Türkiye'de Gıda ve Tarımsal Ürün Fiyatlarını Uluslararası Belirleyicileri

Öz Bu çalışmada Türkiyede gıda sanayi ürünleri fiyatla- rı ve tarımsal üretici fiyatlarını etkileyen uluslararası ekonomik değişkenler incelenmiştir. Bu doğrultuda ulusal gıda sanayi fiyat endeksi ve tarımsal üretici fi- yat endeksi ile dolar kuru, euro kuru, petrol fiyatı ve uluslararası gıda fiyatı endeksi arasındaki ilişki 1999: 2-2014: 6 dönemi için VAR yöntemiyle analiz edil- miştir. Analiz sonuçlarına göre Türkiyede gıda sanayi ürünleri fiyatlarını etkileyen en önemli uluslararası değişkenler; kısa vadede dolar kuru ve euro kurudur. Uzun vadede ise kısa vadedeki değişkenlerin yanı sıra petrol fiyatı, uluslararası gıda fiyatı ve tarımsal üretici fiyatının sınırlı ölçüde etkisi görülmektedir. Tarımsal ürün üretici fiyatını etkileyen en önemli değişkenler ise sırasıyla gıda sanayi fiyat endeksi, petrol fiyatı, ulusla- rarası gıda fiyatı, dolar ve euro kurudur. Gıda sanayi fiyat endeksi ile petrol fiyatındaki değişimin etkisi kısa sürede hissedilirken uluslararası gıda fiyatı, dolar ve euro kurlarının etkisi gecikmeli olarak hissedilmekte- dir. Bulgular Türkiyede tarımsal üretim ve gıda fiyatla- rı üzerindeki ithal fiyat baskısını ve ithalat bağımlılığı- nı doğrular niteliktedir.

International Factors on Food and Agricultural Price Determinations in Turkey

Abstract This paper investigates which international economic variables affect on agricultural producer price and food price in Turkey. In this context the relationship betwe- en agricultural producer price and food price and exc- hange rate (dollar and euro), oil price, FAO food price index is examined with VAR model by using data of 1999: 2-2014: 6. Our findings indicate that the most important variables that affect on food industry prices; dollar and euro exchange rate in the short term. In the long term besides short-term variables oil prices, inter- national food prices and agricultural producer prices effect on food prices, the limited extent. The most im- portant variables affecting agricultural producer prices are national food price index, oil prices, international food prices, dollar and euro exchange rates, respecti- vely. Food price index and oil prices effect on agricultu- ral producer prices immediately, international food pri- ces and exchange rates are with a lag. Results confirm that agricultural production and food price in Turkey, have pressure of import price and depend on raw and intermediate materials of import.

PDF

___

Abdullah, M., Kalim, R. (2012). Empirical Analysis Food Price Inflation in Pakistan. World Applied Sciences Journal, 16 (7): 933-939.
Baffes, J., Haniotis, T. (2010). Placing the 2006/08 Commodity Price Boom into Perspective. World Bank Policy Research Working Paper, No.5371.
Barnett, R. C., Bessler, D. A., Thompson, R. L. (1983). The Money Supply and Nominal Agricultural Prices. American Journal of Agricultural Economics, 65, 303-307.
Başkaya, Y. S., Gürgür, T., & Öğünç, F. (2008). İşlenmiş Gıda Fiyatlarını Belirleyen Faktörler. TCMB Çalışma Tebliği, No: 08/09.
Clauson, A. L. (1997). Forecasting Retail Food Prices Under Current Conditions. American Journal of Agricultural Economics, 79, 1669-1672.
Çıplak, U., & Yücel, M. E. (2004). İthalatta Koruma Önlemleri ile Tarım ve Gıda Fiyatları, TCMB Çalışma Tebliği, No: 04/01.
FAO (2009). The State of Agricultural Commodity Markets-High Food Prices and the Food Crisis. Experiences and Lessons Learned. Erişim Tarihi: 04.02.2010, http.www.fao.orgpublicationssocoen
Güloğlu, B., Nazlıoğlu, Ş. (2013). Enflasyonun Tarımsal Fiyatlar Üzerindeki Etkileri: Panel Yumuşak Geçiş Regresyon Analizi, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Dergisi, Yıl: 1, Cilt. 1, Sayı 1.
Hye, Q. M. Adnan, Imran, K., Anwar, S. (2009). Food Prices and Money Supply: A Causality Analysis for Bangladesh Economy. Journal of Social and Economic Policy.Vol. 6, No. 2, pp: 1-6.
Kara, H., F. Öğünç (2008). Inflation Targeting and Exchange Rate Pass-through: The Turkish Experience. Emerging Markets Finance and Trade.
Karadas, E., Mutluer, D., Özer, Y. B., & Aysoy, C. (2006). Türkiye’de İmalat Sanayindeki Firmaların Fiyatlama Davranışı. TCMB: Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliği. No:06/02, Ankara.
Kargbo, J.M. (2000). Impacts of Monetary and Macroeconomic Factors on Food Prices in Eastern and Southern Africa. Applied Economics. 32, 1373- 1389.
Mitchell, D. (2008). A Note on Rising Food Prices. World Bank Policy Research Working Paper. No.4682, 1-20.
OECD (2011). Price Volatility in Food and Agricultural Markets: Policy Responses, OECD Policy Report. No.64390.
Özgen, F. B., Güloğlu, B. (2004). Türkiye›de iç Borçların iktisadi Etkilerinin VAR Tekniği ile Analizi. METU Studies In Development. Vol 1, s.93-114.
Seale, J., R. A., & Bernstein, J. (2003). International Evidence on Food Consumption Patterns. United States Department of Agriculture (ABD Tarım Bakanlığı). Washington, DC.
Tarı, R., Bozkurt, H. (2006). Türkiye’de İstikrarsız Büyümenin VAR Modelleri ile Analizi (1991.1- 2004.3). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergis. 4, 12-28.
TCMB (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) (2014). Enflasyon Raporu 2014-III.
TCKB (Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı) (2014). Tarım ve Gıda Alanında Mevcut Gelişmeler ve 2014 Yılı Beklentileri, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Tarım Dairesi Başkanlığı, Erişim Tarihi: 15.09.2014 http://www. kalkinma.gov.tr/Lists/Yaynlar/Attachments/593/ Tarim_ve_Gida_Alaninda_Mevcut_Gelismeler_ ve_2014_Yili_Beklentileri.pdf.
UNECA (United Nations Economic Commission of America) (2008). High Food Prices: Impact and Recommendations for Actions. Paper prepared by FAO, IFAD and WFP forth meeting of the Chief Executives for Coordination on 28-29 April 2008. Bern, Switzerland. Erişim tarihi: 20.07.2010, httpwww.uneca.orgrcmRCM9High-foodprices.pdf.
Walsh, J.P. (2011). Reconsidering the Role of Food Prices in Inflation. IMF Working Paper. April.