkçülük Politikası. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (35), 217-244.
Sorgun, T. (2018). Devlet Kavgası İttihat ve Terakki. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Şener, A. (1990). İttihat ve Terakki Cemiyetinin İktisadi ve Mali Politikaları (1908- 1918). Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (1), 203-232.
Şendal, T. (2019). II. Meşrutiyet Sonrası İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Osmanlı Azınlıkları Arasında Yaşanan Siyasi Ayrılığın Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 11-31.
Tansu, S.(2020). İki Devrin Perde Arkası: Teşkilat-ı Mahsusa Başkanı Hüsamettin Ertürk. İstanbul: Sebil Yayınevi.
Temizgül, Ö. F. (2021). İttihat ve Terakki Hükümeti Döneminde Liberal İktisat ve Milli İktisat Politikaları (1908-1918). Toplum Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 2 (2), 38-46.
Tunaya,T. (2015). Türkiye’de Siyasal Partiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
Toprak, Z. (2016). İttihat ve Terakki Cihan Harbi Savaş Ekonomisi ve Türkiye’de Devletçilik 1914-1918. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Toprak, Z. (2018). Türkiye’de Milli İktisat 1908-1918. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Mardin, Ş. (2019). Jön Türkler’in Siyasi Fikirleri 1895-1908. İstanbul: İletişim Yayınları.
Gökalp, Z. (2015). Türkleşmek, İslamlaşmak ve Muasırlaşmak. İstanbul: Anonim Yayıncılık.
Gökalp, Z. (2014). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Ötüken Yayınları.